Yeni yılda yeni bir FED mi?

Bernanke’nin giderayak aldığı karar doğrusu pek beklenmiyordu. Beklentiler programdaki değişikliğin ilkbahardan önce olmayacağı yönündeydi. FED Açık Piyasa İşlemleri Komitesi’nin geçen yılın ekim ayından bu yana devam eden aylık 85 milyar dolarlık bono alımlarında ocak ayından başlamak üzere 10 milyar dolarlık bir azaltmaya gitmesinin nedeni, ABD ekonomisindeki iyiye gidişin sürmesidir. İşsizliğin uzun yıllardan sonra ilk defa yüzde 7’ye gerilemesinin ardından geçtiğimiz ay yüzde 3.6 olarak revize edilen üçüncü çeyrekteki büyümenin yüzde 4.1 olarak kesinleşmesi ekonomideki iyileşmenin tesadüf olmadığını gösteriyor. Amerikan ekonomisi son iki yıldır büyümesini sürdürürken işsizlik gerilemeye devam ediyor. Bir önceki dönemde büyük ölçüde stok yatırımlarından kaynaklanan büyümeye, üçüncü dönemde konut yatırımları dışında sabit sermaye yatırımlarının da katkıda bulunması ileriye yönelik umutları arttırıyor. Büyümeye katkıda bulunan diğer bir kalem tüketim harcamaları. Beklentilerin üzerine çıkan tüketim harcamalarındaki artış yüzde 2. Önümüzdeki dönemlerde tüketim harcamalarındaki artışın devam etmesi ise gelirlerin artmasına bağlı. Halkın geliri artmaya devam ettikçe harcamalar da artacaktır. Özellikle, yüksek ücretli işlerde istihdamın artması büyümenin sürekliliği açısından önemli görünüyor. Son yıllarda özel sektörün karlarında büyük artışlar var. Altmış yıldan fazla bir süredir ilk defa vergi sonrası karların gayrisafi yurtiçi hasıla içindeki oranının yüzde 11’e ulaşması dikkat çekici bir gelişme. Karların yeni yatırımlara yönelmesi halinde istihdam ve büyümedeki artış hızlanacaktır. 

FED bono alımlarında sembolik sayılabilecek bu azalmayla, karar vericilere ve gelişmekte olan ekonomilere para politikasında yapılacak değişikliklere karşı hazırlıklı olmaları uyarısında bulunuyor. Bundan sonra, ABD ekonomisindeki iyileşmenin devam etmesine bağlı olarak bono alımları kademeli olarak azaltılacak; bir başka deyişle, likidite fazlası çekilecektir. Bununla birlikte, programda kısa vadede büyük bir değişiklik olması ihtimali düşük. Zira, işsizlik oranının yüzde 6’nın altına ne kadar sürede gerileyeceği bilinmiyor. Ben Bernanke’nin muhtemel halefi Janet Yellen’in demeçlerinden önceliğin işsizliğin geriletilmesi olduğu, bunun için de gerekirse enflasyondaki artışlara bile göz yumulacağı anlaşılsa da, Yellen’in Bernanke’nin Açık Piyasa İşlemleri Komitesi’nde bulduğu desteği sağlaması kolay görünmüyor. Yeni FED Başkanı görevi Bernanke’den 31 Ocak’da devralacak. Yellen’in yardımcılığına ise İsrail Merkez Bankası’nın önceki Başkanı Stanley Fischer’in gelmesine kesin gözüyle bakılıyor. İstihdam artışını hedefleyen Yellen’i, bazı üyelerin değişmesi sonucu yeni oluşacak Komite’de çetin günler bekliyor. Açık Piyasa İşlemleri Komitesi’nin on iki üyesi var. Bunun yedisi Guvernörlerden oluşuyor. Beşi ise oniki merkez bankasının başkanları arasından seçiliyor. Merkez bankaları arasında ayrıcalıklı bir yere sahip New York Merkez Bankası Başkanı’nın üyeliği daimi. Diğer dördü ise rotasyonla görev yapıyor. Yeni dönemde Komite’de görev alacak Dallas ve Philadelphia Merkez Bankası başkanlarının Yellen’in enflasyonu fazla umursamayan tutumundan rahatsız oldukları bilinmekte. 

Bono alımlarındaki miktarın küçüklüğü dikkate alındığında FED’in ihtiyatı elden bırakmadığı anlaşılıyor. Bundan sonra para politikasında yapılacak değişiklikler açısından büyüme ve istihdam rakamları belirleyici olacaktır. Yılın son üç aylık dönemindeki büyüme rakamları önümüzdeki yılın para politikasına büyük ölçüde yön verecektir. Ocak ayının son haftasından başlamak üzere Şubat ve Martta açıklanacak büyüme rakamları bu bakımdan önem taşımaktadır. Yeni yılda dikkatler, Janet Yellen yönetimindeki FED’in üzerinde olacak. Yellen, düşündüklerini rahatlıkla uygulayabilecek mi; yoksa Bernanke’ninkinden daha güçlü bir muhalefetle mi karşılaşacak? Bu sorunun cevabı ABD’yi olduğu kadar tüm dünyayı ilgilendiriyor.

Değerli okurlarımın yeni yılını kutlar; 2014’ün ülkemize ve tüm insanlığa barış, huzur ve refah getirmesini dilerim.