Yemde KDV indirimi çiftçiye zam olarak yansıdı...

Hükümet, yemde yüzde 8, gübrede ise yüzde 18 olan Katma Değer Vergisi’ni (KDV) yüzde 1'e indirdi. Vergi indiriminin yapıldığı yılbaşından bu yana her gün bir kaç kişi arıyor veya mesaj yazıyor. Genel görüş, yapılan vergi indiriminin çiftçiye yansımadığı yönünde.

Gübre konusunda fazla bir şikayet yok. Fakat yem ile ilgili çok farklı görüşler ve iddialar var. Yem üreticileri adeta ikiye bölündü. Vergi indirimine karşı çıkanlar da var, destekleyenler de. Vergi indiriminin çiftçiye yansıdığını söyleyenler de, hiç yansımadığını iddia edenler de var.

Yemde katma değer vergisindeki 7 puanlık indirimin çiftçiye nasıl yansıdığını görmek için yaşanan gelişmelere bakmakta yarar var.

Öncelikle, yılbaşından itibaren katma değer vergisi yüzde 8'den yüzde 1'e inen yemde zamlar peş peşe geldi. Zam konusunda fikir birliği var. Hayır zam olmadı diyen yok.

Hayvan yetiştiriciliğinin temel girdilerinden biri olan yemde en önemli hammadde kepek. Kepek, yemin yüzde 50-60'ını oluşturuyor.Yemde vergi indiriminden önce yüzde 8 katma değer vergisi dahil kepeğin tonu 475 liradan satılıyordu. Vergi indiriminden sonra kepeğin tonu yem fabrikalarına yüzde 1 katma değer vergisi dahil 520 liradan satılmaya başlandı. Pamuk küspesinin tonu aynı dönemde 815 liradan 881 liraya, arpanın tonu  685 liradan 725 liraya, mısırın fiyatı 650 liradan 700 liraya, ayçiçeği küspesinin (28 protein) tonu 635 liradan 675 liraya yükseldi. 

Konuştuğumuz yem üreticilerinin bir bölümü her yıl bu dönemde kepek ve diğer hammaddelere zam geldiğini ve bunun ürünlerin arzı ile ilgili olduğunu ifade etti. Fiyat artışının vergi indirimi ile ilgisi olmadığını söyledi. Bazı yem üreticileri ise verginin düşürülmesinden sonra bu zammın yapıldığını ve vergi indiriminin çiftçiye yansımadığını söyledi.

Gerçek olan şu ki, vergi indiriminden sonra yeme zam geldi. Çiftçi vergi indiriminden öncesine göre yemi daha pahalıya almaya başladı. Oysa beklenen, amaçlanan fiyatın düşmesiydi.

Yem sanayicileri, hammaddeyi pahalıya aldıklarını, asgari ücretteki artışın getirdiği finansman yükü ve dövizdeki artışa bağlı olarak yem fiyatının artırıldığını  belirtiyor.

Vergi indirimi yem sektörünü de deyim yerindeyse ikiye böldü. Büyük yem fabrikalarının yöneticileri genel olarak yemdeki vergi indirimini destekliyor. Kayıtdışılığın önleneceğini savunuyor. Küçük kapasiteli üreticilerin kayıt dışı ve faturasız çalıştıklarını bu nedenle vergi indirimine karşı çıktıklarını iddia ediyor. 

Küçük ve orta ölçekli yem fabrikalarının yöneticileri ise katma değer vergisi indirimi nedeniyle kendilerine yüklenen finansman yükünü kaldıramayacaklarını, KDV alacaklarının tahsilatının 14 ay gibi uzun bir sürede gerçekleşeceği için çok zor durumda kalacaklarını ifade ediyor. Hammadde ve yem zamları nedeniyle vergi indiriminin çiftçiye yansımayacağını savunan küçük ve orta ölçekli üreticiler, yemde vergi indirimi yerine çiftçiye doğrudan destek verilmesi gerektiğini söylüyor.

Yemle ilgili, bir başka sorun ise, bazı ithal girdilerde katma değer vergisinin yüzde 18 olarak uygulanması. Yem sanayiinde hammadde olarak değerlendirilen ve bu amaçla ithal edilen biyoyakıt üretiminde kullanılan mısır atığında (DDGS) katma değer vergisi yüzde 18 olarak uygulanıyor. Yine mısır gluten yemi olarak adlandırılan kepekte katma değer vergisi yüzde 18 olması nedeniyle karmaşa yaşanıyor. Yem üreticileri bu ürünlerde de verginin düşürülmesini istiyor.

Yaşanan gelişmelere bakılırsa; Hükümet, yemde katma değer vergisinin düşürülmesi konusunda aldığı karardan önce somut hiç bir çalışma yapmamış. 

Daha önce de yazdığımız gibi 2015'te 7 Haziran ve 1 Kasım milletvekilleri genel seçimi öncesinde muhalefet partileri mazotta vergi indirimini taahhüt ederek bir fiyat vaadinde bulundu. AKP ise mazot konusuna girmeden diğer iki önemli girdide, gübre ve yemde katma değer vergisinin düşürülmesi sözünü verdi. 

Öyle anlaşılıyor ki, sırf seçimde daha çok oy almak ve muhalefetin mazotta fiyat indirimine karşı bir argüman olarak gübre ve mazotta katma değer vergisi indirimi sözü verilmiş. Bu indirimle çiftçilerin gübre ve mazotu daha ucuza alacağı söylenmişti. Fakat uygulamada öyle olmadı. Fiyat arttı. Bu öneriyi AKP'nin seçim beyannamesine koyduranlar ve bunu Başbakan Ahmet Davutoğlu'na seçim vaadi olarak söyletenler uygulamayla ilgili hiç bir çalışma yapmamış.

Özetle, Hükümetin yılbaşından itibaren yemde katma değer vergisini yüzde 8'den yüzde1'e indirmesinin çiftçiye bir yararı olmadığı görülüyor. Nedeni ne olursa olsun çiftçi, 1 Ocak 2016'dan öncesine göre yemi daha pahalıya alıyor.