Yeni EVDS’de yok yok!

Birkaç yıl önceydi. Bir üniversitede öğrencilerle söyleşide bulunmaya davet edilmiştim. Öğrenci arkadaşlara şunu söylediğimi hatırlıyorum:

“Herkesin hayattaki temel amacı başarılı ve mutlu olmaktır. Bunu gerçekleştirebilmek için öncelikle neyi nerede bulacağınızı bilmeniz gerekir. Bunu hayatın her alanında uygulayabilirsiniz, uygulamanız da gerekir. Aradığınızın nerede olabileceğini bilmek olmazsa olmaz şarttır. İş için de bu böyledir; hatta kız ya da erkek arkadaş bulmak için de...”

Tabii ki cümlenin sonu genç arkadaşların pek hoşuna gitmişti. Bu sayede sevgili bulan olmuş mudur bilemem tabii ki ama Nasrettin Hoca gibi yapmamak, iğneyi kaybedilen yer dışında aramamak gerekir. O yüzden de neyi nerede bulacağını bilmek çok önemlidir.

Özellikle ekonomi alanında çalışan biz gazeteciler de, finans kesimi çalışanları da, reel sektörde görev yapanlar da en çok ekonominin nasıl seyrettiğine ilişkin göstergelere, verilere ihtiyaç duyarız. Bunlara sahip olabilmeliyiz ki, bir sonuca varalım, bir karar verelim.

Peki nereden, hangi kaynaklardan erişebiliriz bu verilere?

Kamuda hemen her kuruluş bir veri setine, bir veri havuzuna sahip. Ama bu havuzlar daha çok ilgili kuruluşun ürettiği verilerle dolu.

Bir de neredeyse tüm kuruluşların üretmekte oldukları verileri kapsayan devasa bir havuz var.

Merkez Bankası’nın kısaca EVDS olarak bilinen elektronik veri dağıtım sisteminden söz ediyoruz.

★ ★ ★

EVDS 1995 yılından beri var, ama Merkez Bankası bu sistemi birkaç ay önce yeniledi. Yeni sistemle ilgili olarak basın mensupları ve finans kesimiyle bilgilendirme toplantıları yapılıyor. Son toplantı geçen cuma günü Ankara’da basın mensuplarıyla gerçekleştirildi.

Bu toplantıların devamının geleceğini belirtelim. Çünkü Merkez Bankası çok kapsamlı bir veri seti oluşturmuş durumda ve amaç tabii ki bu setin olabildiğince yaygın kullanılması.

★ ★ ★

Yeni EVDS eskisine göre belirgin farklılıklar gösteriyor. Bunları özetlemeye çalışalım.
Birincisi, eski EVDS’de verileri excel formatında alabilmek için bilgisayar ayarlarınızı değiştirmek gerekiyordu. Yeni EVDS’de hiçbir ayar değişikliğine gitmeksizin bir tuşa basmakla excele geçebiliyorsunuz.

Yeni EVDS’de veriler son tarihten eski tarihe göre sıralanıyor. Böylece ilk bakışta son veriyi görebiliyorsunuz. Ama veri sıralaması eski düzen olsun istiyorsanız, o da kolay; bir tuşla sırayı eskiden yeniye olmak üzere değiştirebiliyorsunuz.

Tek tuşa dokunmak suretiyle konu başlıklarını üstten yana alabiliyor, böyle yapınca verileri yatay hale getirebiliyorsunuz.

★ ★ ★

EVDS ana sayfasına geldiğinizde “tüm seriler”i seçerek dileğiniz verilere ulaşabiliyorsunuz. Yüzlerce veri, tüm seriler başlığı altında şu alt başlıklar altında toplanmış durumda:

“Kurlar, piyasa verileri, ödemeler dengesi ve uluslararası yatırım pozisyonu, dış borçlar, dış ticaret endeksleri, faiz istatistikleri, zorunlu karşılığa tabi mevduat ve katılım fonları, para ve banka istatistikleri, menkul kıymet istatistikleri, finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri, anketler, TCMB bilanço verileri, ödeme sistemleri, fiyat endeksleri, üretim, istihdam, kamu maliyeti, özelleştirme uygulamaları.”

Bu başlık altında toplanan verilerle ilgili olarak, verinin özelliğine bağlı kalınmak kaydıyla kümülatif değer de alınabiliyor, ortalama ya da başlangıç veya bitiş değeri de... Yüzde değişim de hesaplatılabiliyor sisteme, mutlak değer farkı da...

Aradığınız verinin hangi alt başlık altında yer aldığını bilmiyorsanız bir arama kutucuğu devreye giriyor. Aradığınız kelime ya da kelimeleri tırnak içinde yazdığınız takdirde sistem o veriyi ekranınıza getiriyor.

Seçilen verinin dökümü alınabiliyor, istenirse grafiği çizdirilebiliyor. Mümkün olan verilerde (illere göre konut fiyat değişimi gibi) Türkiye haritası üstünden bilgi aktarılabiliyor. Dileyen, seçtiği veriye anında abone de olabiliyor.

“Tüm seriler” bölümünün yanında “son güncellenenler”, “sık kullanılan seriler”, “rapor sayfaları” ve “arşiv” yer alıyor. Böylece son güncellenen verileri de görebiliyorsunuz, en çok kullanılan verileri de...

★ ★ ★

Yeni EVDS’nin önemli yönlerinden biri de kullanıcının kendine sayfalar oluşturabilmesi. EVSD’ye abone olunduğu takdirde, ki bu çok basit bir işlem gerektiriyor, istenilen veriler güncellendikçe aboneye e-posta yoluyla ulaştırılıyor. Kullanıcının oluşturduğu tablolar ve grafikler de otomatik olarak güncelleniyor.

Merkez Bankası abonelere dönük veri güncellemesini şimdilik her gün saat 19.00’da yapıyor. Verilerin EVDS’de anında güncellendiğini belirtelim. Kullanıcılara yönelik güncelleme bir süre sonra her saat başında yapılmaya başlanacak, bu da verilen bilgiler arasında.

Bu arada yeni EVDS’ye şubat ayı ortasından itibaren biraz değişik formatta olacak şekilde cep telefonlarından da ulaşılabilecek.

★ ★ ★

Merkez Bankası’nın web sayfasında EVDS’nin nasıl kullanılacağına ilişkin detaylı bilgiler bulunuyor. Merkez Bankası, 1995 yılından beri hizmet vermekte olan EVDS’ye ilişkin kısa bilgi notunda ise şu görüşlere yer veriyor:

“Elektronik veri dağıtım sistemi (EVDS), TCMB tarafından üretilen ve/veya diğer kuruluşlarca üretilip TCMB bünyesinde toplanan istatistiki verileri zaman serisi olarak, dinamik ve etkileşimli olarak sunan bir sistemdir. Bu kapsamda veriler, dinamik web sayfalarında yayınlanmasının yanında; xls biçiminde veya web servis (json, csv, xml) istemcisi ile raporlanabilir, grafik formatlarında görüntülenebilir ve abone olunarak e-posta yoluyla da alınabilir.

Ekonomik eğitimi desteklemek ve ekonomik araştırmaları zenginleştirmek için zengin ekonomik veri ve bilgiler sunan EVDS sisteminin teknik altyapısı 2017 yılı ekim ayında yenilenmiştir. EVDS; REST web servisi, kişiselleştirme, hazır raporlar, etkileşimli grafikleme, sık kullanılan veri grupları, son güncellenen veri grupları, Türkiye ve Dünya haritası ile veri gösterimi gibi yeni olanaklar ve içerikler eklenerek yeni yüzü ile kamuoyuna hizmet vermeye devam etmektedir.”