Yeni mezunlara iş kapısını aralayacak 5 mülakat tavsiyesi

Mahir ÇİPİL - Ray Sigorta / Satış Performans & Pazarlama Direktörü, İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi

Üniversiteyi bitirmek üzeresiniz ya da yeni bitirdiniz; yatıp kalkıp kariyer sitelerinden, eşten dosttan iş olanaklarını araştırıyorsunuz. Onlarca, hatta yüzlerce başvuru yaptınız... Ama görüşmelere çağrılmıyorsunuz bile. Derken, günlerden bir gün nihayet görüşme daveti aldınız.

Heyecanlısınız, fırsatı iyi değerlendirmek istiyorsunuz. Doğru yerdesiniz, bu yazıyı tam da sizin için kaleme aldım...

Zaman zaman yeni mezun arkadaşlarla iş görüşmeleri yapıyorum. Hiç de azımsanmayacak bir kısmında adayların ne kadar hazırlıksız şekilde görüşmelere geldiğini gördükçe şaşırıyorum.

Malum, iş bulmak hele ki yeni mezun için kolay değil. Özellikle de kurumsal bir şirkette

Kariyerinize başlamak istiyorsanız, alternatifler sınırlıyken aday sayısı çoook fazla.

Öyle ki, TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) resmi sonuçlarına göre işsizlik oranı yüzde 10,6; üstelik genç nüfusta bu oran daha da artıyor. Her beş gençten biri işsiz.

İnsan kaynakları uzmanı değilim. Ama yıllar içinde sayısını unuttuğum kadar çok akademik ve iş mülakatı yapmış biri olarak, naçizane tavsiyelerimi paylaşmak isterim.

1) Ev ödevinizi yapın

- Yeni mezun adayların özgeçmişleri, sıra dışı az sayıda örnek dışında, birbirinin çok benzeridir. Bu da mülakata giren adaylar arasından sıyrılmanızı zorlaştırır. Ancak görüşmeye ev ödevinizi yaparak giderseniz, kendinizi diğer adaylardan farklılaştırma olasılığınız artar.

- Peki, ev ödevi neleri kapsıyor? Öncelikle, şirketin web sitesinden yapısı ve ürünleri hakkında bilgi edinin. Ayrıca; faaliyet raporu şirket hakkında bilgi öğrenmek için harika bir kaynaktır. Evet, kabul ediyorum çoğu faaliyet raporu sıkıcı bir dilde yazılıyor. Ama dişinizi biraz sıkarsanız, faaliyet raporu mülakatta işinizi yarayabilecek pek çok değerli bilgi içerir. Mutlaka okuyun, hatta notlar alın…

- Şirketin içinde bulunduğu sektörü temsil eden bir dernek, birlik vb. yapı varsa, mutlaka onların web sitesine ve faaliyet raporuna da göz atın. Böylece, sektördeki büyük resmi görebilme şansınız artar.

- Çevrenizde o şirkette ya da sektörde çalışan tanıdık birileri varsa, onlarla konuşun. Fikirlerini sorun. Tanıdık kimse yok mu? Endişelenmeyin. Okulunuzun mezunları arasında böyle birileri var mı diye araştırın. Sonrasında da tanışmak için onlara ulaşmaya çalışın. Linkedin denilen şey sadece “stalking” için kullanılmıyor ne de olsa…

- “Şirketin pazar payı nedir, temel ürünleri neler, ana rakipleri kimler, rekabet dinamikleri neler?” Bu tür sorular hakkında fikriniz olması kendinizi hazırlıklı hissetmenizi, bu da görüşmeye daha yüksek özgüvenle girmenizi sağlar. Ayrıca, mülakat yapan kişilere yeri geldiğinde bu bilgilerden bahsederek güçlü bir izlenim bırakırsınız.

- Mülakatı kimlerle yapacağınızı öğrendiyseniz, bu kişilerin geçmişlerine de göz atmanızda fayda var. Görüşmenin doğru zaman ve yerinde ortak bir uğraştan, konudan bahsetmek işinize yarayabilir…

2) Hangi pozisyona başvurduğunuzu unutmayın

Belki de komik geldi bu başlık; ama maalesef ki yüzlerce, binlerce başvurusu arasında hangi pozisyon için görüşmeye geldiğinden bihaber adaylar tanıdım...

- Başvurduğunuz pozisyonda hangi özellikler aranıyor? Hangi yetkinlikleriniz ya da tecrübeleriniz bunlarla uyuşuyor? İş ilanını dikkatlice okuyun.

- Pozisyona ne kadar uygun olduğunuzu karşınızdakinin kafasında somutlaştırabilmek için anlatacak birkaç “hikâyeniz” olsun. Bu hikâyeler, mülakatı yapanların sizinle pozisyon arasında bağlantı kurmasını kolaylaştıracaktır.

- Örneğin iş ilanında “analitik düşünebilen” ifadesi geçiyorsa, üniversitede yaptığınız ve ne kadar analitik yatkınlığınız olduğunu gösterecek bir projeden bahsetmeye hazır olun. “Excel bilgisi” aranıyorsa, “Excel kullanabilirim” ifadesinin ötesinde bir yanıt vermeye hazırlıklı olun. Excel’i hangi seviyede bildiğinizi somut örneklerle anlatabilmeniz fark yaratacaktır.

3) Klasik sorulara karşı hazırlıklı olun

İş görüşmelerinde adaylara önceki tecrübeleri ile ilgili çok soru sorulur. Peki, iş tecrübesi hiç olmayan ya da çok az olan yeni mezun bir adaya mülakatçı ne sorabilir? Tabii ki de klasik mülakat soruları…

Bu sorulara karşı antrenman yapın. Mümkünse bu antrenmanı kendi kendinize değil de bir arkadaşınız (ideali hali hazırda çalışma hayatında olan biri) ile gerçekleştirin.

Neler mi o eskimeyen ve de tadından yenmeyen güzide mülakat soruları?

- “Bize biraz kendinden bahset lütfen.”
- “Neden bu bölümde/okulda okudun?”
- “Güçlü yönlerin nedir? ”
- “Gelişime açık yönlerin nedir?” (kibarca nerelerde zayıfsın deniyor)
- “Bana en büyük başarılarından bahseder misin?”
- “Başarısız olduğun bir durumdan bahset lütfen. O durumda nasıl tepki gösterdin?”
- “Neden bu işi istiyorsun?”
- “Neden bu şirket/sektör?”
- “Boş zamanlarını nasıl değerlendirirsin?”

Özgeçmişinizde ne kadar çok staj tecrübesi varsa, bu klasik sorulardan o kadar azıyla muhatap olursunuz. Özellikle de başvurduğunuz pozisyonla ilgili bir staj tecrübesiniz varsa. Bu yüzden, öğrenciyken olabildiğince çok sayıda ve farklı sektörlerde staj yapmaya gayret edin. Hiç ya da çok az stajla mı mezun oldunuz? Dert değil, iş aradığınız dönemi staj yaparak geçirmek için arayışta olun. Hem staj hanesini boş bırakmamış olursunuz, hem de uzun soluklu bir stajın tam kadrolu bir iş teklifine dönüşme olasılığı olabilir.

4) Radarlarınız açık olsun

Hoşunuza gitmese, sıkıcı gelse bile gazetelerin ekonomi, iş dünyası sayfalarına ve diğer iş yayınlarına kabaca da olsa göz atmaya çalışın. Ülkenin ekonomisinde hangi gündem başlıkları var, şirketlerden haberler nedir; bunları takip etmeye başlayın. Hiç ummadığınız yerde kuracağınız bir bağlantı ile mülakatçınızda iyi bir izlenim bırakabilirsiniz. Dünya Gazetesi Türk iş dünyasını, The Economist ise yurtdışı ekonomi ve iş haberlerini takip edebilmeniz için temel kaynaklardır.

5) İstekli ve enerjik görünün

Görüşmeye girmeden hemen önce ruh halinizi enerjik tutmaya çalışın. Görüşmeye çağrıldığınız pozisyon için hevesli olduğunuz enerjinize yansısın.

Mülakat sırasında zor sorular ya da anlamadığınız konularla karşılaşıp, rahatsız hissedebilirsiniz. Olsun, kendinizi bırakmayın. Özgüveniniz ve enerjiniz düşmesin. Stres altında ne tepki verdiğiniz ölçmek için muhtemelen özellikle sıkıştırılıyorsunuz.

Mülakat biterken tıpkı girişte olduğu gibi enerjik ve pozitif bir çıkış yapın. Masanın diğer tarafında oturanları düşünün. Üst üste görüşme yapmak, oldukça yorucu ve sıkıcı bir iş. Bırakacağınız son izlenim de en az ilki kadar akılda kalır. Başvurduğunuz pozisyon için istekli olduğunuzu son saniyeye kadar hissettirin.

Son olarak, şansınız bol olsun. Ne de olsa kariyer denilen yolculuğun önemli bir kısmı da şansa dayanıyor...