Yeni nesil oligarklar
Oligarşi kavramını siyasal gücün birkaç kişiden oluşan küçük bir grubun elinde bulunması olarak tanımlıyoruz. Çıkara dayalı bu yönetim biçiminin figürleri yani Oligarklar ise genelde alışıldığı üzere genelde doğu toplumlarında karşımıza çıktı. Belki de batı da hep varlardı ama varlıklarını pek fark etmedik.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Boris Yeltsin döneminde ülkenin idaresini fiili olarak ele geçiren oligarkları bir masa etrafında toplayarak zorla taahhütname imzalattığı anı hatırlayalım. Bu andan sonra hiçbir şey eskisi gibi olmamış, bu anlaşma ile Putin oligarkların kendisine açıkça destek vermeleri ve onunla uyum sağlamaları karşılığında güçlerinin çoğunu korumalarına izin vermişti. Destek vermeyenlerin şu an hayatta olmadığını ya da sürgün hayatında olduklarını da ekleyelim.
Amerika’yı yeni nesil oligarklarla yönetecek
Görünen o ki ABD Başkanlığına yeniden seçilen Donald Trump Amerika’yı kendi yeni nesil oligarklarıyla yönetmeye kararlı. Yeni oligarklar eski örneklerindeki gibi sanayici ya da enerji sektöründen değil. Donald Trump’ın göreve başlama töreninde Amerikan’ın yeni bakanlarının, devlet görevlerinin bile önünde neredeyse tüm dünyanın verisini ellerinde bulunduran Meta CEO’su Mark Zuckerberg, Amazon CEO’su Jeff Bezos, Google’ın CEO’su Sundar Pichai ve Tesla’nın CEO’su Elon Musk yan yana oturdu. Apple CEO’su Tim Cook hemen arka sıradaydı.
Bu törene giden süreçte Trump’ın bir bataklık ve harabeden Amerika’nın en prestijli özel üye kulüplerinden birine dönüştürdüğü Mar-a-Lago malikanesine geçtiğimiz Kasım ayından bu yana Dünya’nın en zengin 10 insanından 6’sının özel jetleri JetSpy havacılık veri tabanına göre tam 25 uçuş gerçekleştirmiş. Yani yeni nesil oligarklar dersini iyi çalışmış diyebiliriz.
Amerika’nın geleneksel devlet yönetimi bu konuda şu an izleyici pozisyonda görünüyor. Bu sırada Trump başkanlığının ilk gününde bir altyapı projesi görünümündeki, muhtemel hedefi ileride kuracakları yapay zekâ sistemi ile finansal sistemleri de kontrol altına alacak “The Stargate Project” i tanıttı. Başlangıçta 100 milyar dolarlık sermaye ile kurulan bu yapının yakın gelecekte 500 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşacağı belirtiliyor. OpenAI, Softbank ve Oracle’ın ana kurucusu olduğu Stargate’e Microsft’da dahil olacak.
Ana çalışma alanı “Yapay zekâ modelleri geliştirmek” olarak açıklanan Stargate’in Teksas’da bir data merkezi kuracağı daha sonra diğer eyaletlere yayılarak en az 100 bin yeni istihdam yaratmasının planlanması Amerika’da kısa süre önce yaşanan işsizlik dalgasına karşı önemli bir mesaj içeriyor. Stargate projesinin neye evrileceği, aslında tam olarak özünde neye hizmet edeceği ise tabiki Trump’ın her işindeki gibi büyük bir muamma.
Yeni nesil manipülasyonların nereden geleceğini gösteriyor
Siyasal iletişim alanından duruma bakacak olursak yapay zekâ teknolojilerinden büyük oranda faydalanılan bir siyasal iletişim kampanyası yürüten Trump bu alanda da bir ilke imza atmış görünüyor. Öyle ki Trump’ın başkanlık yemini konuşmasının söz kümelerine baktığımızda Trump’ın toplamda 41 defa Amerika ve Amerikalı, 37 defa Ulus ve Vatan kelimelerini kullandığını ama sadece 1 kere Demokrasi kelimesini ağzına aldığını görüyoruz. Yapay zekâ destekli analizlerle özenle seçilmiş bu tercihler bize yeni nesil manipülasyonların nereden geleceğini de gösteriyor.
Türkiye açısından ABD ilişkilerinin nasıl bir rutinde gideceği önemli
Türkiye açısından ise ABD ile ilişkilerin nasıl bir rutinde gideceği önemli. Yeni nesil oligarkların temsil ettiği değerlerin nüfusa göre en çok kullanıcısın olduğu ülkelerden biriyiz, bölgemiz ise ana pazarlarından biri.
Ülkemiz kaçınılmaz olarak bir yandan bu yeni düzene ayak uydurmaya çalışacak, savunma sanayiinin öncülüğünde yapay zekâ başta olmak üzere yeni nesil teknoloji yatırımlarını artıracak ve gücünü konsolide etmeye çalışacak. Bu dönem Suriye’den sonra Ukrayna savaşının da belirli bir seviyede çatışmasızlığa doğru gitme eğilimi ve Gazze’de ateşkes derken Trump’ın sürprizlerine de hazırlıklı olmayı gerektiriyor.
Bu arada DÜNYA Gazetesi’ndeki ilk yazımı bitirirken gazetemizin ilk kurucusu, Cumhuriyetimizin banisi Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Başyazarı ve istiklal mücadelemizin neferi, vatansever, gazeteci, yazar merhum Falih Rıfkı Atay’ı ve Türkiye’ye modern gazeteciliğe geçişin mimarlarından, DÜNYA Gazetesi’ni yeniden adından söz ettiren bir ulusal ekonomi gazetesine eviren, yeniden doğmasını sağlayan merhum Nezih Demirkent’i rahmetle anıyorum. Hoş bulduk.