Yeni destekleme modeli-2

Geçen yazımızda, yeni destekleme modelinin felsefesine ve getirdiği yeniliklere değinmiştik. Konuya kaldığı­mız yerden devam ediyoruz.

Katsayılarla, katsayıların değerleri ile ve stratejik ürünlerle farklı senaryolar oluşturmak ve ihtiyaca göre şekillenen, esnek ve katılımcı bir yapıyı ve etkili bir sistemi garanti edecektir.

İlk uygulama yılında, toplam tarla alan­larının yüzde 77’si gibi önemli bir bölü­münü kapsıyor olması da ayrıca önemli.

Bu sistem ile üretici, üretime başlama­dan önce hangi bölgede, hangi ürünü ye­tiştirirse ne kadar destek alacağını biliyor olacak.

Bakanlık kaynaklarına göre, üç yıllık üretim planlaması sonunda hububatta yüzde 12,9, baklagillerde yüzde 16,7 ve yağlı tohumlularda yüzde 21,7 oranında üretim artışı hedefleniyor. Bunun para­sal karşılığı ise 2,2 milyar dolar.

Modelin esası katsayılara ve katsayı değerlerine dayanıyor

Bakanlığın paylaşımlarına göre, yeni modelde, temel destek, planlı üretim des­teği ve üretimi geliştirme destekleri ol­mak üzere üç ayrı destek başlığı var. Des­teklerin hesaplanmasında ‘destek katsa­yıları’ kullanılıyor. Her üretim yılı için bu katsayının değeri TL/da olarak belirleni­yor. 2025 yılı için bu değer 244 TL.

Temel desteklerde ürünler kategorile­re ayrılmış. ÇKS’ye kayıtlı olan tüm üre­ticilere sağlanacak. Tüm ürünlerde ma­zot maliyetinin yüzde 50’si ve gübre ma­liyetinin yüzde 25’i desteklenecek.

Buğday ve arpanın yer aldığı 2. katego­rideki ürünlerin katsayısı 1,3 ve 244 TL ile çarpıldığında 317 TL değeri bulunu­yor. Ayçiçeği, fındık, soya, kuru fasulye ve çay ürünlerin bulunduğu 1,5 katsayısı ve 366 TL ödeme söz konusu. Pamuk ve çeltiğin yer aldığı 4.Kategoride ise 2,25 katsayısı ve karşılığında 549 TL destek ödemesi yapılacak.

Planlı üretim desteği ise Tarımsal Üre­timin Planlanması Kurulu tarafından planlama kapsamına alınan; arpa, aspir, ayçiçeği (yağlık), buğday, kolza (kano­la), fasulye (kuru), mercimek, mısır (da­ne), nohut, pamuk (kütlü), patates, soğan (kuru), soya ve yem bitkilerine verilecek desteklerden oluşuyor.

Bu ürünler için temel desteğe ek olarak, yine kategorilere göre belirlenen katsayı­lar üzerinden ödemeler yapılacak.

Su kısıtının olduğu yerlerde sulu ta­rım arazilerinde arpa, buğday, aspir, fiğ, mercimek, nohut, yem bezelyesi, ayçi­çeği (yağlık) üretenlere de ayrıca ödeme söz konusu. Suyu merkeze alan planlama açısından bu önemli bir adım.

Son olarak, sertifikalı tohum ve fidan, organik tarım, iyi tarım uygulamaları gibi verim ve kaliteyi artırıcı alanlarda üretimi geliştirme desteği var.

Üretim sezonu sonunda üretim ma­liyetleri dikkate alınarak, belirlenen ürünler için fark ödemeleri de yapılacak.

Yeni modelin üreticiye ne getirisi ne olacak?

Stratejik ürün olarak seçilen buğdayı ele alalım. Destekleme ödemesi kalemle­ri şu şekilde oluşabilir:

Temel destek 317 TL + planlı üretim desteği 317 TL + su kısıtı desteği 342 TL olmak üzere, bir üreticinin tüm bu des­tekleme kriterlerini yerine getirmesi du­rumunda toplamda 634 TL destek alabi­liyor. Bu değerler, 2024 yılı için mazot ve gübre desteği olarak 185 TL idi.

Bunun anlamı, yeni destekleme modeli ile bir buğday üreticisinin 3,43 kat daha fazla destek alabiliyor olması.

Bu oranın, dane mısırda 3,53 kat, ayçi­çeğinde 3,55, pamukta 2,33 kat ve diğer stratejik ürünlerde de bu değerlere yakın olduğunu belirtebiliriz.

Bundan sonra yapılması gerekenler; (1) ürünlerin ve parametrelerin tanımlı olduğu bir mobil uygulamanın hızlıca ge­liştirilmesi ve üreticinin kullanımına su­nulması, (2) konuyla ilgili ve bilgili olan herkesin üreticileri bilgilendirme sefer­berliği başlatması.