Yeni savaş kapıda mı?

Bayram tatilinin son günlerinde İran – İsrail gerilimi tavan yaptı. Cumartesi gecesi İsrail’e gönderilen İHA’lar, yeni savaş senaryoları gölgesinde, finansal piyasalarda beklentilerin yönünü değiştirir mi sorularını da gündeme taşıdı.

Doğrusu geçtiğimiz hafta İsrail’in Şam’daki konsolosluk binasını vurmasının ardından İran’ın misillemesi zaten bekleniyordu. 13 Nisan gecesi İHA operasyonu sonrasında İran, cevabımızı verdik artık duruyoruz derken; İsrail ise benden bir atak bekleyin mesajının altını çizdi.

Tam da seçimlere doğru ABD’nin yeni bir savaş ortamının yaratılması konusunda isteksiz kalacağı ihtimali kuvvetli olsa da, İsrail’in yanında saf tutacağını da vurgulayan mesajları sıraladı. Çoğu Avrupa ülkesinden de İran’a kınama mesajları yağdı. Aynı coğrafyada olan olmayan çoğu ülke, konunun savaş ortamından çıkarılması ve diplomatik yollarla çözülmesi için çağrıda bulundu. Zira bir Ortadoğu gerilimi sadece yakın coğrafyayı değil, tüm küresel ekonomik düzeni tehdit edecek potansiyele sahip.

Farklı senaryolar kapsamında İsrail’in yeni bir atağı İran’ın da buna karşı daha güçlü bir misilleme hamlesini beraberinde getirebilir. Şimdilik sahnede bu opsiyon yok. Fakat bu senaryo kapsamında ekonomi gündemini bekleyen etkilerini de anlamak lazım. Rusya -Ukrayna savaşı halen sürmekle beraber bu süreçte enerji fiyatlarından, tahıl fiyatlarına kadar çok sayıda faktörün sadece bölgede değil tüm Dünya coğrafyasına olası etkilerini hep tartıştık. Şimdi konu İran olunca ve konu petrol rezervinin de dünyanın ilk üç sıralamasında yer alan bir ülke ise, etki alanı çok daha kuvvetli.

İşler bu noktada durağan hale gelir ve İsrail bu operasyonların devamını getirmezse, piyasalarda kısa süreli bir dalgalanma ile etkileri sınırlı kalabilir – şimdilik öyle de görünüyor. Ancak İsrail’den daha keskin söylem veya atakların gelmesi, küresel piyasalarda çok daha yukarı konumlanan enerji fiyatları, tedarik sorunları, belirsizlik ve yeniden kontrol dışına çıkacak bir enflasyon ile karşı karşıya kalınacak bir ortamı da tetikleyebilir. İşte tam da bu nedenle bu gerilimin tırmanması bana göre ülkeler tarafından istenmiyor.

Türkiye ise jeopolitik konumu nedenle bu tarz risklere çok açık bir ülke. Dışişleri Bakanlığı raporlarında da yer aldığı şekliyle Türkiye, geçtiğimiz 20 yılda OECD ülkeleri arasında enerji talebinin en hızlı arttığı ülkelerin başında yer alırken; enerjide yaklaşık yüzde 70 dışa bağımlı olan bir ülke. İran ise sadece petrol açısından değil, doğalgaz tarafında da Türkiye için bir tedarikçi.

Tüm bu koşullar, İran-İsrail geriliminin devamında Türkiye sanayi üretimi açısından da olası risklere işaret etmekte. Bu gelişen olayları, finansal piyasalarda portföy etkileri açısından incelediğimizde, yukarı konumlanan altın ve önemli kayıplara maruz kalan kripto piyasalar yatırımcı davranışı ve risk unsuru açısından bazı gerçekleri hepimize yeniden hatırlattı.

Önce kripto piyasalara ile başlarsak – ki bu piyasaların hiç kapanmadığı gerçeğinin altını çizerek bitcoin örneği ile detaylandıralım - İran’ın saldırı anında yaklaşık 67,000 USD’den 60,000 USD’lere kadar dakikalar içerisinde düşen bir piyasayı gözlemlediğimizi unutmayalım. BTC ve diğer kripto paraların risklere çok açık yatırımlar olduğunu defalarca dile getirmekteyiz.

İşte tam da bu tarz anlık gelişmelerde daha ne olduğunu bile anlamadan çok önemli kayıplara çok kısa sürede maruz kalınacak yatırım araçları olduğu gerçeği unutulmamalı. Savaş gibi gelişen olaylarda ki Rusya-Ukrayna savaşında da benzeri sahnedeydi; borsalarda da düşüşler yaşanmakta. Ancak bunlar regüle piyasalar. Devre kesiciler çalışabiliyor ve küçük yatırımcının daha fazla zarar görmemesi için önlemler alınıyor. Kripto piyasalarda ise bu kontrol mekanizması bulunmuyor.

Altın ise her devrin güvenli limanı olarak karşımıza çıkıyor. Bir süredir MB’larının altına yöneldiğini ve altın talebine kuvvetli bir etki yaptığını biliyoruz. Şartların devamını seyredeceğiz ama yatırımcı bir süre daha altına yanaşmaya devam edecektir. Son olarak, bugün Işık Üniversitesi’nde InnoTalks etkinliğimiz var. Detaylar Üniversitemiz web sayfasında inovasyonla paralel yürüyen yeni nesil yetkinliklere ilgi duyanlarla online’da görüşmek üzere.