Yatırım döneminde enflasyon düzeltmesi

Enflasyon düzeltmesi uygulaması, kısaca parasal olmayan değerlerin Yurtiçi ÜFE endeksi uygulanmak suretiyle güncellenmesi işlemidir. Enflasyon düzeltmesine ilişkin uygulamanın 50 milyon TL altında ciro yapan işletmeler için ertelenmesi ile önemli sayıda ve daha ziyade sermaye yetersizliği bulunan işletmeler bakımından oluşabilecek sıkıntı geçici vergi dönemleri için ortadan kalkmıştı. Temennimiz bu düzenlemenin kalıcı hale getirilmesidir.

Uygulamanın doğuracağı sıkıntılardan biri de yatırım aşamasındaki işletmeler bakımından vergi matrahı doğmasına ne­den olma ihtimaliydi. Enflasyon düzeltme­si parasal olmayan bilanço kalemlerinin düzeltilmesi esasına dayandığından yapıl­makta olan yatırımlar, henüz tamamlan­masa ve üretime geçmese de uygulamamın mantığı gereği vergi matrahı çıkmasına ne­den olabiliyor. Bu konuya ilişkin istisnai bir uygulama doğal olarak yasal düzenleme ile yapılması gerekirdi.

TBMM’ne sunulan Kanun Teklifi ve gelişmeler

Geçen hafta Cuma günü TBMM ‘ne sevk edilen ve Salı gün Plan ve Bütçe Komisyo­nunda görüşmeleri başlayan bir kanun tek­lifi ile bu konuya yönelik düzenleme ya­pılması gündeme geldi. Plan ve Bütçe Ko­misyonundaki görüşmeler sırasında bu konunun da içerisinde bulunduğu kanun teklifinin içerisinde bulunan başka hü­kümler nedeniyle geri çekildiği ve teklif­te yer alan enflasyon düzeltmesine ilişkin hükmün Türkiye Büyük Millet Meclisi‘nde görüşülmekte olan bir başka kanun teklifi­ne eklenmek suretiyle uygulamaya girece­ği duyuruldu.

Düzenlemenin içeriği

Düzenleme bu haliyle yasalaşırsa yapıl­makta olan yatırımlar hesabından takip edilen tutarlar yine enflasyon düzeltmesi­ne tabi tutuluyor ancak karşılığında oluşan enflasyon farkları ayrı bir fon hesabına in­tikal ettiriliyor ve dönem karı ile ilişkilen­dirilmiyor.

Özel fon hesabında tutulan bu tutarlar yatırım tamamlanarak ilgili iktisa­di kıymetin aktifleştirildiği dönem ve son­raki dört dönemde yani 5 eşit taksitte dö­nem karına ilave edilerek vergilendiriliyor. Bu işlem yapılırken fon hesabındaki bu tu­tar hem aktifleştirildiği dönemde ve hem de sonraki dönemlerde yeniden değerleme oranı ile artırılmak suretiyle dönem kazan­cına ekleniyor.

Doğal olarak bu tutar ayrı­ca enflasyon düzeltmesine konu edilmiyor. Aktifleştirme döneminden itibaren ilgili sabit kıymet genel olarak enflasyon düzel­tesi uygulamasına tabi oluyor. Düzenleme, yapılmakta olan yatırımlar nedeniyle yatı­rım aşamasında işletmelerin herhangi bir gelir elde etmediği dönemlerde vergi mat­rahı ile karşı karşıya kalmalarına engelle­mek haklı gerekçesine dayanıyor.

Değerlendirme ve yapılabilecek olan

Yapılmakta olan yatırımlara ilişkin bu dü­zenleme kamuoyuna intikalinin ardından konunun uzmanları tarafından bazı eleşti­riler de yapılmaya başlandı. Bu eleştiriler­den bir tanesi yapılmakta olan yatırımlar nedeniyle ilave bir vergi matrahı çıkmayan veya geçmiş yıl zararları bulunan bir işlet­mede geçmiş yıl zararlarının zaman aşımı nedeniyle kullanılamaması gibi bir duruma neden olunabileceği konusu.

Teknik olarak uygulamada bu şekilde örnekler çıkması el­bette mümkün olacaktır. Yapılmakta olan yatırımlara ilişkin enflasyon düzeltmesi uy­gulamasının vergi matraha dahil edilmeme­sine yönelik düzenleme aslında bir vergi is­tisnası değil vergi ertelemesi düzenlemesi. Bu nedenle de belki düzenlemeye dileyen mükellefler bakımından bu ertelemeden ya­rarlanmamayı tercih etme hakkı verilebilir.

Düzenlemeye ilişkin bunun dışında bize göre kayda değer bir eleştiri kalmıyor diye değerlendiriyorum. Kaldı ki, bazılarının ifa­de ettiği, neden başlangıçta bunlar öngörül­medi, gibi eleştiriler ise bize göre gereğin­den fazla zorlama içeriyor. Zira, enflasyon düzeltmesi IFRS’da olan ve özünde de o uy­gulamadan alınarak 2003 yılında yasalaştı­rılan bir düzenleme. Burada yapılmaya çalı­şılanın en az üç dönem uygulanacağı tahmin edilen bu düzenlemenin olası mağduriyetle­rinin giderilmesine yönelik istisnai durum­lar olduğu göz ardı edilmemelidir.