Yatağan, Yeniköy ve Çatalağzı neden ve nasıl alınır?
Kömürden elektrik üreten Zonguldak'taki Çatalağzı Termik Santrali ile Muğla bölgesindeki Yeniköy, Kemerköy, Yatağan santralleri özelleştiriliyor.
Bu 4 santralin 1980 megawatt (MW) düzeyindeki kurulu gücü, Türkiye'nin 64 bin MW'lik toplam kurulu gücü içinde önemli yere sahip. Çünkü bu tesisler baz yük, yani 24 saat emre amade santraller. Bu yüzden istekli firmalar açısından, elektrik üretim portföyündeki oransal paylarından daha büyük bir öneme sahipler.
Bu dört santralin yıllık toplam elektrik üretimi verileri geçtiğimiz günlerde enerjigunlugu.net tarafından ayrıntılı olarak yayınlandı. 2012 yılında Çatalağzı Santrali'nde 1 milyar 479 milyon kWh, Yatağan’da 2 milyar 981 milyon kWh, Yeniköy'de 2 milyar 896 milyon kWh, Kemerköy’de ise 2 milyar 826 milyon kWh elektrik üretildi. Yaklaşık 10.2 milyar kWh’ı bulan bu üretim rakamı, Türkiye'nin o yıl ürettiği 242 milyar kWh'lık elektriğin içinde yüzde 4.2’lik kısmı oluşturuyor.
O yılki 56 bin MW'lik toplam kurulu güç içindeki payları yaklaşık yüzde 3.6 olmasına rağmen üretimdeki payının yüksek olması da, baz yük olmalarından ileri geliyor. Peki özelleştirme bu santraller muhtemel alıcılar için ne kadar cazip? Kuşkusuz her yatırımcı kendi hesabını kitabını yapacaktır. Ancak bilinen bir gerçek var ki, bu santrallerin satış bedellerini, bugüne kadarki performanslarından çok, bundan sonrası için sunduğu fırsatlar belirleyecek.
Bu santrallerde kullanılan kömürün, yakılabilir noktaya getirilme maliyetleri birbirinden farklı. İstekli şirketlerin bunu sağlıklı bir şekilde hesaplamaya ihtiyacı var.
Ayrıca mevcut tesislerin ihtiyaç duyduğu modernizasyon ya da yenileme yatırımlarının tutarı, yani bu yatırımların ne kadarlık bir sürede kendini geri ödeyebileceği çok önemli. Çünkü sözünü ettiğimiz tesislerde kullanılan teknoloji oldukça eski, yenilemeden sürdürülebilir kârlılık mümkün değil.
Ekipmanlar konusunda yerli imkânlar buradaki ihtiyacı karşılamaktan uzak. O halde dışarıdan ve döviz kredisiyle alınacak. Yani dövize endeksli oluşacak maliyetin de iyi hesap edilmesi şart. Kolay değil, milyarlarca dolarlık hacimden söz ediyoruz.
Geçmiş özelleştirmelerden hareketle, fiyat tahmini yapılabilir mi? Hem evet hem hayır. Evet cevabıyla başlayalım. Geçen yıl 2.25 milyar dolara satılan 600 MW'lik Seyitömer ihalesinden yola çıkarsak, 630 MW'lik Yatağan Santrali'nin de en az buna yakın bir fiyata gitmesi gerekir.
Ancak tek ölçü kurulu güç değil. İstekli firmaların yatırım iştahı belirleyici olacak. Ancak son dönemde, bu iştah üzerinde baskı oluşturan iç ve dış kaynaklı gelişmeler yaşandı. Kurlar ve faizler arttı. Kredi olanakları azaltmasa da maliyetler yükseldi.
Bu dört santralin özelleştirme ihalelerinde, bu ay içindeki son teklif verme tarihleri, firmalardan gelen istek doğrultusunda seçimler sonrasına bırakıldı.
Dolayısıyla, santrallerin teknik özellikleri değişmeyecek ama yatırım atmosferinin seçimler sonrası alacağı şekil, buradaki fiyatlar üzerinde en önemli faktör olacak gibi görünüyor.
Bu arada kur artışları sadece kurulum ve ekipman maliyetlerini yükseltmekle kalmayıp, işletme maliyetlerini de ciddi şekilde şişirecek. Nasıl mı? Artık bu da bir başka yazının konusu olsun.