Yapısal reformlarla beklentilerimiz arasındaki güçlü bağ
“Çiftçinin karnını yarmışlar, kırk tane gelecek yıl çıkmış” derken, ürünü her yıl bir afete uğramış çiftçilerin bitmeyen beklentilerine dikkatimizi çeker atasözü. Çiftçinin toprakla olan mücadelesi “yenildikçe güreşe doymayan pehlivan” gibidir. Bu nedenle umutlar hep gelecek yılı nişan alır.
Ekonomilerdeki refah göstergeleri ulusal tasarruf oranları, gelir dağılımları ve enflasyonlarla ülkeleri birbirinden ayırır. Taşların yerine oturmuş olduğu ülkelerde; yüksek tasarruf oranları, eşitlikçi gelir dağılımları ve kararlı düşük seviyeli enflasyonlar vardır. Yatırımcı bakış açısıyla gelişmeler orta yolu bulmuştur. Ne düş kırıklıkları, ne de aşırı sevinçler yaşanabilir. Mekanizma Brezilya, Rusya, Endonezya, Hindistan, Türkiye, Güney Afrika, Arjantin gibi gelişmekte olan ülkelerde farklı çalışır. Her şey oynaktır. Tasarruf oranı, gelir dağılımı, enflasyon gibi makroekonomik parametreler şöyle dursun; temel hak ve özgürlükler, kanunlar, hatta seçme seçilme özgürlükleri bile…
Grafik. Enflasyonda Gerçekleşme ve Tahmin Farklılığı (Ocak 2013-Aralık 2018)
Acaba yatırımcı Türkiye de ne kadar düş kırıklığı içinde kalıyor ve ne kadar beklentilerini karşılayabiliyor? Tüketici ya da reel sektör güven endeksleri, satın alma yöneticileri endeksleri, dış ticaret, enflasyon, büyüme, gösterge tahvil bileşik faizi, döviz kuru beklenti anketleri Bunlar öncü göstergeler olması itibariyle, tüm dünyada istisnasız kabul edilen tahminlerdir. Bizde de artan talebin ve istatistiki uyumun etkisiyle; TUİK, TCMB, EB, ISO gibi kurumlar bu anketleri düzenlemektedir.
Enflasyon hedeflemesine geçişle birlikte Merkez Bankası’nın çok yakından takip ettiği beklentimiz her ay yüzlerce piyasa ekonomistiyle anket yapar ve sonucunu internet sitesinden yayınlar. Grafiğimizde düz çizgilerle yılın değişen aylarında sabit seyreden yıl sonu enflasyonunu görmektesiniz. Kıvrımlarla seyreden aylık yıl sonu enflasyon piyasa beklentileriyse %80 olasılıkla onu altında kalarak takip etmektedir. Ocak 2013-Aralık 2018 dönemindeki 72 ay toplamını analiz eden karşılaştırmamızda sadece 13 ay için beklentiler yıl sonu gerçekleşmelerin çok hafif üstünde kalabilmektedir. Enflasyon beklentilerimizi gerçeklerden ıraksayan ölçütlerin neler olduğu, sapmış olmasından çok daha önemlidir.
Siyasal istikrar, bölgesel huzur, yapısal reform, ticaret ortamına duyulan güven sağlıklı kurumların işleyişinden, hukuk sisteminden destek alır. Ülkeler arasındaki bu nedeniyle birinci sanayi devrimi İngiltere de başlamış; Fransa ve İspanya’ya yıllar sonra gelebilmiştir. Ulusların kurumsal altyapıları ne kadar demokratikse uzun vadeli beklentileri de öylesine stabil, durağan ve dingin kalabiliyor. 2018 yılının beklenen enflasyonuyla gerçekleşen yıl sonu enflasyonu arasındaki grafik farkı bir uçurumu resmediyor adeta. Yatırımcının ve piyasaların yapısal reformları neden dilinden düşürmediği, sorusunun yanıtıysa; sanırım “beyaz bir sayfa açmak”…