Yaşamda başarılı olmak, tek seçeneğe mecbur kalmamaktır

Seçenek 

Üniversitede öğrencilere bir konuşma yapıyordum. Onları biraz heyecanlandırmak istedim. Şöyle konuştum: “Hayatta bir hedefiniz olmalı. Bu ders, diğer dersler, hepsi birer kilometre taşı. Sizi geleceğe bağlayan yolun taşları. Ancak nereye gideceğinizi düşünmelisiniz ki, taşları ona göre hazırlayabilesiniz. Önce karar vermelisiniz: Kendinizi gelecekte nerede görüyorsunuz? Yollarınızı buna göre seçmelisiniz. Yaşam, bir seçim meselesidir. Örneğin, bundan 10 yıl sonrasını düşünün. İşe gidiyorsunuz. Kalabalık bir otobüste, cama yapışmış bir şekilde ayakta durmaya çalışarak mı gitmek istiyorsunuz? Ya da, şoförünüzün sürdüğü arabanın arka koltuğunda gazetenizi okuyarak mı.” Bir öğrenci elini kaldırdı. “Tamam” dedim kendi kendime, “en azından bir kişiyi heyecanlandırmayı başardım”. Ancak delikanlı verdiğim örneğe daha değişik bir yorum getirdi : “Hocam, otobüste gidenlere niye öyle bakıyorsunuz? Otobüse binmek ayıp mı?”. Verdiğim örneğin böyle yorumlanabileceği hiç aklıma gelmemişti. “ Estağfurullah, neden ayıp olsun. Ben de otobüse binerim. Gerçi özel şoförüm yok ama, arabam var. Yani otobüse, başka alternatifim olmadığı için değil, kendi isteğimle biniyorum. Siz de çalışacaksınız; para kazanacaksınız. Arabanız da olacak, ama isterseniz toplu taşıma araçlarına da bineceksiniz. Yaşamda başarı, seçeneklerinizin olmasıdır.”

Hem ağlarım, hem giderim

Evet bu, inandığım bir başarı tanımıdır. Eğer kişi, yaptığı işi mecbur olduğu için değil de, istediği için yapabiliyorsa başarılı demektir. İşini isteyerek yaptığı için de mutludur. Ama bugün işyerleri, “Bir dokun, bin ah işit” türü bir sürü mutsuz insanla doludur. İşinden, işyerinden devamlı şikayet eden böyle birisine “Madem mutsuzsun. O zaman mutlu olacağın bir iş bul. Orada çalış” demiştim. “Siz ne diyorsunuz, Hocam” diyen bir yüz ifadesi ile yüzüme baktı ve şöyle konuştu “Bu devirde iş bulmak o kadar kolay mı?” Mutsuz kişinin başka seçeneği yoktu. Onun için mutsuzdu. Her sabah hem ağlıyor, hem de sevmediği işine gidiyordu.

Seçenek nasıl artırılır?

Seçenek, havadan gelmez; seçenek, kazanılır. Kişinin, seçeneklerini artırmak için beşeri sermayesini bilinçli olarak güçlendirmesi, fırsatları kollaması, fırsatları değerlendirmesi, gerektiğinde risk de alması gerekir. Her aşama için de kişi, gereken teri dökmeyi göze almalıdır.

Beşeri sermaye, kişide saklı üretim araçlarıdır. Bilgisi, becerileri, yetenekleri, tutum ve davranışı onun beşeri sermayesini oluşturur. Bu sermayenin geliştirilmesinde ilk adım, kişinin kendisini tanımasıdır; yeteneklerini bilmesidir. Kişinin piyasadaki karşılaştırmalı üstünlüğü, buradan kaynaklanacaktır. Ancak sırf yetenek yeterli değildir, bunun işlenmesi gerekir. Gideceği okulu, çalışacağı mesleği yeteneklerine göre seçmelidir. Yeteneklerini kullanarak bilgi ve becerilerini geliştirirse, bilgileri ile de yeteneğini geliştirirse beşeri sermayesini artırır. Kişi ister profesyonel olarak çalışsın, isterse kendi işini yapsın beşeri sermayesi zaman içinde eriyecektir. İşte kişi en azından bu erimeyi bertaraf edecek beşeri sermaye yatırımını yapmalıdır. Bulduğu işe mecbur kalmayacak biçimde beşeri sermayesini güçlü tutmalıdır. Eğer kendi işini yapıyorsa her an daha zorlu rekabetin yaşandığı iş dünyasında başarılı kalmak , işini iyi yönetmek için beşeri sermayesini formda tutmalıdır.

Kişi, antenlerini açık tutmalı ve çevreyi iyi algılayabilmelidir. Dış dünyadaki fırsat ve tehditlere karşı uyanık olmalıdır. İyi bir fırsat gördüğünde bunu kaçırmamalıdır. Gerektiği yerde risk almasını da bilebilmelidir. Örneğin profesyonel olarak çalışırken ve işinde mutlu iken, kendisine iyi bir iş teklifi geldiğinde bunu değerlendirebilmelidir. İş değiştirirken, sonucu her zaman olumlu olacak garantisi yoktur. Ama yeni ufuklara açılmak istiyorsa bu riski de alacaktır. Öte yandan eğer kendi işini yapan bir girişimci ise, zaten işin doğasında risk vardır; bilinçli riskler alacaktır.
Başarının harcında daima ter vardır. Beşeri sermayeyi geliştirirken de, beşeri sermayeyi kullanırken de, kişinin bir yerlerinden ter damlar. Terlemeden hiç bir başarı elde edilemez. Seçenekler, kişilere gümüş tepsi içinde sunulmaz. Seçenek üretmek için kişi çalışacak, çok çalışacaktır. 

Sonuç

Başarılı olmanın bir çok tanımı yapılabilir. Bunlardan birisi de, kişinin seçeneklerinin olmasıdır; kişinin tek bir seçeneğe mecbur kalmamasıdır. Seçeneklerinizin bol olması dileğiyle...