Yazılı basına yeni kan: Mook

İnternet haberciliğinin hızlı gelişimi ile “Yazılı basın ölüyor mu?” sorusu çok kez gündeme geldi ve gelmeye devam ediyor. Fakat bu soruya inat son dönemde tüm dünyada hızla yayılan bir trend var: Mook.

Mook, dergi ile kitap arasında hibrit bir model. Bu modelin ismi ilk olarak “news book” (haber kitabı) kelimelerinden esinlenilerek “nook” olarak düşünülmüş. Daha sonrasında ise Henry Dougier tarafından “Mook” ismi verilmiş. “Mook” kelimesi, “magazine” ve “book” kelimelerinin kısaltılması ile türetilmiş. Aynı kısaltmayı “Dergi” ve “Kitap” olarak Türkçe’de denersek, Mook’u “Ditap” şeklinde çevirebiliriz.

Mook’un içeriğini uzun söyleşiler, kapsamlı araştırmalar, çizgi romanlar, fotoğraflar oluşturuyor. Klasik dergilerden farklı olarak, bu yeni model reklamlara yer vermiyor ve farklı bir gazetecilik modeli getiriyor. 

Yazmak ve araştırmak için zaman gerekli

Mook’un doğuşu aslında 2008 yılına dayanıyor. İlk örneği 200 sayfadan oluşan “XXI”. XXI’nin yayıncıları amaçlarını, “araştırma ve yazma işine zaman tanıyan en iyi gazetecilik ve en iyi baskı” olarak dile getirmişler. Başarıları ise birçok yayın grubuna ilham vermiş. Muze, Feuilleton, Schnock, Charles gibi benzer türler yayımlanmış. 

Peki neden dergi veya kitap değil de, “Mook”? Bu sorunun birçok cevabı var.
Öncelikle Mook sadece kağıt baskı olarak okuyucusuyla buluşuyor. İnternet ortamına girmiyor. Kağıdın geleneksel tarafını koruyor. Gazeteler kağıttan kaçarken, kağıda yeni bir yaşam alanı sunuyor.  

Yazarlar, gerek röportajlara, gerekse yaptıkları araştırmalara daha fazla zaman harcadıklarından ve derinlik kazandırdıklarından, Mook hem içerik hem de görsellik açısından kaliteli bir düzeye ulaşıyor. Bir bakıma kitap gibi “zamansız” bir yapıya ulaşıyor. 

En önemlisi de Mook, tüm bu geleneksel yaklaşımı ile hem yavaş tüketimi savunuyor hem de son dönemde yaşadığımız bilgi bombardımanına bir çare olmayı hedefliyor.  
Bugün dünya genelinde çok farklı konularda Mook örneklerine rastlamak mümkün. Fütürist içerikli Usbek&Rica, We demain; ya da Arap dünyasına yönelik Rukh bunlardan bazıları.

İlan almadan yaşamak zor

Mook için en büyük sorun ilan almadan yaşamını sürdürebilmek. Bu kolay değil, dolayısıyla, birçok Mook girişimi bir ya da ikinci sayıdan sonra devam edememiş. 
Mook’un reklamsız kar edebilmesi için 15 bin adet satması gerekiyor. Edilivre.com’a göre Feuilleton, Muze veya  Schnock gibi Mook’ların satış oranı 10 binlere ulaşıyor.

Usbek&Rica isimli Mook’un kurucusu Jerome Ruskin, Mook için henüz gerçek bir pazar olmadığını söylüyor. Ruskin, “Bence Mook bir tür sanayi hatası; ama kelimenin iyi anlamında. Fakat kitapçılarda 20 Mook’u sığdırabilecek kadar yer yok” diyor. 

Her an sayısız kanaldan sınırsız bilginin aktığı bir çağda, kağıdın, zamanın ve yavaşlığın değerini hatırlatmak insanın içini ısıtan bir yaklaşım. 
Son yıllarda iyi ve doğal olana ilgi hızla artarken; habercilikte de daha “insana dair” bir bakış açısına geri dönebilir miyiz, işte bu büyük bir soru işareti…