Yaşanan rahatlamanın perde arkası!
Geride bıraktığımız hafta genelinde, finansal piyasaların nispeten sakinleştiğine ve kayıpların kısmen de olsa geri alındığına tanık olduk. Eğer petrol fiyatlarında yüzde 20’yi aşan toparlanma yaşanmamış olsa idi, durum çok daha farklı olabilirdi! Sonuçta ekonomiye ilişkin beklentiler düzelmedi; fakat piyasaların geçici olarak ta olsa rahatlaması için çok çaba harcandı!
Malum kesimler olumsuz baskılardaki azalmayı, büyük ölçüde Merkez Bankalarının söylemleri ile ilişkilendirerek piyasa yapmaya çalışıyor; petrol fiyatı konusundaki yapay zorlamaları görmezden gelmeye çabalıyor. Riskten kaçınma eğiliminin, kısa vadede güçlü bir şekilde geri dönmemesi için bunun daha uygun olacağını varsayıyor; para otoritelerinin yeniden piyasa dostu olmak zorunda kalacağı beklentisini ön plana çıkartmaya yoğunlaşıyor!
Petrolün varil fiyatındaki sert toparlamada, Merkez Bankalarının rolü önemsiz denecek düzeydedir. Olumsuz baskıları geçici de olsa azaltmaya ve soluklanmaya çalışanların, her yolu deneyerek piyasa yapması belirleyicidir. Dedikodular üretilmiş ve amaca uygun masallar üretilerek piyasa eğilimleri yapay bir şekilde yönlendirilmiştir; riskten kaçınma eğiliminin güçleneceği beklentisine oynayanlar, geri adım atmaya zorlanmıştır.
Yaşanan olumlu gelişmelerdeki en önemli unsur petrol arzının daralacağına ilişkin beklentilerin devreye sokulmasıdır; bu durumun gerçeği yansıtmadığı ancak hafta sonuna doğru açığa çıkmıştır. Fakat fiyatın yükselmeye başladığını görenler, ateş olmayan yerden duman çıkmaz diyerek açıklarını kapatmak veya yükseliş yönünde yeni pozisyona alarak devreye girmiştir. Piyasa yapma amacı ile üretilen dedikodular daha sonra herkesin malumu olmaya başlamıştır.
OPEC’in üretimi yüzde % 5 oranında kısmak ve bunu genele yayacak şekilde bir uzlaşı aramak eğiliminde olduğu dedikodusu el altından servis edilmiş, söz konusu üreticiler ile Rusya arasında görüşme yapılacağı öne sürülmüştür. Önce durumun ciddi olduğu sanılmış, fakat Suudi yetkililerinin böyle bir arz kesintisi konusunda herhangi bir hazırlığın olmadığını açıklaması gerçeklerin açığa çıkmasına sebep olmuştur. Bu aldatmaca hem piyasaların ve para otoritelerinin, hem de petrol üreticilerinin işine geldiği için pek konuşulmamıştır.
Sonuçta bir yalan üzerine kurulan oyun, küresel düzeni oluşturan kurumsal yapıyı rahatlatmış ve gelişenler üzerindeki olumsuz baskının azalmasına sebep olmuştur. Piyasa yapanlar kendilerini gizlemiş, para otoriteleri ise bu manipülasyonun konu mankeni olmaktan öteye gidememiştir!
Ülkemiz ise bu süreçte abartılı iyimserliğin en yüksek oranda yaşandığı bölgelerden biri olmuştur. Riskten kaçınma eğiliminin güç kaybetmesi ile risk alma isteğinin geri dönmesi aynı şey değildir. Etkili ve yetkili kesimlerimiz, dışarıda yaşanan gelişmeleri kendi lehlerine kullanmak üzere hayal tacirliğine geri dönmüştür!
Petrol piyasasında acımasız bir savaş durumu söz konusudur ve güçlenen küresel kutuplaşmanın çekirdeğinin burada olduğunu hesaba katmak gerekir. Yakın bir gelecekte uzlaşı şansı yok gibidir; muhtemelen fiyat oynaklıkları yüksek düzeyini koruyabilir, beklentileri olumsuzlaştırmaya ve diğer piyasaları da sarsmaya devam edebilir. Durum böyle iken para otoriteleri ile finansal piyasalar arasındaki ilişkilerin yönü önemsiz bir detay niteliğindedir; petrol talebini yeniden arttıracak bir işbirliği söz konusu değildir, olsa bile çok sakıncalıdır!
Bir an için petrol talebini arttığını ve arzı kısmaya gerek kalmadan fiyatların yükselmeye devam ettiğini varsayalım; bu durumda enfl asyon ve faiz beklentileri ne olacak? Tahvil balonunun patlaması endişeleri ne tür eğilimleri güçlendirecek? Para otoriteleri ile piyasaların birlikte yürüme şansı tükenecek, riskten kaçınma eğilimi yine güçlenecek ve sadece sebebi değişmiş olacak!
Gerçeği yansıtmayan dedikodular üzerine piyasa yapmak zorunda kalmak çok tehlikelidir, çaresizliktir! Kısa vade de günün kurtarılmasına katkı yapabilir; fakat güvensizliğin büyümesini hızlandırır, kalan umutların da yok olmasına sebep olabilir!