YEK nihayet ama…
Başbakan Tayyip Erdoğan'ın talimatı olmasaydı, TBMM Genel Kurulu'nun 29 Aralık 2010 tarihli birleşiminde kabul edilen 6094 sayılı "Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına dair Kanun"da, yenilenebilir enerji tesisi yatırımlarında yerli malzeme kullanılmasının teşvikine ilişkin madde yer almayacaktı.
AKP Kütahya Milletvekili, eski Sanayi Komisyonu Başkanı Soner Aksoy'un 14 Kasım 2008 tarihinde TBMM'ye sunduğu YEK değişiklik teklifine ihtisas komisyonundaki görüşmeler aşamasında ilave edilen yerli malzeme desteğinin genel kurulda çıkarılmak istendiğini, Biyokütle Enerjisi Santralleri Yatırımcıları Derneği (BESYAD) Başkanı Ümit Yamantürk'ten öğreniyoruz.
Gerçi, ekonomi yönetiminden sorumlu makamın, Hazine'nin "yükü" artmasın diye, yenilenebilir enerji teşviklerine muhalefet ettiği " devlet sırrı" değildi. Makamın bu muhalefeti milli sanayiye yenilenebilir sektöründe kullanılacak malzeme, ekipman, teknoloji ve nihayet anahtar teslimi tesis üretim kabiliyeti kazandıracak teşvikleri de kapsayınca, yasa teklifi yasama organında iki yıl sürüncemede kaldı.
Yerli üretime destek
Yenilenebilir enerji sektörü liderlerinin; yani hidro, rüzgâr, güneş, biyokütle kaynaklarını elektrik enerjisine dönüştüren ve dönüştürecek yatırımcı temsilcilerinin 5346 sayılı YEK'yi değiştiren bu kanunu da pek yeterli bulmadıkları anlaşılıyor.
Bir husus hariç; yenilenebilir elektrik üretim tesislerinde kullanılacak malzeme, türbin, ekipman ve teknolojinin "yerli üretim" olması halinde, enerji alım fiyatlarına uygulanacak ilave teşvikler sektörün tüm kesimlerinde memnuniyet yaratmış. Bu teşviklerin düzenlendiği maddeye göre, yurt içinde üretilmek şartıyla ilaveten desteklenecek başlıca imalat türleri şunlar:
Hidroelektrik: Türbin, jeneratör ve güç elektroniği. Rüzgâr: Kanat, jeneratör ve güç elektroniği, türbin kulesi. Fotovoltaik güneş: PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatı, PV modülleri, PV modülünü oluşturan hücreler, invertör, PV modülü üzerine güneş ışınını odaklayan malzeme. Yoğunlaştırılmış güneş: Radyasyon toplama tüpü, yansıtıcı yüzey levhası, güneş takip sistemi, ısı enerji depolama mekanik aksamı, Stirling Motoru.
Biyokütle ile jeotermal enerjilerine dayalı üretim tesislerine de geniş kapsamlı ilave yerli teşvikler var. Biyokütlede akışkan yataklı ve sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanları, gazlaştırma grupları, türbinler, jeneratörler, kojenerasyon sistemleri; jeotermalde ise buhar veya gaz türbinleri, buhar enjektörleri, vakum kompresörleri, jeneratörler teşvik kapsamında,
Alım fiyatlarına eleştiri
Sektör liderleri 6094 ile getirilen yeni alım fiyatlarına genellikle eleştirel yaklaşıyor. Özellikle, daha önce euro-cent üzerinden belirlenen enerji birim alış fiyatının dolar-cent'e dönüştürülmesini anlamsız, yararsız; hatta 'sektörün algısını çarpıtma" amaçlı olarak değerlendirenler var.
Buna karşılık, enerji kaynaklarına göre farklı görüşler de ileri sürülüyor. Mesela, rüzgâr enerjisi sektörünün bir kesimi (RESSİAD) alım fiyatlarından memnun görünüyor. Keza hidroelektrik kesimi de çıkan yasada teşvikler dahil diğer düzenlemeleri olumlu buluyor. HESİAD Başkanı Fahrettin Amir Arman'a göre bu yasa tüm yenilenebilir yatırımlarını olumlu etkileyecek.
YEK değişikliklerine en net eleştiri güneş enerjisi yatırımcılarından geliyor. Bu kesime göre de yeni düzenlemeler güneş enerjisine dayalı elektrik yatırımlarına özendirici hiçbir katkıda bulunmayacak. Ama, en bu yasa en azından 'enerji bağımsızlığı için gösterilen bir çaba' olarak değerli sayılabilir.