Yapay zekâya AB kriterleri

Bütün dünyada ve her sektörde hızla yaygınlaşan “yapay zekâ teknolojileri”ne kapsamlı bir yasayla Avrupa Birliği kurallar getirmeye hazırlanıyor.

Yapay zekânın oluşturduğu riskleri azaltmayı hedefleyen AB bir ilke imza atarak yasayı geçtiğimiz yasama yılında Avrupa Parlamentosu’nda görüştü. Yapay zekaya AB kriterleri getirecek olan yasanın 2025 yasama yılında yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Alanında ilk defa en kapsamlı hukuki düzenlemeleri içeren yasa “AB Yapay Zekâ Yasası” ismini taşıyacak.

AB, iki yıldır hazırlıkları süren yasa ile yapay zekâ uygulamalarının riskler bakımından sınıflandırılmasını ve olası tehlikeleri önlemek istiyor.

İnsanların sosyal davranışlarını analiz eden ve bu analizler sonucunda gelecekteki davranışlarıyla ilgili öngörülerde bulunan sistemler "yüksek riskli” olarak sınıflandırılacak ve yasaklanacak. Risk oluşturan sistemlere kurallar ve sınırlamalar getirilecek. ChatGPT gibi uygulamalara da ciddi sınırlamalar öngörülüyor.

AB’nin yapay zekâ kriterlerinin, Avrupa’daki nitelikli “start-up”ların yapay zekayı daha da geliştirmesine engel olmaması da hedefler arasında yer alıyor.

Yapay zekâ ile verilen hizmetleri alan “tüketiciler” hizmeti verenin, bir yapay zekâ olduğunu bilmesi gerekecek.

Tüketici kredileri için yapılan başvuru süreçlerini örnek gösteren Avrupa Parlamentosu milletvekilleri, “başvuruların günümüzde artık büyük ölçüde yapay zekâ tarafından kontrol edildiğini, kredi başvurularında cevabın olumsuz çıkması durumunda bir insan tarafından kontrol edilmesi talep edilebileceğini ve öncesinde de bir yapay zeka ile görüşüldüğünün bilinmesi gerektiğini” vurguladı.

ChatGPT tepkili

Sohbet robotu ChatGPT’yi piyasaya süren OpenAI şirketinin CEO'su Sam Altman, AB’nin hazırlığını yaptığı düzenlemelere işaret ederek “aşırı regülasyon” uyarısında bulundu. AB düzenlemelerin kendilerine uymaması durumunda Avrupa’daki faaliyetlerine son verebileceklerini açıklayan Altman, daha sonra “elbette ayrılmak gibi bir planımız yok” diyerek söylemini yumuşattı.

Avrupa Parlamentosu'nun Almanya Sosyal Demokrat Parti Milletvekili René Repasi, OpenAI ya da ana şirketi Microsoft ve diğer şirketler tarafından yürütülen üst düzey lobi gruplarının AB ve AP üyeleri üzerinde baskı kurmaya çalıştıklarını ima ederek, Avrupa pazarının, yapay zekâ sağlayıcıları için "görmezden gelinemeyecek kadar cazip” olduğunu söyledi. Repasi, “Yapay zekâsını burada satmak isteyen herkes standartlarımıza uymak zorunda” uyarısında bulundu.

Yasa yasaklardan kaçınmalı

“AB yasanının yasaklardan kaçınması gerektiği” görüşünü savunan AB’nin kriterlerini kaleme alanlardan biri olan AP’de Almanya’nın Hristiyan Demokrat Parti milletvekillerinden Axel Voss, bu yasanın iki yıl önce ilk gündeme geldiğinde henüz ChatGPT gibi uygulamaların olmadığını, yasa yürürlüğe girdiğinde ise bu alanda çok daha büyük ilerleme sağlanmış olacağına dikkat çekiyor. 

AB üyesi ülkelerin veri koruma kurumları, yapay zekâ uygulamalarının bağımsız olarak denetlenmesi ve veri koruma yasasında daha fazla düzenleme yapılması gerektiğini dile getiriyorlar.

Yapay zekâ sertifikası

İtalyan veri koruma kurumu, veri korumadaki eksiklikler nedeniyle geçtiğimiz Nisan ayında ChatGPT'yi kısa bir süre yasaklamış, üretici OpenAI şirketi bazı değişiklikleri yaptıktan sonra yasağı kaldırmıştı.

Alman Federal Bilgi Güvenliği Kurumu ve Fraunhofer Enstitüsü, yapay zekâ uygulamaları için özel bir sertifikayı yürürlüğe koymayı değerlendiriyor.

AB de yapay zekânın, denetçiler tarafından teknik olarak sertifikalandırılması görüşünde.