Yatırım pozisyonu niye geriliyor?

Önce uluslararası yatırım pozisyonu ne demek, ona bakalım. Merkez Bankası, uluslararası yatırım pozisyonunu (UYP) şöyle tanımlıyor:

"Bir ekonomideki yerleşik kişilerin, yurtdışı yerleşik kişilerden olan finansal alacakları ile rezerv varlık olarak tutulan altın şeklindeki finansal varlıklarının ve yerleşiklerin yurtdışı yerleşik kişilere olan finansal yükümlülüklerinin belli bir tarihteki stok değerini gösteren istatistiki tablo."

Biraz uzun ve karmaşık gibi mi oldu, haklısınız… Tanıma devam edelim; UYP'de toplam finansal varlıklar ile toplam finansal yükümlülüklerin farkı net uluslararası yatırım pozisyonu olarak adlandırılıyor. Yani, Merkez Bankası'nın açıklamasına göre; net uluslararası yatırım pozisyonu, Türkiye'nin yurtdışından alacaklarıyla Türkiye'nin yurtdışına borçlarının netini gösteriyor. Net pozisyon pozitif veya negatif olabiliyor.

Bu açıklamadan sonra gelelim uluslararası yatırım pozisyonunun düzeyine ve nasıl seyrettiğine… Merkez Bankası dün 2011 sonunun verilerini açıkladı. Uluslararası yatırım pozisyonumuz negatif, bir kere bunu vurgulayalım ve bunda şaşılacak bir yön olmadığının altını çizelim. Yatırım pozisyonu giderek azalıyor; negatif olan bu değerin azalıyor olması sevindirici bir gelişme. Ama, bu azalmanın kaynağı önemli, değil mi…

Acaba varlıklarımız çok arttığı için mi bir azalma sağladık, yoksa yükümlülüklerimizde gerileme olduğu için mi?

2011 sonu itibariyle varlıklar 176.5 milyar dolar düzeyinde. Buna karşılık yükümlülükler 500.2 milyar ve uluslararası yatırım pozisyonu da negatif 323.6 milyar.

Yatırım pozisyonu, geçen yılın ilk çeyreği sonunda tam 381.1 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. Yani net pozisyon dokuz ayda 57.5 milyar dolar azaldı. Bu azalmanın nedeni mi; hemen hemen tümüyle hisse senedi fiyatlarındaki gerileme…

Dokuz ayda varlıklar 6.8 milyar dolar azaldı. Yükümlülüklerdeki azalma ise 64.2 milyar dolara ulaştı. Yükümlülüklerdeki bu azalmanın 50.7 milyar doları yurtiçindeki doğrudan yatırımlarda ortaya çıktı. Bir an düşünüyorsunuz; doğrudan yatırım sahipleri tesisleri satıp dövizi alıp gittiler mi, diye… Bu boyutta bir döviz çıkışı yaşansa, ekonomi allak bullak olurdu zaten. Yani bu rakam, bir döviz çıkışını göstermiyor. Bu, tümüyle kağıt üstünde bir hareket. Türkiye'deki yabancı şirketlerin piyasa değerinin, hisse senedi fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak gerilemesi yüzünden böyle bir tablo ortaya çıktı.

Hem zaten portföy yatırımları kapsamında da söz konusu dokuz aylık dönemde 18.7 milyar dolarlık bir yükümlülük azalması dikkati çekiyor. Bu azalmanın da hemen hemen tümü fiyatlardaki gerilemeden kaynaklanıyor.

Portföy yatırımları kapsamında 2011'in tümünde hisse senetlerinde ağırlıklı kısmı fiyat düşüşünden kaynaklanmak üzere 22.4 milyar dolarlık bir çıkış oldu. Geçen yıl yabancıların elindeki Türkiye'ye ait borç senetleri ise 13.2 milyar dolar arttı. Bu artışın 10.1 milyar doları devlet iç borçlanma senetlerindeki artıştan kaynaklandı.

Yatırım pozisyonu bu yıl artışta  

Geçen yıl gerileyerek, yurtiçindeki doğrudan yatırımlardan kaynaklanan yükümlülük kaleminin aşağı gittiği görüntüsünün oluşmasına yol açan Borsa, bu yıl tam ters yönde etki yapıyor. İMKB endeksi yılın ilk bir buçuk aylık döneminde yüzde 17 arttı. İşte bu artışın etkisiyle doğrudan yatırımlar büyümüş görünecek, bu da yükümlülükleri, dolayısıyla uluslararası net yatırım pozisyonunu yukarı çekecek. Aynı etki, portföy yatırımları kapsamındaki hisse senetleri kaleminde de görülecek. Ancak bu durum tabii ki yılın ilk bir buçuk aylık dönemindeki tabloya göre… Önümüzdeki dönemde ortaya çıkacak hisse senedi fiyat hareketleri, bu gidişatın değişmesine yol açabilecek.