Yardıma muhtaç hane sayısındaki artış ürkütücü

Temel geçim kaynağı karşılıksız gelirler olan hanelerin sayısındaki artış, diğer tüm hane gelir türlerine göre kat kat daha hızlı bir artış içinde. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) hanehalkı tüketim harcamaları anketinde temel geçim kaynaklarına göre hane sayılarının gelişimini de izlemek mümkün. TÜİK’in 2015 yılı verilerini temel gelir kaynaklarına göre incelediğimizde ortaya şöyle bir manzara çıkıyor: 

• 2007’de 17.34 milyon olan hanehalkı sayısı, 8 yılda 4.49 milyon ve yüzde 25.88 artarak 2015’te 21.82 milyona ulaştı. 

• Temel gelir kaynağı ücret ve maaş olan hanelerin sayısı 2.83 milyon ve yüzde 31.12 artarak 9.11 milyondan 11.95 milyona çıktı. 

•Ağırlıklı olarak müteşebbis geliriyle geçinen hanelerin sayısı yaklaşık 69 bin ve yüzde 1.95 azalarak 3.54 milyondan 3.47 milyona geriledi. 

• Temel geçim kaynağı gayrimenkul kirası ve menkul kıymet geliri olan rantiye hanelerin sayısı yüzde 16.85 ve 41 bin artarak 245 binden 286 bine çıktı. 

• Emekli maaşıyla geçinen hanelerin sayısı yüzde 19.69 ve 598 bin artarak 3.04 milyondan 3.64 milyona ulaştı. 

• Diğer karşılıksız gelirle geçinen, yani temel gelir kaynağı yardımlar olan hane sayısı ise yüzde 77.18 oranında ve 1.08 milyon artarak 1.4 milyondan 2.48 milyona sıçradı. 

• Sonuç olarak yardımla geçinebilen hane sayısındaki artış hızı toplam hanehalkı artış hızının 2.98 katı, ücret ve maaşla geçinen hane sayısındaki artış hızının 2.48 katı, emekli maaşıyla geçinen hanelerdeki artış hızının 3.92 katı, rant geliriyle geçinen hanelerin sayısındaki artış hızının 4.58 katı oldu. Bu durum sayfadaki grafikte de kendini çarpıcı bir şekilde gösteriyor. 
• Hanehalkı verilerinin adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre düzenlendiği 8 yıllık sürede hanehalkı sayısındaki 4.49 milyonluk artışın yüzde 63’ünü ücret ve maaşla geçinen haneler oluştururken, karşılıksız gelirlerle geçinmek durumunda olan aileler toplam artışta yüzde 24 pay aldı. Yani son 8 yılda artan her 4 hanenin yaklaşık birisini yardımla geçinebilen haneler oluşturdu. 

• Toplam hanehalkı sayısı içinde müteşebbis geliri, rant geliri ve emeklilik geliri ile geçinenlerin payı 2007’ye göre gerilerken, maaş ve ücretle geçinen haneler ile yardımla geçinen hanelerin payı arttı. Payı en fazla artın kesim yine yardımla geçinen haneler oldu. 

• Maaş ve ücretle geçinen hanelerin 2007’de yüzde 52.54 olan toplam içindeki payı 2015’te 2.19 puanlık bir artışla yüzde 54.74’e ulaştı. 

• Yardım ile geçinmek zorunda olan hanelerin payı ise 2007’de yüzde 8.08 iken 2015’te yüzde 11.37’ye çıktı. Yardımla geçinmek zorunda olan hanelerin payındaki 3.29 puanlık artış, ücretlilerin payındaki artıştan yaklaşık 1 puan daha yüksek. 

• Toplam içinde payı en fazla azalan kesim müteşebbis geliriyle geçinen haneler oldu. Temel geçim kaynağı müteşebbis geliri olan hanelerin payı 2007’de yüzde 20.43 iken 2015’te 4.52 puanlık bir kayıpla yüzde 15.92’ye düştü. 

• Rantiye ailelerin toplam içindeki payı ise 0.10 puanlık bir gerileme ile yüzde 1.41’den yüzde 1.31’e geldi. 

• Temel geçim kaynağı emekli maaşı olan hanelerin payı da 0.86 puanlık bir kayıpla yüzde 17.53’ten yüzde 16.66’ya geriledi. 

• Temel geçim kaynağı emekli maaşı olan hane sayısındaki artış, emekli sayısındaki artıştan daha düşük gözüküyor. Bu durum emekli olanların ücretli bir işte çalışmaya devam etmek durumunda kaldıklarına işaret ediyor. 

• Yardıma muhtaç aile sayısının ekonomik kriz etkisi ile 2008-10 arasında hızlı bir artış gösterdiği dikkat çekiyor. Daha sonra yardıma muhtaç hane sayısındaki artışta bir yavaşlama gözleniyor. Ancak büyüme hızının düştüğü 2014’te yardıma muhtaç hane sayısında dikkat çekici bir artış ortaya çıktığı görülüyor.