Yatırım teşviklerinde neler değişiyor?

Teşviklerin, yatırım kararını belirleyen en önemli unsur olmadığı bilinen bir gerçek. Ancak doğru seçilmiş ve etkin uygulanan teşviklerin, yatırım, üretim ve istihdamı önemli ölçüde etkileyebildiği de açık. Bu nedenle ülkeler, gerek uluslararası yatırımcıların yatırım kararlarını etkilemek, gerekse de ülke içindeki kaynakları yatırıma çekebilmek için teşvik olanaklarını olabildiğince kullanmaya çalışıyor.

Ülkemizde, yatırım teşvikleriyle ilgili yapılabilecek hemen bütün düzenlemelerin yapıldığını söylemek mümkün. Uygulamada ciddi sorunlar olabilir, başka teşvikler de önerilebilir ama bu teşviklerin yetersiz olduğunu söylemek mümkün değil.

Kamu yönetiminin belki de en fazla duymak istediği, dinlediği, değerlendirdiği ve hayata geçirdiği önerilerin, yatırım ve teknoloji teşvikleri alanında olduğunu söyleyebilirim. Ben bu alanı özellikle izlediğim için belki de ben böyle hissediyorum.

İzleyenler biliyordur, en azından son on senedir, yatırım teşvik mevzuatı sürekli değiştiriliyor, geliştiriliyor, aksaklıklar giderilmeye çalışılıyor. Her ekonomi paketinin içinden mutlaka yatırımlara bir teşvik çıkıyor. 

Bugün itibariyle yasalaşnmış ancak henüz yürürlüğe girmemiş olan Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’dan da yine yatırımlar için yeni teşvikler çıktı.

Teşvik mevzuatı

Teşvik mevzuatı esas olarak, çeşitli kanunlarda yer alan teşvik unsurları ile çeşitli kanunlarda yer alan yetkiye dayanılarak çıkartılan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ve bu kararın uygulanmasına ilişkin tebliğden oluşuyor.

Mevcut teşvik mevzuatımızda dokuz teşvik unsuru var. Yatırımın yerine, büyüklüğüne, bölgesel yatırım veya stratejik yatırım kategorisinde olup olmamasına bağlı olarak, bu unsurların bir kısmından veya tamamından yararlanmak mümkün oluyor. Bunlar; vergi indirimi, KDV istisnası, KDV iadesi, gümrük vergisi muafiyeti, yatırım yeri tahsisi, sigorta primi işveren hissesi desteği, sigorta primi desteği, gelir vergisi stopajı desteği ve faiz desteği. Bunlara bir de KKDF istisnasını eklemek mümkün.

14 Temmuz 2016 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaşan Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’la, yatırım teşvik unsurlarına yenileri eklendi.

Yatırımcının işlem maliyetlerinin ve bürokratik işlemlerinin azaltılması açısından önemli düzenlemeler bunlar. 

Yeni Kanun’la yapılan düzenlemeler özetle şöyle.

Teşvik belgeli yatırılarda damga vergisi ve harç istisnası

Yeni Kanun’la, Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yapılan yatırımlarla ilgili olarak düzenlenen bazı kâğıtlar damga vergisinden, bu kâğıtlarla ilgili işlemler de harçtan müstesna tutuluyor.

Bölge, sektör ve yatırım büyüklüğüne bakılmaksızın, damga vergisi ve harç istisnası kapsamında alınan kâğıtlar şunlar:

- Belge kapsamında yer alan yatırım mallarına ilişkin olarak yatırım teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu malların üreticileri ve tedarikçileri arasında düzenlenen kâğıtlar.

- Münhasıran yatırım döneminde belge kapsamındaki yatırıma yönelik gayri maddi hakların kiralanması ve satın alınmasına ilişkin dü­zenlenen kâğıtlar.

- Belge kapsamında sabit kıymet yatırımlarının imal ve inşasına yönelik düzenle­nen sözleşmeler, taahhütnameler, teminatlar ve bu mahiyetteki kâğıtlar.

Yatırımlara yönelik danışmanlık ve teknik müşavirlik hizmet­lerine ilişkin düzenlenen kâğıtlar.

Yüksek teknolojili ürünlerin imalatı için düzenlenen kâğıtlarda damga vergisi ve harç istisnası

Kanun’la, yatırımlarda Devlet yardımları hakkında kararlarla belirlenen yüksek ve orta-yüksek tek­nolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlerin imala­tına ilişkin olarak imalatçılar ile tedarikçileri ara­sında mal ve hizmet alımı nedeniyle düzenlenen kâğıtlar ve kâğıtlarla ilgili işlemler damga vergisi ve harç istisnası kapsamına alınıyor.

Emlak vergisi muafiyeti

Kanun’la, yatırım amaçlı olarak iktisap edilen araziler ve teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalar için emlak vergisi muafiyeti getiriliyor.

Düzenlemeyle;

- Yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalar, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren beş yıl süreyle,

- Yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan yatırımlar için iktisap olunan veya bu yatırımlar için tahsis edilen araziler, yatırım teşvik belgesi süresince, emlak vergisinden muaf tutuluyor.

Harç istisnası (Belediye Gelirleri Kanunu)

Kanun’la, Belediye Gelirleri Kanunu’nda yapılan düzenlemelerle;

Yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalar bina inşaat harcından,

Yatınm teşvik belgesi kapsamında inşa edilen yapı ve tesisler, imar mevzuatı gereğince belediyelerce alınması gereken harçlardan, müstesna tutuluyor.

Son verilen tehdit

Vergi Usul Kanunu’nun 153/A maddesinin onuncu fıkrasında yer alan; 359. maddede sayılan fiilleri işleyenlerin, fiilin işlendiği tarihten itibaren altı yıl süreyle vergi teşvik ve desteklerinden yararlanamayacakları hükmü kaldırılıyor.

2013 yılında 6455 sayılı Kanun’la yapılan bu düzenlemenin uygulaması zannediyorum hiç olmadı. Ancak varlığı bütün yatırımcıları rahatsız etmeye yetti.

Hukuk ilkeleriyle bağdaşmayan, öngörülemez nitelikte ve suçun ağırlığıyla orantılı olmayan bir ceza getiren, başta yatırım teşvikleri olmak üzere bütün teşvik ve desteklerin etkinliğini azaltan düzenlemenin yürürlükten kaldırılması, yatırımlar ve yatırımcılar açısından son derece olumlu oldu.

Başka ne yapılabilir?

En başta ifade ettim. Yatırım teşvikleri alanında bütün olanaklar zaten zorlanıyor, yapılması gerekenler yapılıyor. Hala yapılabilecek bir şey var mı diye sorarsanız iki öneri daha değerlendirilebilir. Birincisi vergi indirimi yoluyla sağlanan vergi tasarrufunun tamamının yatırım döneminde sağlanması, ikincisi ise katma değer vergisi istisnasının kapsamının genişletilerek yatırımcıya teslim edilen yazılımların, gayrimaddi hakların, yatırım yerinin ve özellikle hizmet sektöründe, inşaat yapımı nedeniyle satın alınan girdilerin istisna kapsamında yapılmasına olanak sağlanmasıdır.