Yeni dönemde Libya yardıma muhtaç kalabilir

"Libya, sorunların üstesinden gelecek teknik becerilere; nitelikli uzmanlara sahip değil" diyen New America Foundation uzmanlarından Barak Barfi'ye göre, Kaddafi sonrası Libya, Filistin gibi uluslararası yardıma muhtaç kalabilir.

Libya'daki ayaklanmaların altıncı ayında, isyancılar Muammer Kaddafi'yi devirmeyi başardılar. Fakat bu başarı şu anda sadece muharebe alanı için geçerli; isyancılar siyasi ve ekonomik anlamda henüz bir zafer kazanmış değiller. Yaşanan devrimin uzun vadeli olabilmesi için, isyancıların demokrasi ve ekonomi birçok konuda yaşanan sorunların üstesinden gelmesi gerekiyor. 

17 Şubatta başlayan ayaklanmanın ilk günlerinde, isyancılar Ulusal Geçiş Konseyi (NTC) olarak bilinen siyasi bir organ ve Uygulayıcı Komite adında bir kabine oluşturdular; fakat bu gruplar bir süre sonra çalışamaz hale geldi. Bunun başlıca nedenleri olarak, yönetim ve karar alma süreçlerindeki şeffaflık eksikliği ve üyelerin seçimindeki yanlışlık sıralandı.

New America Foundation araştırma uzmanlarından Barak Barfi'ye göre asıl sorunlardan birisi Konsey Başkanı Mustafa Abdülcelil'in, ülkeyi yeniden inşa edebilecek bilgi ve beceriye sahip olan insanlar yerine, Kaddafi hapishanelerinde zaman geçiren rejim muhaliflerini tercih ediyor olması. Barfi, Project Syndicate için kaleme aldığı makalesinde, ülkede yaşanacak zorlukların üstesinden gelebilmek için bu sorunların bir an önce çözüme ulaşması gerektiğini savunuyor.

Abdülcelil'de lider karizması yok

Libya'daki isyanın başarısını sekteye uğratacak tek unsur NTC politikaları değil. Mustafa Abdülcelil'in devrim liderlerinin sahip olduğu karizmatik karaktere sahip olmadığını düşünen Barfi, Abdülcelil'i, "Yeni Libya" için geniş vizyona sahip olmayan bir taşralı olarak görüyor.

Demokratik rejimi savunan sesler yeterli değil

İsyancıların kontrolü altında bulunan doğu bölgesinde siyaset bilincine sahip liderlerin olmamasından şikayet eden Barfi, şu yorumlarda bulunuyor: "Abdülcelil, mart ayında NTC'nin liderliğine geçtikten sonra, üyelerin gelecek seçimlerde bir mevkii için aday olmayacaklarını açıkladı. Fakat o tarihten bu yana, siyasi cephede hareket olmadı; çünkü isyancılar savaşa devam ederken, militanlar siyasi parti oluşturmaya yanaşmadılar. Sonuç olarak, çoğulcu demokrasi deneyimi olmayan bir ülkede, sadece iki parti kuruldu. Dolayısıyla, otoriter rejimden, demokratik rejime geçişi sağlayacak değişimi savunan çok uyumlu ses sayısı son derece az."

Sivil ölümler artabilir

Sivil ölümlerin devam etme tehlikesi, Kaddafi sonrası dönemi zorlaştıracak engeller arasında. Doğudaki İsyancıların Kaddafi'ye sadık kalanlardan intikam almaya yemin ettiklerini söyleyen Barfi, batı Libya'da ise Kaddafi destekçilerinin ellerinden vurularak cezalandırıldığını söylüyor. Barfi, NTC kendi askerleri arasında disiplin kuramadığı sürece, bu tür şiddet olaylarının artacağını da vurguluyor.

Ekonomik ikilemler söz konusu

Barfi'nin dikkat çektiği bir diğer sorun da, NTC'nin yaşadığı ekonomik ikilemler. Devrim öncesinde, Libya'nın günlük petrol üretimi yaklaşık 1.6 milyon varil petrole ulaşıyor ve bu oran ülke ihracatının yüzde 96'sını temsil ediyordu. Bugün ise petrol altyapısı büyük ölçüde zarar gördü. NTC'nin uluslararası yardımlar ve yabancı hükümetlerin Libya hisselerini satması sayesinde yaşamını sürdürdüğünü ifade eden Barfi, bu fonların isyancıların kontrolünde olan bir ekonomiyi canlandırmakta yetersiz kaldığını söylüyor. Barfi, ülkedeki ekonomik gelişmelere yönelik şu yorumları yapıyor: "Libyalılar aylık maaşlarını alamadıklarından şikayet ediyorlar. Elektrik kesintileri yüzünden, çok sayıda şehir karanlıkta kalıyor. Savaşa giden paralar yüzünden, petrol altyapısını tamir etmek veya elektrik kesintilerini engellemek mümkün olmuyor. Misrata gibi şehirler çatışmalar yüzünden harap halde ve yeniden inşaları gerekiyor. Fakat Libya bu sorunların üstesinden gelecek teknik becerilere ve nitelikli uzmanlara sahip değil. Dolayısıyla, Kaddafi sonrası Libya, Filistin gibi uluslararası yardıma muhtaç olabilir. Filistin bugün kendi ekonomik faaliyetleri sayesinde değil, uluslararası yardım sayesinde yaşamını sürdürüyor."