YEKDEM sonrası için işaret fişeği çakılmalı

Doğalgaz santrallerinin elektrik üretimindeki payı son iki ayda, üç-dört yıl önce bulunduğu yüzde 40’lar seviyesinden, yüzde 20’lerin altına geriledi. Boşluğu ise bol yağışlı bir yıl yaşandığından, hidroelektrik santralleri doldurdu. Ama olağan yağış rejimi ile birlikte normale dönülür.

Bu arada ithal kömüre dayalı santrallerin payı yüzde 21 seviyesinde. Dolayısıyla doğalgaz santrallerinin bugüne kadarki en düşük kapasiteyle çalıştıkları ortamda bile ithal kaynakların elektrik üretimindeki payı yüzde 40’ın üzerinde.

Şimdi asıl konumuza geçebiliriz. Rüzgar santralleri ne kadar fazla üretirse, elektrik üretimi amaçlı kömür ve gaz ithalatı ihtiyacı o kadar düşecektir. Bunun için rüzgar da dahil yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretim kapasitesi büyütülmek durumunda.

İyi de bu kapasite nereye kadar büyütülebilir? Eldeki proje stokuna bakalım. Halen 650 MW kurulu güçteki 18 adet RES’in inşası sürüyor. Yaklaşık 2200 MW’lik lisanlı sıfırdan RES projesi mevcut. Bunlara işletmedeki santrallerin 1100 MW’lik kapasite arttırma talebini de ekleyebiliriz. 1000 MW’lik YEKA Rüzgar projesinin akıbetini tam bilmiyoruz ama stokta var mı, var.

Üç aşağı beş yukarı diyebileceğimiz bu rakamları sıraladıktan sonra proje tarafında bir sorun olmadığını söyleyebiliriz. Ama mesele bunların hayata geçirilme imkanı bulup bulmayacağı, bulacaksa da hangi takvim çerçevesinde kurulabileceği.

İnşa halindekilerin, YEKDEM kapsamında fiyat alım garantisinden yararlanabilmek için 2020 sonuna kadar üretime geçeceğini kabul edebiliriz. Diğerleri için iyimser olmak kolay değil. Sektörde kime sorsanız alacağınız cevap üç aşağı beş yukarı aynı. Proje sahipleri finansman bulamıyor. Bulsalar da faizler çok yüksek. O faizleri ödeyince, yatırımın geri dönüş süresi çok uzuyor. Özetle, RES projeleri YEKDEM’in sona ereceği gerçeğiyle finansman bulma sorunu arasında sıkışıp kalmış durumda. Bu diğer yenilenebilir kaynaklara dayalı projeler için de geçerli kuşkusuz. Ama biz bu yazıyı ilgili adrese ulaştırsın diye rüzgara bırakalım en iyisi.

Proje stokunun önemli bir kısmının hepten gündemden kalkmaması, eldeki RES projelerinin kadük kalmaması için enerji ve ekonomi yönetiminin YEKDEM sonrası nasıl bir destekleme mekanizması getirileceğine dair bir yol haritası ortaya koyması gerekiyor.

Yatırımcılara projeksiyon çizme imkanı sağlayacak böylesi bir adım atılmazsa, ithal kaynağa bağımlılığı düşürme hedefi doğrultusunda alınacak yol da uzar gider.