Yeni ekonomi, yeni para: Ticari lira (TCL)

Muammer Güngör - Yönetim Danışmanı

Ekonominin canlandırılması, büyümenin istikrarlı şekilde ivme kazanması, temel ekonomik göstergelerin bozulmasına yol açmadan kuvvetli bir hamle yapılabilmesi ve ekonominin esas aktörleri olan şirketlerin kriz korkusu yaşamadan yeni bir atılımda bulunabilmeleri için yeni bir para önerisinde bulunuyoruz. Ticari lira (TCL) olarak adlandırdığımız bu paranın neden gerekli olduğu ve sistemin nasıl işleyeceğini aşağıda açıklamaya çalışacağız.

Ekonominin eski teorilerle açıklanmasının gittikçe zorlaştığı bir süreçteyiz. Düzenle düzensizliğin, gelişme ile geri kalmanın ve normal ile krizin iç içe geçtiği, tanımların belirsizleştiği ve var olanı tarif etmenin, en azından zaman itibariyle, imkansızlaşmaya başladığı bir dönem yaşanıyor. Neyin kaos, neyin düzen olduğunu söylemek hiç de kolay değil. Bu kargaşalık ortamı şirketleri de oldukça etkilemektedir, deyim yerindeyse, ezberler bozulmuş, hazır reçeteler geçerliliğini yitirmiştir. Bu belirsizlik ortamı, eğer bünyeler de zayıfsa, süresi ve şiddeti değişen bir krizler silsilesinin yaşanmasına yol açmaktadır. Şiddeti değişmekle birlikte, krizlerin uzun sürmesi, krizleri normal düzene, normal düzeni de krizlere benzetmektedir.

Ekonomide çeşitli nedenlerle krizlerin olması olağan bir durumdur. Şirketleri krize sokan faktörler iç ve dış faktörler olarak kabaca iki gruba ayrılır. Bir ekonomide az sayıdaki şirketin darboğaza girmesi ekonominin geneline zarar vermez ama kötüye gidiş şirketleri genelde sarmaya başlarsa ekonomiye etkisi olumsuz olur. Oluşacak zararın boyutunu krizin türü ve müddeti önemli ölçüde belirler. Bazı krizler daha çabuk ve daha az hasarla atlatılabilirken, bazıları ekonominin temel dinamiklerini bozar ve normalleşme süresini çok uzatır.

Klasik ekonomi politikalarının krizden çıkış önlemlerine katkısı sınırlıdır, üstelik bu politikalar temel ekonomik dengeleri de olumsuz etkiler. Çünkü bu politikalarda haliyle ulusal para kullanılacağından, enflasyon, para arzı, kredi hacmi gibi pek çok husus bundan etkilenecektir. Oysa ulusal paradan ayrı, maliyetsiz bir para olsaydı, hem ekonomiyi canlandırmak, hem de diğer dinamikleri bozmamak mümkün olur muydu?

Blockchain teknolojisi son dönemlerin en önemli teknolojik yeniliklerinden biri ve çok değişik alanlarda kullanılma imkanı var. Kripto paralar da blockchain teknolojisinin bir türevidir. Kripto para ekonomiyi canlandırmak için oldukça elverişli bir yapı sunmaktadır. Çıkarılacak bir kripto para ile ulusal paranın tabi olduğu sınırlamalara bağlı olmadan ekonomiyi istikrarlı bir şekilde canlandırmak kanaatimizce mümkündür.

Ekonomik büyümenin istikrarlı şekilde artması, şirketlerin mali bünyelerinin sağlamlaştırılması, temel parasal büyüklüklerin bozulmaması, büyümenin enflasyona yol açmaması ve kamu kaynaklarının kullanımında maksimum yararın sağlanması dikkate alınarak, yeni bir para sistemi önerilmektedir. Önerilen para sadece şirketler arasında ve ticari işlemlerde geçerli olacak, şirketler kredi anapara ve faiz ödemeleri ile vergi ve sigorta prim borçlarını da bu parayla ödeyebileceklerdir. Belirtilen özellikler nedeniyle, tüketicilerin zarar görmesi söz konusu olmayacak, bireysel alışverişlerde kullanılmayacaktır.

TCL sistemi ve işleyişi

1. TCL devlet tarafından çıkarılacaktır.

2. TCL kripto bir para olacaktır.

3. TCL’nin itibari değeri liranın değerine eşittir, 1 TCL=1 TL

4. TCL sadece şirketler arasında ticari işlemlerde kullanılacak, bireyler düzeyinde kullanımı söz konusu olmayacaktır.

5. Şirketler bir yandan TL kullanırken, diğer yandan TCL kullanabileceklerdir.

6. Şirket bilançolarının TL ve TCL diye ayrıca gösterilmesine gerek yoktur, TL muhasebe sistemi aynen devam edecektir.

7. Çıkarılacak TCL toplam değeri, tedavüldeki TL’nin belli bir oranı kadar olmalıdır (bizim önerimiz %5’tir).

8. Şirketler çıkarılacak TCL’ye belli bir bedel ödeyerek sahip olabileceklerdir. Bizim önerimiz itibari değerinin %5’i bedelle satılmasıdır yani 100 TCL şirketlere 5 TL karşılığında satılmalıdır.

9. Şirketlerin alabileceği TCL miktarı geriye dönük 3 yıllık net ciro tutarının %10’u kadar olacaktır. Bu kadar TCL şirketler arası ticari işlemler için genelde yeterli sayılabilir, ayrıca, TL kullanımını devreden çıkarmamak için TCL kullanımının sınırlı olması gereklidir.

10. TCL vergi ve SGK ödemelerinde de kullanılabilecektir.

11. Şirketler finans kurumlarına olan Türk Lirası cinsinden kredi anapara ve faiz borçlarını TCL ile ödeyebilecektir. Yabancı para kredilerin anapara ve faiz ödemesinde TCL kullanılmayacaktır.

12. Finans kurumları TCL üzerinden kredi kullandırmayacaktır, her türlü kredi kullanımı sadece TL olarak yapılabilecektir.

13. Çalışanlara ücretlerin ödenmesinde Ticari lira kullanılmayacak, ücretler TL olarak ödenmeye devam edecektir.

14. Finans kurumlarında kredi anapara ve faiz ödemeleri dolayısıyla bir TCL stoku birikecektir, bankalar bu TCL'leri devletle olan çeşitli işlemlerinde kullanabileceklerdir.

TCL kullanımının yararları

1. Şirketler TL’ye sahip olmaya kıyasla çok daha ucuza TCL elde edeceklerdir.

2. TCL istikrarlı bir ekonomik büyüme sağlayacaktır.

3. TCL çıkarılması TL basmak gibi olmadığından, enflasyonist etki yaratmayacaktır.

4. Ekonominin büyümesi için çok çeşitli adlar altında verilen teşviklerin hepsinin yerine geçebilecektir, diğer teşvikler kaldırılabilir, TCL’nin yararı diğer teşviklerin yerine geçebilir. Bu durumda devletin teşviklerden dolayı katlandığı maliyet de düşecektir, üstelik pek çok teşvikin faydasını ölçmek esasen mümkün değildir.

5. Şirketlerin, elde edecekleri TCL ile finansal borçlarını kolayca ödemeleri mümkün olacak, bu da hem şirketlerin, hem de finans kurumlarının bilançolarının çok daha güçlü ve sağlıklı hale gelmesini sağlayacaktır. Tüm ekonomik sistemin total borçluluk oranı azalacaktır.

6. Şirketlerin finans kurumlarına olan Türk Lirası cinsinden borçlarını TCL sayesinde kayda değer oranda azaltmaları, finans kurumlarının likiditesini artıracak ve kredi maliyetlerini azaltıcı etki yapacaktır. Aynı zamanda finans kurumlarının batık kredi oranını ve riskini de azaltacaktır.

7. TCL devlet için de çok iyi bir gelir kaynağı olacaktır. Devlet, TCL çıkaracak ve bunu itibari değerinin belli bir yüzdesi karşılığında satarak çok büyük bir gelir elde edecektir. Kamu maliyesinin iyileşmesine büyük yararı olmasının yanında, devletin gelir artırmak için dolaylı vergilere yüklenme ihtiyacını da azaltacaktır.

8. Şirketler arasında TCL kullanımı, kayıt dışı işlemleri azaltacak, vergi matrahını artıracak ve para aklama ile terör finansmanını minimize edecektir.