Yeni Gelir Vergisi Tasarısı (4): Ücretlerin vergilemesi
Yeni Gelir Vergisi Kanunu Tasarısı ile ilgili konulara devam ediyoruz. Bugünkü makalede tasarıda ücretlerin vergilendirilmesine ilişkin düzenlemeler özetlenecektir.
Vergi tarifesi
Gerçek kişiler için vergi tarifesinde bir değişiklik yapılmamaktadır. Tasarının bu şekliyle yasalaşması durumunda, ücret gelirlerine uygulanacak vergi tarifesi aşağıdaki şekilde olacaktır.
Bu tarife 2013 yılı ücret gelirlerine uygulanan vergi tarifesiyle aynı olup, 2014 için tarifede yer alan tutarların değiştirilmesi beklenebilir.
Asgari geçim indirimi
Ücretlerde “asgari geçim indirimi”, “vergi indirimi” adı altında devam etmektedir. Mevcut haliyle de asgari geçim indirimi vergi indirimi şeklinde uygulanmakta olup bu anlamda sistemin esası değişmemektedir. Ancak tasarıyla, üçüncü çocuk için uygulanan indirim oranı %5’ten %10’a çıkartılmakta, üçüncü çocuktan sonraki çocuklar için ise indirim olanağı verilmemektedir.
Şirket yönetim kurulu üyelerine ödenen kâr payları
Tasarıda şirket yönetim kurulu üyelerine, ortaklık payı ile orantılı olmaksızın ödenen kâr payları ücret olarak tanımlanmaktadır. Tasarıda yer alan hükmün bu şekilde yasalaşması durumunda, bu kapsamda yapılan ödemeler ücret olarak stopaja tabi tutulacak ve giderleştirilecektir.
Çalışanlara üçüncü kişiler tarafından yapılan ödemeler
Bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara, yaptıkları hizmetler karşılığında üçüncü kişiler tarafından nakdi veya ayni olarak ücret ödenebilmektedir. Son zamanlarda yaygın olarak karşılaşılan bu uygulamaya örnek olarak, bir elektronik eşya üretici veya ithalatçısının, ürünün ticaretini yapan bir başka işletmeye ait perakende mağazası çalışanlarına, kendi ürünlerinin satışındaki performansa bağlı olarak yaptığı ödemeler gösterilebilir. Bu örnekte, ödemeyi yapan ile bu işletmeye dolaylı olarak hizmet sunan kişi arasında bir hizmet akdi ve işveren-işçi ilişkisi olmaması nedeniyle, ödemenin niteliği ve vergilemesi konusunda ciddi sorun ortaya çıkabilir. Tasarıda bu tür ödemeler ücret olarak tanımlanmakta ve vergileme sorunu pratik bir yöntemle giderilmektedir.
Sporcu ücretleri
Tasarıyla sporcu ücretlerinin vergilemesi değiştirilmektedir; sporcuların vergilemesinde var olan, tutarına bakılmaksızın beyanname verilmemesine ilişkin ayrıcalık kaldırılmakta, amatör sporcuların desteklenmesi amacıyla, bunların ücretleri üzerindeki gelir vergisi yükü azaltılmaktadır. Sporculara ödenen ücretlerin beyanı aşağıda ilgili bölümde özetlenmiştir.
İrtibat bürosu çalışanlarının ücretleri
İrtibat bürosu çalışanlarının ücretleri için uygulanan istisna devam etmektedir. İstisna mevcut düzenlemeden farklı olarak tasarıda, Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’na atıf yapılarak, irtibat bürosu çalışanları ifadesi kullanılarak tanımlanmaktadır.
Çalışanlara pay senedi
Çalışanlara pay senedi veya pay senedi alım hakkı verilerek ücret ödenmesi durumunda, ücretin elde etme tarihi yasayla düzenlenmektedir. Düzenlemeye göre çalışana;
- Pay senedi verilmesi durumunda pay senedinin hukuki ve ekonomik olarak tasarruf edilebilir olduğu tarihte,
- Pay senedi alım hakkı verilmesi durumunda bu hakkın fiilen kullanıldığı tarihte,
ücret geliri elde edilmiş sayılacaktır.
Ücretlerin beyanı
Mevcut kanuna göre;
- Tek işverenden alınan ücretler, tutarına bakılmaksızın beyan edilmemektedir.
- Birden fazla işverenden ücret alınması durumunda, birden sonraki işverenden alınan ücretler toplamına bakılmakta, bu tutarın 26 bin lirayı geçmesi durumunda beyanname verilmektedir.
Tasarı ücretlerin beyanında önemli değişiklikler yapmaktadır. Tasarıda yer alan maddeye göre, kira geliri, diğer kazanç ve iratlar, telif kazançları veya ücretlerden, gelir unsurları itibarıyla herhangi birinin 188 bin lirayı aşması halinde, bu gelirlerin tamamının yıllık beyannamede toplanması gerekmektedir.
Tasarıya göre, bu kurala uygun olmak koşuluyla, aşağıdaki ücret gelirlerinin beyanı gerekmemektedir:
- 188 bin lirayı aşmayan tek işverenden elde edilen ücretler.
- 94 bin lirayı aşmayan birden fazla işverenden alınan ücretler (Birden fazla işverenden alınan ücretlerde, birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamının 26 bin lirayı aşması halinde birinci işverenden alınan da dâhil ücretlerin tamamı beyan edilir.)
Eğitim ve sağlık harcamaları indirimi
Mevcut kanunda yer alan eğitim ve sağlık harcamalarının beyan edilen gelirden indirimi, vergi indirimi haline dönüştürülerek ve sağladığı vergi avantajı önemli ölçüde yok edilerek korunmaktadır. Yeni tasarıyla, ücret gelirlerinin beyanı daha yaygınlaştırıldığından, bu olanaktan yararlanan kişi sayısı artacaktır. Ancak yararlanılacak avantaj, mevcut duruma göre oldukça sınırlı kalmaktadır.
Düzenlemeye göre, eğitim ve sağlık harcamalarının %15’i, hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Ancak, harcama tutarı beyan edilen gelirin %15'ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır.
Yapılmak istenen düzenlemeyle, gelir tutarına bağlı olarak artan oranlı tarifenin sağladığı avantajın yok edilmek istendiği, bütün mükelleflere aynı oranda avantaj sağlandığı görülmektedir. Yeni Gelir Vergisi Tasarısı ile ilgili konulara devam edilecektir.