Yatırımlara arsa tahsisinde son durum
Hazineye ait taşınmazların değerlendirilmesi amacıyla çıkartılan 4706 sayılı Kanun'un ek 3'üncü maddesiyle, teşvik belgeli yatırımlarla ilgili olarak yatırımcılara; Hazine'ye, özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine veya belediyelere ait arazi veya arsaların tahsisine olanak sağlanmıştır.
4706 sayılı Kanun'un ek 3'üncü maddesinde arsa ve arazilerin yatırımlara tahsisine ilişkin ayrıntılı düzenleme yapılmıştır. Düzenlemeyle maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye ve tahsis bedelini Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek bölgeler itibarıyla farklılaştırmaya ve sıfıra kadar indirmeye Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.
Maliye Bakanlığı kamu taşınmazlarının yatırımlara tahsisine ilişkin düzenlemeleri, 03.09.2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Kamu Taşınmazlarının Yatırımlara Tahsisine İlişkin Usul ve Esaslar" Yönetmeliği'nde yapmıştır. Yönetmelik, 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar sonrasında iki defa değişikliğe uğramıştır.
Tahsis için başvuru
Teşvik belgeli yatırımlara arsa tahsisi başvurusu, yönetmeliğin ekinde yer alan form dilekçe doldurularak yapılmaktadır. Tahsis için yatırımcıların, yönetmeliğin;
- 1 no.lu ekinde yer alan talep formu
- 2 no.lu ekinde yer alan yatırımcılardan istenecek belgeler (yönetmeliğin ekinde yer alan listede 16 adet belge yer almaktadır. Bu belgeler arasında; yatırım teşvik belgesi, yatırım bilgi formu, vergi borcu olmadığına ilişkin yazı, son üç yılın mali tabloları gibi belgeler yer almaktadır.)
ile birlikte maliki idarenin taşınmazının bulunduğu yerdeki birimine başvurması gerekmektedir.
Başvuruda yapılacak ödeme
Yönetmeliğe göre, başvuru sırasında bölgeler itibariyle belirlenen tutarların, taşınmazın sahibi olan idarenin ilgili muhasebe birimine yatırılması ve makbuzun idareye gönderilmesi gerekmektedir.
Başvuru sırasında ödenecek tutarlar aşağıda tablonun 1. sütununda yer almaktadır.
Asgari toplam sermaye tutarı
Yönetmeliğin 6'ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yatırım tutarının, taşınmazın rayiç değerine bağlı olarak belli büyüklüğü geçmesi öngörülmüş, ayrıca bölgeler itibariyle de rakamsal sınırlamalar getirilmiştir.
Düzenlemeye göre, taşınmazlar üzerinde gerçekleştirilecek toplam yatırım tutarı, taşınmaz maliki idarelerce, taşınmazlara takdir edilecek rayiç değerin tarım ve hayvancılık yatırımı için bir, turizm yatırımları için iki, diğer yatırımlar için üç katından az olamaz.
Yönetmelikte bölgeler itibariyle aranan asgari yatırım tutarları da belirlenmiştir. Bölgeler itibariyle aranan asgari sabit yatırım tutarları aşağıdaki Tablonun 2. sütununda yer almaktadır:
Tahsis edilen taşınmaz için ödenecek bedel
Yönetmeliğin 19'uncu maddesinde tahsis edilen taşınmazlar için ödenecek bedel düzenlenmiştir.
Yönetmeliğe göre, bir yıl süreli ön izin bedelsizdir. İrtifak hakkı veya kullanma izni ise belli bir bedel karşılığı verilmektedir. Bölgeler itibariyle ilk yıl için ödenecek bedeller aşağıdaki Tablonun 3. sütununda yer almaktadır.
İrtifak hakkı ve kullanma izinlerinde, ikinci ve izleyen yıllar kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, cari yıl bedelinin TÜİK tarafından yayımlanan ÜFE (bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim) oranında artırılması suretiyle hesaplanmaktadır.
Tahsis prosedürü
Yatırımlara tahsis edilecek taşınmazların tespiti ve yatırımlara tahsis prosedürü Yönetmelikte ayrıntılı olarak belirlenmiştir. Yönetmeliğe göre bu prosedür aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
- Yatırıma elverişli taşınmazların maliki idareler tarafından tespiti
- Tespit edilen taşınmazların, teşvik edilen yatırımlar için uygun olup olmadığı belirlenmesi
- Belirlenen taşınmazlar dışındaki taşınmaz taleplerinin değerlendirilmesi
- Taşınmazlarla ilgili görüş, öneri ve bilgilerin sürekli güncellenmesi ve ikişer aylık dönemler halinde bir yazıyla Maliye Bakanlığı'na bildirilerek izin alınması
- Taşınmazların rayiç bedeli ile ilk yıl kullanma izni veya irtifak hakkı bedellerinin tespiti
- Taşınmazların, ticaret ve sanayi odalarına bildirilmesi
- Taşınmazların en az iki aylık başvuru süresi verilerek dönemler halinde ilanı
- Yatırımcının talep formunu doldurup, istenen belgeler ve yatırım bilgi formu ile birlikte maliki idarenin taşınmazının bulunduğu yerdeki birimine başvurulması
- Yönetmelikle belirlenen bedelin, taşınmaz maliki idarelerin ilgili muhasebe birimine yatırarak, buna ilişkin makbuzun taşınmaz maliki idareye verilmesi
- Komisyonun başvuruları değerlendirmesi, karar vermesi ve onay için taşınmaz maliki idarelerin yetkili organlarına sunması
- Taşınmaz maliki idarelerce karar alınması
- Kararın yatırımcıya tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ön izin, kullanma izni veya irtifak hakkı sözleşmesinin imzalanması ve gerekli bedellerin yatırılması
- Tapuya tescil
Yatırımcılara öneri
Yatırımlara arsa ve arazi tahsisi ile ilgili uygulama; mevzuatı, koşulları ve prosedürü farklı da olsa, yeni değildir. Bazı bölgelerde yatırımlara taşınmaz tahsisi uygulamasının ve deneyiminin uzun sayılabilecek bir geçmişi vardır.
Belli bir gelişmişlik düzeyinin üzerindeki illerde ise uygulama yenidir. Bu konuda yatırımcıların ve taşınmaz sahibi kurum ve kuruluşların yeterli deneyimi henüz yoktur. Bu nedenle yukarıda özetlenen prosedürün kendiliğinden işlemediği; bu çerçevede özellikle yatırımlara tahsis edilecek arsa ve arazilerin ilgili idarelerce tespit edilip ilan edilmediği görülmektedir.
Bu nedenle, yatırımları için taşınmaz talebinde bulunacak yatırımcıların; yatırımları için koşulları taşıyan, talep edilebilir uygun taşınmazları kendilerinin tespit ederek tahsis talebinde bulunmaları ve prosedürü bu şekilde başlatmaları önerilmektedir.
