Yatlara Türk bayrağı çekilmesinin önünde engel kalmadı

Motorlu taşıtlar vergisinin, Türk sahipli yatların başka ülkelerde tescil edilmesi ve bu ülkelerin bayrağını taşımaları sonucunu doğurduğu bilinen bir gerçek.

İstenmeyen bu durumun ortadan kaldırılması için bir seri düzenleme yapıldı. Bu düzenlemeler 22 Ağustos 2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Bakanlar Kurulu kararı ve Tebliğ ile tamamlandı.

Aşağıda yapılan düzenlemeler ve gelinen noktada yat ve benzeri deniz araçlarının vergilemesindeki son durum özetlenecektir.

Yat, kotra ve motorlu tekneler için öngörülen harç tutarları

06.05.2009 tarih ve 5897 sayılı Kanun'la özel amaçla kullanılan yat, kotra ve benzeri deniz araçlarından alınan motorlu taşıtlar vergisi kaldırılmıştır. Aynı kanunla Harçlar Kanunu'nda yapılan değişiklikle de, Denizcilik Müsteşarlığı'nın Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre oluşturulan bağlama kütüklerine kaydedilen gemi, deniz ve iç su araçlarına verilecek ruhsatnamelerden ve bunların vizelerinden, boylarına göre aşağıdaki tabloda yer alan harçların ödenmesi öngörülmüştür.

  Harç Tutarı (TL)

5 metreden 9 metreye kadar olanlardan 200,00

9 metreden 12 metreye kadar olanlardan 400,00

12 metreden 20 metreye kadar olanlardan 800,00

20 metreden 30 metreye kadar olanlardan 1.600,00

30 metreden büyük olanlardan 3.200,00

Kaldırılan motorlu taşıtlar vergisi tutarları

Kaldırılan motorlu taşıtlar vergisi ile yeni getirilen harç tutarlarını karşılaştırmak amacıyla aşağıda 2009 yılı için öngörülen motorlu taşıtlar vergisi tutarları yer almaktadır.

Yat veya diğer deniz araçlarının yaşına ve motor gücüne bağlı olarak, bazı taşıtlar için önemli tutarda vergi indirimi yapıldığı görülmektedir.

Taşıt cinsi ve motor gücü (BG) 1 - 3 yaş 4 - 5 yaş 6 - 15 yaş 16 yaş - +

20 BG 473,60 315,60 157,60 62,40

50 BG 1.579,00 1.184,00 710,00 314,00

100 BG 3.949,00 3.158,00 1.893,00 788,00

150 BG 7.107,00 5.923,50 3.552,00 1.656,00

151 BG 10.734,59 8.348,79 4.768,58 2.382,78

Katma değer vergisi

22.09.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu kararıyla, bazı deniz araçlarının tesliminde uygulanan katma değer vergisi oranı % 18'den % 1'e indirilmiştir.

İndirimli oran Kasım 2009 sonuna kadar olan teslimler için geçerlidir. Yabancı bayrakta bulunan özel yat, kotra ve benzeri araçların bu tarihe kadar ithalinin yapılması durumunda, % 1 katma değer vergisi hesaplanacaktır.

Özel tüketim vergisi

Yukarıda belirtilen Bakanlar Kurulu kararıyla ayrıca, bazı deniz araçları için özel tüketim vergisi oranı sıfır olarak belirlenmiştir. Daha önce uygulanan vergi oranları, kapsamdaki taşıtların bir kısmı için % 6,7, bir kısmı için ise % 8'dir.

İndirimli oran katma değer vergisinde olduğu gibi geçici bir süre için öngörülmüştür. Yabancı bayrak çekilmiş özel yat, kotra ve benzeri araçların Kasım 2009 sonuna kadar ithalinin yapılarak bağlama kütüğüne kaydedilmesi durumunda, özel tüketim vergisi ödenmeyecektir.

Gelir ve kurumlar vergisi

Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu'na göre, Türk Uluslararası Gemi siciline kayıtlı gemilerin ve yatların işletilmesinden ve devrinden elde edilen kazançlar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.

Damga vergisi

Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu'na göre, Türk Uluslararası Gemi siciline kaydedilecek gemilere ve yatlara ilişkin alım, satım, ipotek, tescil, kredi ve navlun işlem ve sözleşmeleri; damga vergisine, harca ve banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi değildir.

Ücret gelir vergisi stopajı

Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu'na göre, Türk Uluslararası Gemi siciline kayıtlı gemilerde ve yatlarda çalışan personele ödenen ücretler gelir vergisinden müstesnadır.

Yabancı bayraklı deniz araçlarının ithali

22 Ağustos 2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 2009/3 nolu Tebliğ ile Türk sahipli olup, yabancı bayraklı olan özel kullanıma mahsus gemi ve diğer bazı deniz araçlarının ithaline ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.

Söz konusu Tebliğde yapılan düzenlemelerle, yabancı bayraklı Türk gemilerinin Türkiye'de bağlama kütüğüne kaydedilmesi amacıyla ithali işlemleri kolaylaştırılmıştır. Tebliğ kapsamına 30.06.2009 tarihinden önce sahip olunan gemi ve diğer deniz araçları alınmış, 5897 sayılı Kanun sonrasında iktisap edilen deniz taşıtları kapsam dışında tutulmuştur.

Yatlarda vergi sorunu çözüldü, ya diğerleri?

Yukarıda özetlenen düzenlemelerle özel amaçlarla kullanılan yat ve benzeri deniz araçlarının vergilemesi değiştirilerek, bunların Türkiye'de tescili ve Türk bayrağı taşımaları için önemli bir adım atılmış oldu.

Yapılan düzenlemelerin temel gerekçesi, vergiler nedeniyle diğer ülke sicillerine kaydedilen ve başka ülkelerin bayrağını taşıyan yatlar için zaten vergi alınmadığıdır. Gerekli değişiklikler yapılarak, zaten alınamayan motorlu taşıtlar vergisi kaldırılırken, alınabilir nitelikli bazı vergilerin alınması olanağı yaratılmak, bir taraftan da Türk sahipli gemilerin Türk bayrağı taşıması sağlanmak istenmiştir.

Yatlarla ilgili temel sorun çözülmüş oldu ama motorlu taşıtlar vergisinin yapısal sorunları devam etmektedir. Motorlu taşıtlar vergisi tarifesi yakın zamanda değişmiş olmakla birlikte, sorunları bitmemiştir. Zaten vergileyemediğimiz yatların vergisi kaldırılmıştır, ancak vergilenen araçların adaletsiz vergileme yapısı devam etmektedir. Bu düzenleme ve uygulamalar, zaten vergilenemediği gerekçesiyle KDV'den istisna tutulan ve sürekli polemik konusu olan elmas ve benzeri değerli taşlar vergilenmezken, hayatın devamı için gerekli olan birçok mal ve hizmetin vergilenmesine benzemiştir.

Motorlu taşıtlar vergisi sisteminin yeni baştan ele alınmasında, bu verginin servet vergisi olmaktan çıkartılmasında, çok daha makul tutarlarda bir vergiyi öngören ve çevre vergisi olarak nitelenebilecek bir yapıya kavuşturulmasında yarar bulunmaktadır.