Yastık altında düğümlenmiş finansal oyunlar!
Referandum sonucuna göre kurgulanmış senaryolar kanalı ile piyasa yapma girişimlerinin ön plana çıktığı bir dönemi geride bıraktık. Basın yolu ile pazarlanmaya ve etkili kılınmaya çalışılan bu tasarımlar kafaları karıştırdı; bilgi kirliliği anormallik sınırlarını zorladı. Sistemi oluşturan kurumsal yapı ile yerli ve yabancı yatırımcılar, sonrasını düşünmeden kısa vadeli eğilimleri kendi lehlerine çevirebilmek için çaba harcadılar.
Referandum sonuçlarının belirginleştiği bugün itibari ile yeni bir dönem başlıyor. Seçmenleri etkileme çabası geride kalmış olacak; yapısal sorunlara bağlı kırılganlıklar ile küresel ve bölgesel gelişmeler yeniden belirleyici olmaya başlayacak. Yapay zorlamaların etkisi kısmen azalacak. Kimileri risklerini azaltmak üzere hasat yapmaya çalışacak, kimileri ise risklerini artırma pahasına mevcut durumunu korumaya yoğunlaşmak durumunda kalacak. Beklentiler farklılaştıkça piyasalar dalgalanacak; ömrü belirsiz yeni eğilimler şekillenecek.
Anayasa değişikliği oylamasından çıkacak sonuca bağlı senaryolar, değerlendirmelerini kaynak sıkıntısının aşılması üzerine oturtmuşlar; seçmenleri ve piyasaları yönlendirmeye çalışmışlardı. Olumlu sonuç çıkması durumunda Siyasi İradenin güçleneceği, bir miktar yabancı sermaye girişi olabileceği ve asıl önemlisi yastık altındaki birikimlerin sisteme dönüş yaparak beklentileri olumlu yönde değiştirebileceği varsayılmıştı. Bu sayede döviz kurları gerileyebilir, faizler düşebilir ve varlık değerleri üzerindeki baskı azalabilirdi. Referandum sonucunun olumsuz yönde çıkması durumunda tam aksi eğilimlerin belirleyici olabileceği ima ediliyordu.
Şahsen yukarıda özetlemeye çalıştığım değerlendirmelere hiç katılmadım, hep orta vadeye bakmayı tercih ettim. Yastık altı birikimler konusundaki abartmanın ve bunları sisteme çekme amaçlı tasarımların, öncelikle yerli ve yabancı yatırımcıları sakinleştirmek amacı ile yapıldığını düşündüm. 2011 senesindeki Arap Baharından bu yana tam altı yıldır bu tiyatroyu sahneleyerek, sorunların ağırlaşması pahasına günü kurtarmaya çabalıyoruz! Son altı ay genelinde yaşadığımız eğilimler ise, bu kısır oyunun ömrünü tamamladığına işaret ediyor; Anayasa değişiklik oylamasının içeriği ve gündeme geliş zamanlaması bu kanaati pekiştiriyor.
Yastık altı birikimler abartılırken oylanan Anayasa değişikliğinin keyfiliği artıran yapısının tümü ile görmezden gelinmesi de oldukça tuhaftı! İyice ürkekleşen finansal sermayenin, bu duruma kayıtsız kalması ve daha fazla risk almak konusunda istekli olması olası değildi. Ayrıca Referandum sonrasında Batı ile ilişkileri düzeltmek amacı ile gündeme gelebilecek jeopolitik tavizlerin komşular ile ilişkilerin yeniden bozulması ve ihracatın aksamasına sebep olması da hesaba katılmalıydı. Boşa koysan dolmaz ve doluya koysan almaz türünden bir durum oluşmuştu.
Para otoritesinin giderek etkisizleşmesi, maliye politikasının kısa sürede yorulması ve makroekonomik görünümün olumsuzlaşması da hareket yeteneğini daraltan önemli faktörler konumunda idi. Koşullar böyle olunca, yastık altında mucize aramak zorunlu hale gelmişti. Türkiye Varlık Fonu, Zorunlu Bireysel Emeklilik, Altın Tahvilleri, Gayrı Menkul Sertifikaları türünden girişimler bu amaca yönelik olarak tasarlanmıştı; beklentilerin olumsuzlaşmasını durdurmak veya yavaşlatmak için abartı farz olmuştu!
Yastık altı birikimlerin iddia edilenden çok daha sınırlı olduğunu ve referandumdan çıkacak sonuca göre davranış biçimini pek değiştirmeyeceğini düşünüyorum. Bu nedenle 16 Nisan sonrasına ilişkin senaryoları piyasa yapma amaçlı son çırpınışlar olarak görüyor ve orta vadeli beklentiler açısından önemsiz gördüğüm için ciddiye almıyorum. Aksini iddia edenlere sormak gerekiyor: oylama sonucu olumlu olur ve keyfiliğin artacağı endişesi ile sistemden yastık altına geçiş hızlanırsa ne yaparız? Bu olumsuz olasılık yabancı yatırımcıları nasıl etkiler, döviz kuru ve faizlerde ne tür eğilimler yaşanır?
Ayrıca oylamadan olumlu sonuç çıkması durumunda erken seçimin gündeme gelmeyeceğini varsayan senaryolar, kısa sürede bu söylemlerini yutmak durumunda kalabilir! Anayasa oylaması nedeniyle ötelendiği varsayılan, terörün Siyasi ayağına müdahale yapılır ve Meclis’teki yapı ve aritmetik değişir ise ne olacak!