Yeni nesil ödeme kaydedici cihazların kullanım zorunluluğu
Bilindiği üzere; satışı yapılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere satan veya aynı kimselere hizmet veren (başka bir deyişle; perakende teslimde bulunan veya hizmet ifa eden) birinci ve ikinci sınıf tüccarların Vergi Usul Kanunu’na göre fatura vermek zorunda olmadıkları mal satışları veya hizmet ifalarının belgelendirilmesinde 6/12/1984 tarihli ve 3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun’a göre ödeme kaydedici cihaz kullanmaları zorunludur.
Ödeme kaydedici cihazları kullanma mecburiyeti dışında bırakılanlar
Öte yandan, anılan kanunun “Kapsam” başlığı altında yer alan hüküm uyarınca; Ödeme kaydedici cihazların kullanılması mecburiyeti Maliye Bakanlığı’nca tespit edilen faaliyetlerle uğraşanlar hakkında uygulanmaz. Keza, Genel ve Katma Bütçeli İdarelere, İl Özel İdareleri’ne, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü meslekî kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşlara veya bunlara ait veya tabi müesseselere ödeme kaydedici cihazlar kullanılma mecburiyeti getirmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Maliye Bakanlığı konuyla ilgili olarak yayımladığı çeşitli tebliğlerle anılan yetkisini kullanmış ve bazı mükellefleri ödeme kaydedici cihaz kullanma zorunluluğunun dışında bırakmıştır. (Anılan tebliğlerle kapsam dışı bırakılan mükelleflerin tarafımızdan derlenen listesine DÜNYA Gazetesi’nin web sayfasından ulaşılabilir.)
Yeni nesil ödeme kaydedici cihazları kullanma mecburiyeti
Maliye Bakanlığı’nca 15/06/2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 426 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun ve ilgili mevzuatına göre ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorunda olan mükelleflerle ilgili “Yeni nesil ödeme kaydedici cihaz” kullanımı zorunluluğuna ilişkin açıklamalar yapılmıştır.
Anılan tebliğde açıklandığı üzere; “Yeni nesil ödeme kaydedici cihazlar” temel olarak “Basit/Bilgisayar bağlantılı” ve “EFT-POS özelliği olan” cihazlar olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.
Ayrıca akaryakıt pompalarına bağlanan, sinema giriş bileti ve yolcu taşıma bileti düzenleyen ödeme kaydedici cihazlar da bu tebliğ kapsamına girmektedir.
Yeni nesil ödeme kaydedici cihazları kullanma mecburiyetinin başlama tarihleri
Anılan tebliğle yeni nesil ödeme kaydedici cihazların kullanılmasına ilişkin kademeli bir geçiş öngörülmektedir. Buna göre:
3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun ve ilgili mevzuatına göre ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorunda olan mükelleflerden,
- Faaliyetlerinde seyyar EFT-POS cihazı kullananlara,
- Yol kenarı otopark hizmeti veren mükelleflere,
1/7/2013 tarihinden itibaren EFT-POS özelliği olan yeni nesil ödeme kaydedici cihazları (ÖKC) kullanma mecburiyeti getirilmiştir.
(1/7/2013 tarihi itibariyle EFT-POS özellikli cihaz kullanma mecburiyetine tâbi olan mükellefler, cihazın faturasının düzenlendiği tarihten itibaren 90 gün (1/7/2013 tarihinden itibaren 90 günü geçmemek üzere) içerisinde cihazlarını vergi dairesine kaydettireceklerdir. Buna göre, anılan mecburiyete tâbi olan mükelleflerin, en geç 1/7/2013 tarihi itibariyle düzenlenmiş faturalarını almak şartıyla, bu cihazlarını 30/9/2013 tarihini geçmemek üzere bağlı bulundukları vergi dairesine kaydettirerek kullanmaya başlamaları gerekmektedir. Cihaz satışlarına ilişkin olarak düzenlenecek faturalar, Maliye Bakanlığınca onaylanmış yetkili ÖKC firmalarından, yeni nesil ödeme kaydedici cihaz onayı almış olanlarından alınabileceği gibi, henüz yeni nesil ödeme kaydedici cihaz onayı almamış olanlarından da alınabilecektir. Ancak, mükelleflerin en geç 90 günlük sürenin sonunda kaydettirecekleri cihazların, her hâlükârda Maliye Bakanlığı’nca onaylanmış modellerden olması mecburidir.)
Basit/Bilgisayar bağlantılı yeni nesil ödeme kaydedici cihazları kullanmak zorunda olan mükelleflerin bu mecburiyetleri ise (3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun’a dayanılarak çıkarılan ilgili mevzuata göre muaf tutulanlar hariç) 1/1/2016 tarihinde başlayacaktır. Ancak bu kapsamda olan mükelleflerden dileyenler, bu tarihten önce de Maliye Bakanlığı’nca onaylanmış yeni nesil ödeme kaydedici cihazları alarak kullanabilirler. Ayrıca bu mükellefler, istemeleri hâlinde EFT-POS özelliği olan yeni nesil ödeme kaydedici cihazları da kullanabilirler.
Akaryakıt pompalarına bağlanan ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorunda olan mükelleflerin, bu cihazlarla ilgili bakanlıkça belirlenmiş şartlara uygun yeni nesil ödeme kaydedici cihazları kullanmaları zorunludur.
3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunun ilgili genel tebliğlerine göre ihtiyari olarak sinema giriş bileti veya yolcu taşıma bileti düzenleyen cihaz kullanan mükellefler, 1/1/2016 tarihinden itibaren yeni nesil ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorundadır. Ancak bu cihazların, onaylanmış olması şartıyla sinema giriş bileti veya yolcu taşıma bileti düzenleyebilecek şekilde üretilmesi veya ithal edilmesi mümkündür
Mevcut eski ödeme kaydedici cihazların kullanımı
Mükellefler, 3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine tâbi mevcut ödeme kaydedici cihazlarını, 31/12/2015 tarihini geçmemek üzere malî hafızaları doluncaya kadar kullanabilirler. 1/1/2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, malî hafızaları dolan ödeme kaydedici cihazlara, yeni malî hafıza takılmayacak ve cihaz 15/5/2004 tarihli ve 25463 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunla İlgili Genel Tebliğ’in (Seri No: 60) dördüncü bölümünde yapılan açıklamalar çerçevesinde hurdaya ayrılacaktır. Cihazı hurdaya ayrılan mükellefler yeni nesil ödeme kaydedici cihazları almak suretiyle yükümlülüklerini yerine getirebileceklerdir.
Yeni nesil ödeme kaydedici cihazların kayıt süreleri
Anılan tebliğ kapsamında yeni nesil ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde olan mükelleflerden, bu zorunlulukları 01/07/2013 tarihinden itibaren başlayacaklar, yukarıda açıklandığı gibi, alış faturasının düzenlendiği tarihten itibaren 90 gün içerisinde, diğer mükellefler ise alış faturasının düzenlendiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde bağlı bulundukları vergi dairesine bir dilekçeyle (alış faturası örneği, cihaz sicil numarası, cihazdan alınan bir fiş örneği de dâhil olmak üzere gerekli belgeleri eklemek suretiyle) müracaat ederek cihazlarını kayıt ettirmek zorundadır. Ayrıca mükelleflerin kayıt işlemi ile birlikte, söz konusu süre içerisinde her bir cihaz için ayrı ayrı olmak üzere ödeme kaydedici cihazlara ait levhayı vergi dairelerinden alarak işyerlerinde muhafaza etmesi gerekir.
ÖKC tebliğleriyle ÖKC kullanma zorunluluğu dışında bırakılanlar listesi
(1 Seri Nolu ÖKC Tebliği ile)
1. Devlete ait tekel maddelerinin ticareti
2. Akaryakıt ve Motoryağı satışı (58 Seri Nolu ÖKC Tebliği ile taşıtlara perakende
olarak (LPG, doğalgaz ve benzerleri de dahil) akaryakıt satışı yapan (akaryakıt istasyonu işletmeciliği faaliyetinde bulunan) birinci ve ikinci sınıf tacirlerin, işletmelerindeki akaryakıt pompalarının ödeme kaydedici cihazlara bağlanmaları zorunlu hale getirilmiştir)
3. Gazete satışı
Yukarıda sayılan mükellefler bu işleri sebebiyle ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde olmayacaklardır. Ancak, bu işlemlerin kısmen yapılması halinde ödeme kaydedici cihazı kullanma mecburiyeti fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları mal satışları ve hizmet ifalarının tamamını kapsayacaktır.
(12 Seri Nolu ÖKC Tebliği ile)
Münhasıran aşağıda belirtilen faaliyetlerle uğraşan mükellefler:
a) Tarım alet ve makinalarının satışı (ayrıca yedek parça satılmaması şartıyla),
b) Posta pulu, jeton ve 3468 sayılı Kanun’a göre verilen ruhsat tezkeresine dayanılarak yapılan pul ve kıymetli kağıtların satışı,
c) Şehiriçi toplu taşımacılıkta kullanılan abonman biletlerinin satışı,
d) Elektrik, su, havagazı ve kalorifer tesisatçılığı faaliyeti (aynı zamanda tesisat malzemeleri satışı da yapanlar hariç),
e) Terzilik faaliyeti (aynı zamanda kumaş ticaretinde bulunanlar hariç),
(23 Seri Nolu ÖKC Tebliği ile)
Münhasıran aşağıda belirtilen faaliyetlerle uğraşan mükellefler:
1. Mermerciler (Süs eşyaları hariç tutulmak şartıyla mermeri işleyerek satanlar)
2. Yorgancılar ve hallaçlar (Aynı zamanda, yorgan alım satımı yapanlar hariç)
(38 Seri Nolu ÖKC Tebliği ile)
Münhasıran aşağıda belirtilen faaliyetlerle uğraşan mükellefler:
1. 195 sayılı Kanun’a göre ilan yayınlama hakkı kazanan gazeteler ile bu gazetelerin basımını yapan matbaa işletmecileri (perakende olarak kitap, matbu evrak, kartvizit, düğün davetiyesi ve benzeri şeylerin basım ve satışını yapanlar hariç),
2. Sanat ürünlerinin satışı ile uğraşan sanat galerileri,
3. Yedek parça satışı yapmayan oto sanatkarlarından (motorlu kara taşıtlarının bakım ve onarımı ile uğraşanlardan);
_ Oto boya ve kaportacıları,
_ Oto şase, damper ve karoser tamircileri,
_ Oto motor yenileme (rektifiye) işi ile uğraşanlar,
_ Oto sibop yuva taşımacıları ve motor dikişçileri,
_ Oto döşemecileri,
_ Oto elektrik, bobinaj ve kilometre tamircileri,
_ Oto eksoz ve kaynakçıları,
_ Oto fren tamircileri ile conta ve balatacıları,
_ Oto makas tamircileri,
_ Oto rot balans tamircileri ve far Ayarcıları,
_ Oto radyatör ve kalorifer tamircileri,
_ Oto mazot pompa ayar ve enjektör tamircileri,
_ Oto camcıları,
_ Oto motor ve karbüratör tamircileri,
_ Oto lastik, jant düzeltme ve kriko tamircileri,
_ Oto demirdaim tamircileri,
_ Oto ziftlemecileri,
_ Traktör tamircileri,
_ Motosiklet, mobilet ve triportör tamircileri,
_ İş makinaları, zirai aletler ve hidrolik tamircileri,
_ Oto nikelajcıları,
_ Oto kilit ve yay tamircileri,
_ Oto plakacıları,
_ Oto mazot ve benzin depoları tamircileri,
_ Oto akü tamircileri.
(42 Seri Nolu ÖKC Tebliği ile)
a) Bankacılık ve sigortacılık faaliyetleri,
b) PTT hizmetleri,
c) Kara, hava, deniz ve demiryolları ile yapılan yolcu ve yük taşımacılığı,
d) Giriş bileti karşılığında verilen hizmetler,
c) Eğitim, öğretim ve kreş işletmeciliği,
f) Spor Toto, Milli Piyango, at yarışları ile diğer müşterek bahis ve talih oyunları bayiliği,
g) Elektrik, su ve havagazı işletmeleri,
Söz konusu istisna yalnızca anılan faaliyetlere münhasır olup, bunun dışındaki faaliyetler için cihaz kullanımı mecburidir.
(43 Seri Nolu ÖKC Tebliği ile)
Münhasıran aşağıda belirtilen faaliyetlerle uğraşan mükellefler:
1. Şirket veya ortaklık şeklinde teşkilatlanan tabipler (Diş, kulak, burun, boğaz ve göz doktoru gibi).
2. Elektrikli, elektronik ve mekanik ev aletlerinin bakım ve onarımı işi ile uğraşanlar (harice ayrıca yedek parça satışı yapılmaması şartıyla).
3. Oto komisyoncuları (motorlu kara taşıtlarının alım, satım ve kiralanması ile ilgili işlere tavassut edenler).
(46 Seri Nolu ÖKC Tebliği ile)
1. Nakliye komisyoncuları,
2. Plastik doğramacıları,
Anılan mükellefler hizmet ifaları ve satışlarını genel olarak, Vergi Usul Kanunu’nun 232’nci maddesine göre fatura ile belgelendirmek mecburiyetinde bulunmaları nedeniyle bu faaliyetlerine münhasır olmak üzere, Vergi Usul Kanunu’nda geçen belgeleri kullanmaları şartıyla, ödeme kaydedici cihazları kullanma mecburiyeti dışında bırakılmıştır
(49 Seri Nolu ÖKC Tebliği ile)
Münhasıran aşağıda belirtilen faaliyetlerle uğraşan mükelleflerin, Vergi Usul Kanunu’nun ilgili hükümlerinde belirtilen fatura veya perakende satış fişlerini düzenlemeleri şartıyla ödeme kaydedici cihazları kullanma mecburiyeti dışında bırakılmaları uygun görülmüştür:
1. Ağaç işleri ile uğraşanlardan,
_ Keresteciler
_ Doğramacılar
_ Dülgerler
_ İskeletçiler (sandalye, koltuk vb.)
_ Döşemeciler
_ Hızarcılar ve bıçkıcılar
_ Sandıkçılar ve ambalajcılar
_ Oymacı, tornacı ve ağaç oyuncakları
_ Parkeciler
_ Cilacı, lakeci ve polyesterciler
_ Aksesuarcılar (sehpa, zigon sehpa, TV sehpası, abajur vb.)
_ Dekorasyoncular
_ Karasörcüler (at arabası, römork, kamyon kasası vb.)
_ Elek kasnağı, askı, makara, mandal ve bastoncular
_ Sepetçiler ve sapçılar
_ Mobilya imalat ve satıcıları (plastik veya sair maddelerden mobilya eşyası imal eden ve satanlar dahil)
2. Mahrukatçılar.
3. Her türlü inşaat işi ile uğraşanlar. (yol, su, kanalizasyon, kuyu açma, hafriyat, duvar örülmesi, sıva, boya, badana, elektrik, sıhhi ve kalorifer tesisatı, karo ve fayans işleri, cam takılması, her türlü doğrama işleri, parke döşemesi, çevre düzeni ve benzeri işler)
4. Radyo, televizyon, gazete, dergi ve benzeri basın ve yayın araçları ile ilan ve reklamcılık faaliyetleri ile iştigal edenler.
5. Münhasıran günlük müşteri listesinde kayıtlı müşterilerine hizmet veren otel, motel ve pansiyon işletmecileri.
6. 195 sayılı Kanun çerçevesinde faaliyet gösteren ilan ve reklam prodüktörleri. (ilan ve reklam ajansları)
7. 7397 sayılı Kanun’da geçen sigorta ve reasürans şirketleri, sigorta ve reasürans aracılığı hizmeti yapanlar ile bu kanun kapsamına giren konularda faaliyet gösteren kişi ve kuruluşlar. (sigorta şirketleri ve sigorta acenteleri vb.)
8. 1618 sayılı Kanun’a göre kurulan seyahat acenteleri.
9. Pazar takibi suretiyle iş yapanlar.
10. Hazine ve Dış ticaret Müsteşarlığı’nca döviz alım-satımına yetkili kılınan müessese ve kurumlar.
Yukarıda yer alanlar dışında;
(36 Seri Nolu ÖKC Tebliği'nde)
“Müşterilerinin tamamı Vergi Usul Kanunu’nun 232’nci maddesinin birinci fıkrasında beş bent halinde sayılanlardan ibaret olduğu veya her bir satışının bedeli fatura düzenleme limitini aştığı için bütün satışlarına fatura düzenlemek zorunda olanlar”ın ödeme kaydedici cihaz kullanmayacakları belirtilmiştir. Ancak bunların sonradan Vergi Usul Kanunu’nun 232’nci maddîsinde sayılanlar dışındakilere bedeli fatura kesme limitinin altında kalan bir satış yapmaları halinde, bu satışın yapıldığı tarihten itibaren, 30 gün içerisinde ödeme kaydedici cihaz kullanma zorunluluklarının başlayacağı, ancak belirtilen bu süre içerisinde yapılan mal satışların veya hizmet ifalarının, Vergi Usul Kanunu’na göre düzenlenecek perakende satış fişi veya faturalarla belgelendirileceği ifade edilmiştir.
(2001/2 ÖKC İç genelgesinde)
Şehirlerin muhtelif yerlerinde dağınık olarak kurulan ekmek büfelerinde, elektrik bağlanmamış olması ve münhasıran ekmek satışı ile uğraşılması şartıyla, ödeme kaydedici cihaz yerine Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen fatura veya perakende satış fişlerinin kullanılması uygun görülmüştür.