Yemek parasının vergi ve SGK mevzuatı açısından değerlendirilmesi

 

 

5510 sayılı Kanun'un 80'inci maddesi uyarınca tüm ayni yardımlar herhangi bir sınır olmaksızın SGK prim matrahı dışında kaldığından personele yemek sağlanması, yemeğin nerede yenildiğine ve herhangi bir hadde bağlı olmaksızın SGK prim matrahının dışında tutulacaktır. 

 

Sigortalılara yemek parası adı altında yapılan ödemelerin, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla, fiilen çalışılan gün sayısı dikkate alınarak 16 yaşından büyükler için belirlenen günlük asgari ücretin %6'sının, yemek verilecek gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak miktarı, aylık prime esas kazançların tespitinde dikkate alınmayacak, dolayısıyla bu tutardan prim kesilmeyecektir. Ticket-Yemek Kuponu-Sodexo verilmek suretiyle yemek yardımı sağlanması durumunda SGK primine dahil edilmeyecektir. Sadece Nakit yemek parası ödemelerinde istisna tutarı aşan kısım sigorta primine dahil edilecektir.

 

Öte yandan, sigortalılara ay içinde yemek parası olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma veya şahıslar tarafından (örneğin yemek kuponu karşılığında) gerek işyerinde, gerekse işyerinin dışında yemek verilmesi halinde, işverenlerce bu firma veya şahıslara fatura karşılığında yemek bedeli olarak ödenen fatura bedelleri prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

 

Uygulamada, işverenler tarafından personele verilen yemek yardımı ile ilgili en çok karşılaşılan dört farklı seçenek bulunmaktadır. Bunlar; 

 

a) İşyerinde veya müştemilatında yemek hazırlanarak çalışanlara ayni olarak yemek verilmesi,

 

b) İşyerinde veya müştemilatında yemek hazırlanmamakta, çalışanlara ayni olarak yemek şirketleri tarafından hazırlanan yemeğin işyerinde veya yemek şirketinde verilmesi ve yemek şirketi tarafından yemek bedelinin işverenlere fatura edilmesi,

 

c) İşyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyerek, bunun yerine çalışanlara yemek kuponu (ticket, vs.) verilmesi,

 

d) Yemek tutarının işçinin ücretine dahil edilmek suretiyle (bordroda yer alarak) nakit şekilde ödenmesi, olarak sayılabilecektir. Yukarıdaki, (a), (b) ve (c) seçeneklerinde yer alan şekilde yemek yardımı yapılması halinde, bu yardım ayni olarak verildiğinden sigorta primi kesintisi yapılmasına gerek bulunmamaktadır. 

 

Ancak, (d) seçeneğinde belirtilen şekilde yemek yardımının nakit olarak ödenmesi halinde, günlük istisna tutarın üzerindeki ödemelerden sigorta primi kesintisi yapılması gerekmektedir.

 

Vergisel açıdan bakıldığında ise aşağıda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere nakit ödenen yemek parasının tamamından gelir vergisi kesilir. Ticket verilmesi halinde günlük limit aşılmadıkça vergi doğmaz, aşan kısımdan vergi alınır. Gelir vergisi istisnasını uygularken KDV hariç tutar yani 12 TL istisna olarak alınacaktır.

 

İşverenlerce personele sağlanan özellikli ücret unsurlarından biri de, mesai saatleri içinde personele yemek yedirilmesidir. Personele işyerinde yemek verilmesi, hiçbir kesintiye tabi tutulmaksızın ve hiçbir had ile sınırlandırılmaksızın doğrudan gider veya maliyet kaydedilir. KDV'leri indirilir. Çünkü GVK'nın 40/2. maddesi uyarınca, hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yeri müştemilatında iaşe edilmeleri, firma gideri sayılmıştır.

Yemek yardımının istisnadan yararlandırılabilmesi için;

 

- Hizmet erbabına işverenlerce yemek olarak verilmiş olması.

 

- Çalışılmış günlere ait bir günlük yemek bedelinin istisna tutarını (2013 yılı için 12.00 TL'yi) aşmamış olması.

 

- Yemeklerin dışarıdan sağlanması halinde ödemenin yemek yapan firmaya yapılmış olması.

 

- Ödemenin bu tutarı aşması halinde tutarı aşan kısım ücret olarak vergilendirilir.

 

- Yemek faturası işveren adına düzenlenecektir. Ancak, fatura ya da gider pusulasına

yemek yiyen hizmet erbabına adı ve soyadı ile yemek yediği gün sayısı bir liste halinde eklenecektir. Bu koşulları taşıyan yemek bedeli yardımları "istisna"dan yararlanacaktır.

İşverenler, hizmet erbabına değişik şekillerde yemek verilmesini sağlamaktadırlar. Yemek verme çeşitleri, istisna kapsamında ayrı ayrı değerlendirmesi gerektiğinden aşağıda yemek verme çeşitleri açıklanmıştır. 

 

Personele yemek bedelinin nakden ödenmesi halinde yapılan bu ödemelerin tamamının ücret sayılarak GVK'nın 94/1. maddesine göre tevkifat yapılarak vergilendirilmesi gerekmektedir. 

 

GVK'nın 23. maddesinin 8. bendi uyarınca, hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler gelir vergisinden istisna edilmiştir. Ancak "İşverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin KDV Hariç 12 TL'yi (2013 yılı için) aşmaması ve buna ilişkin ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şarttır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakden yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir" hükmü ile hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmesi gelir vergisi tevkifatından (ücret stopajından) istisna edilmekle birlikte, yemeğin iş yerinde ve iş yeri müştemilatında yenilmemesi halinde, bu istisnaya bir sınır getirilmiştir.