Yeni reeskont oranı ve reeskont uygulaması

Piyasa faiz oranlarında meydana gelen değişimlere paralel olarak, vergi uygulamasında kullanılan çeşitli faiz ve zam oranlarında da değişiklik yapılıyor. Bu çerçevede 2 Ekim Çarşamba günü Resmî Gazete’de yayımlanan bir Cumhurbaşkanı Kararı’yla gecikme zammı oranı ve buna bağlı olarak gecikme faizi ve pişmanlık zammı oranı %2.5’dan %2’ye indirilmişti.

11 Ekim 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın Reeskont ve Avans İşlemlerinde Uygulanacak Faiz Oranları Hakkında Tebliği’yle de;

- Vadesine en çok 3 ay kalan senetler karşılığında yapılacak reeskont işlemlerinde uygulanacak ıskonto faiz oranı yıllık %18.50’den %17.25’e,

- Avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı ise yıllık %19.50’den %18.25’e,
indirildi.

Bu faiz oranları doğrudan vergi iş ve işlemleriyle ilgili değil. Ancak avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı gelir ve kurumlar vergisi matrahının belirlenmesinde, daha açık söylemek gerekirse reeskont uygulamasında yaygın olarak kullanılıyor.

Reeskont nedir, neden yapılır?

Reeskont, vadesi gelmemiş senede bağlı borç ve alacakların, değerleme günündeki gerçek değerlerine indirgenmesi işlemi.
Borç ve alacak senedinin değerleme günündeki nominal de¬ğeri, senedin vade tarihine kadar olan süreye isa¬bet eden faizi de içeriyor. Reeskont işlemi ile bu faiz mik¬tarı tespit ediliyor ve vergi matrahının hesaplanmasında bu tutar gelir veya gider olarak dikkate alınıyor.
Vergi uygulamasında reeskont işlemi yapılmazsa, ticari kazancın tespitinde dönemsellik ilkesi tam olarak hayata geçmemiş oluyor.

Reeskont işleminde hangi oran kullanılır?

Senede bağlı alacak ve borçların değerleme günündeki kıymetlerine irca edilmesi sırasında;

- Varsa senet üzerinde yazılı faiz oranı,

- Senet üzerinde faiz oranı yoksa T.C. Merkez Bankası’nın resmi ıskonto hadleri,
kullanılıyor.

Reeskont tutarının hesaplanmasında; faiz oranı olarak reeskont işlemlerinde uygulanan faiz oranı değil, kısa vadeli avans işlemlerinde uygulanan faiz oranı esas alınıyor.

Dolayısıyla, borç ve alacak senetlerinin reeskontu işlemlerinde dikkate alınacak oran 11 Ekim 2019 tarihinden itibaren % 18,25.

Yabancı para ile olan borç ve alacakların reeskontunda, varsa senette yazılı faiz oranı, senette faiz oranı yer almıyorsa yukarıda yer alan Merkez Bankası tebliğindeki faiz oranı değil, değerleme gününde geçerli Londra Bankalar Arası Faiz Oranı (LİBOR) esas alınıyor.

Reeskont hesaplama formülü

Reeskont hesaplaması şu formülle yapılıyor:
F = A - [A x 360 / (360 + m x t)]
F: Reeskont tutarı
A: Senedin nominal değeri
m: Faiz oranı
t: Vade

Reeskont hesaplamasında dikkat edilecek konular

Reeskont hesaplamasında şu konulara özellikle dikkat edilmesi gerekiyor.
- Reeskont uygulaması zorunlu değil. Ancak seçimin bütün alacak ve borç senetleri için yapılması şart.

- Bankalar, bankerler ve sigorta şirketleri alacak ve borçlarını reeskonta tabi tutmak zorunda. Bu kurumların seçimlik hakkı yok.

- Reeskonta tabi tutulacak alacak veya borcun senede bağlı olması gerekiyor. Banka, banker ve sigorta şirketleri senede bağlı olsun veya olmasın, bütün alacak ve borçlarını reeskonta tabi tutmak zorunda.

- Reeskonta tabi tutulacak alacak veya borç senedinin, ticari kazancın elde edilmesi ve idamesiyle ilgili ve gerçek bir alacak veya borç ilişkisine dayanması gerekiyor.

- Alacak senetlerini reeskonta tabi tutanların, borç senetlerini de reeskonta tabi tutmaları zorunlu.

- Reeskont, katma değer vergisi dahil alacak veya borç tutarı üzerinden hesaplanıyor.

Çekler reeskonta tabi tutulabilir mi?

Alınan çeklerin reeskonta tabi tutulup tutulmayacağı konusunda açık bir yasal düzenleme yok.
Gelir İdaresi Başkanlığı, çekin ödeme aracı olması niteliğini dikkate alarak, uzun süre reeskonta tabi olmadığı görüşünde oldu. 2009 yılında, 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkındaki Kanun’la, 31 Aralık 2009'a kadar uygulanmak üzere, çekin üzerinde yazılı keşide tarihinden önce ödenmek için muhatap bankaya ibrazının geçersiz kabul edileceğine ilişkin bir düzenleme yapıldı. Bu düzenlemeyle çekin vadeli senet niteliği bir bakıma öne çıktı ancak bu düzenleme sonrasında da İdare eski görüşünü devam ettirdi.
3167 sayılı Kanun’da yer alan 31 Aralık 2009 tarihi birkaç defa ötelendi ve en son 31 Aralık 2020 olarak belirlendi. Bu ertelemeler sonunda Gelir İdaresi görüşünü değiştirerek, gerçek mahiyeti itibariyle çeklerin vergi uygulamaları bakımından artık vadeli olma niteliğini kazandığı gerekçesiyle, ileri düzenleme tarihli çeklerin değerleme gününde vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar için uygulanması öngörülen reeskont uygulamasından yararlanmasının mümkün olduğunu açıkladı. Dolayısıyla bugün itibariyle ileri vadeli çeklerin reeskonta tabi tutulması mümkün.

2010 sonrası reeskont oranları

2010 yılı sonrasında reeskont işleminde kullanılan oranlarla ilgili tablo, ilgilenenler için aşağıda:

Dönem Resmî Gazete Reeskont oranı (%)
Tarih No
30.12.2010 – 29.12.2011 30.12.2010 27801 15
30.12.2011 – 18.06.2012 29.12.2011 28157 17,75
19.06.2012 – 19.12.2012 19.06.2012 28328 16,50
20.12.2012 – 20.06.2013 12.12.2012 28503 13,75
21.06.2013 – 26.12.2013 21.06.2013 28684 11
27.12.2013 – 13.12.2014 27.12.2013 28864 11,75
14.12.2014 – 30.12.2016 24.12.2014 29205 10,50
31.12.2016 – 28.06.2018 31.12.2016 29935 9,75
29.06.2018 – 10.10.2019 29.06.2018 30463 19,50
10.10.2019 – 11.10.2019 30915 18,25