YEKDEM’e rağbet neden arttı?

Türkiye yenilenebilir enerji kaynaklarını daha çok kullanmayı hedefliyor. Yeni hükümet programı da böyle söylüyor. 

Bu aslında Türkiye’de uzun yıllardır gözetilen, hakim olan bir yaklaşım. Son zamanlarda iyice öne çıktı. Hatta, rüzgar, su, güneş, biyokütle vs. gibi yenilenebilir kaynaklara dayalı üretimin teşviki için uzun süredir devrede olan bir mekanizma var. Yenilenebilir enerji kaynaklarını destekleme mekanizmasından (YEKDEM) söz ediyoruz. Ne kadar elektrik üretirse üretsin, devlet bunları belli bir fiyattan almayı garanti ediyor. YEKDEM kapsamında uygulanan kilovatsaat (kWh) başına alım garantisi fiyatı, rüzgar ve hidroelektrik santrallerde 7.3 cent, jeotermalde 10.5 cent, biyokütlede 13.3 cent. Bu rakamlara yerli ekipman kullanımına bağlı olarak 0.4-3.5 cent arasında değişen ilaveler de yapılabiliyor. Santral işletmecileri, bu mekanizmadan yararlanmak yılda bir kez başvuruda bulunuyor. Kabul edilenler, bir yıl boyunca ürettiği elektriği belli bir fiyattan devlete veriyor. 2014 yılında YEKDEM’den yararlanacak santraller de belli oldu. EPDK tarafından açıklanan listeye göre, önümüzdeki yıl boyunca 234 tesis bu mekanizma kapsamında olacak. Bunların 126’sı hidroelektrik, 60’ı rüzgar, 34’ü biyokütle ve 14’ü jeotermal enerji santrali. 

Söz konusu tesislerin toplam kurulu gücü 5.4 GW ve bunun 2.7 GW’yi aşkın kısmını rüzgar santralleri oluşturuyor. 2.1 GW’lik kısım HES’lerden, yaklaşık 0.4 GW’lik kısım jeotermal enerji santralleri, yaklaşık 0.2 GW’lik kısım biyokütle tesislerinden... 

Rakamlara bakılırsa, YEKDEM’i cazip gören santral işletmecilerinin sayısı artıyor. Çünkü bu desteklerden 2011’de 20, 2012’de 78, 2013’te 38, bu yıl ise 93 elektrik üretim tesisi yararlanmıştı. 

Peki, santral işletmecileri YEKDEM kapsamında verilen fiyatlara neden daha fazla razı olma eğiliminde? Bunun iki ana nedeni var. Olası kur artışlarından yararlanabilmek. Bir de piyasada fiyatların düşüş eğilimine girmesi halinde sabit bir geliri, hem de döviz cinsinden garanti altına alabilmek. 

Peki kendini garantiye alma eğilimindeki bu artışı ne tetikleyebilir? Kurlarda yükseliş beklentisinin ağır basması, elektrik talebinde daha düşük bir artış, dolayısıyla fiyatlarda düşüş beklentisi... 

Santrallerin, bu saydıklarımızın dışında da kendilerine özel bazı nedenleri olabilir. Yine de rakamlar bize elektrik fiyatlarında 2015’te nasıl bir seyir beklendiğine ilişkin iyi bir fikir veriyor. Çünkü YEKDEM’e girsem mi girmesem mi diye düşünen oyuncular, hesabını kitabını bu konudaki beklentilere göre yapıyor.