Yapay zekâ ve geleceğin “akıllı ajanları”

Yapay zekâ (AI) teknolojilerinin geli­şimi ile birlikte “agent” kavramı da hayatımıza girdi. Agent, Türkçede “akıllı ajan” olarak adlandırılabilir. Akıllı ajan­lar, belirli görevleri yerine getirebilen, çevresiyle etkileşim kurarak öğrenebilen ve özerk kararlar alabilen yazılımlar veya sistemleri ifade ediyor.

Aslında bireysel düzeyde, akıllı ajanlara biz genellikle asistan diyoruz ve epeydir ha­yatımızdalar. Çoğumuz farkında olmaksızın kullanırken bir kısmımız da bazı uygulama­larla günlük yaşamımızı kolaylaştırmak için daha yoğun ve bilinçli şekilde onlardan ya­rarlanıyoruz. Kişisel asistanlar olarak kul­lanılan bu teknolojiler, takvim yönetiminden hatırlatma yapmaya, bilgi aramaktan e-pos­ta, rapor, makale, vb. yazmaya, fotoğrafları­mızı düzenleyip, ayıklamaktan, seyahat not­larımızı toplamaya, tekrarlayan alışverişle­rimizi bilmeye ve bize kampanya önermeye kadar geniş bir yelpazede hizmet sunuyorlar. Hatta sağlık için kullandığımız akıllı asista­nımız (ajanımız) durumumuzu takip ederek, ilaç alım zamanlarımızı hatırlatabiliyor ve­ya uygun egzersiz önerileri sunabiliyor. Kalp ritmimiz, hareket sıklığımız gibi verilerle bi­ze tatlı uyarılar yapabiliyor. Eğitimde, öğ­rencilere özel ders programları hazırlayarak öğrenme süreçlerini kişiselleştirebiliyor.

Kısacası ve rahatlıkla artık, yapay zekâ ge­liştikçe “Hepimizin birer akıllı asistanı, işle­rimizin de birer akıllı ajanı olacak” diyebiliriz.

“Agent - akıllı ajan” ve “akıllı asistan” arasındaki fark?

Bireysel katmanda sayısız ve sınırsız fay­dası olacağını görebildiğimiz, sıklıkla kul­lanmaya ve alışmaya başladığımız asis­tanların iş dünyası versiyonu olan “akıllı ajanlar”, verimliliği artıran ve maliyetleri düşüren çözümleriyle hızla aramıza karı­şıyorlar. Müşteri hizmetlerinde chatbotlar, insan müdahalesine gerek kalmadan müş­teri sorularını yanıtlarken satış ve pazarla­ma alanında, müşteri davranışlarını analiz ederek kişiselleştirilmiş öneriler sunuyor ve böylece müşteri memnuniyetini dolayı­sı ile kazancı artırıyorlar. İnsan kaynakla­rı departmanlarında ise çabuk ve rasyonel kriterlerle aday taraması yaparak en uygun adayları belirleyip ve işe alım süreçlerini kısaltarak işe uygunluk seviyesini, dolayısı ile hizmet kalitesini yükseltiyorlar.

Ajanlar ile asistanlar arasındaki temel fark, ajanın özerklik ve adaptasyon yetene­ğinin olması. Asistanlar genellikle kullanıcı komutlarına ve net talimatlara-isteklere ya­nıt vererek belirli görevleri yerine getirirler. Ajanlar ise, çevrelerini her katmanda ana­liz ederek çok daha farklı ve değişken bilgi­yi analiz ederek bağımsız kararlar alabilirler. Ve bu sırada da kendilerini eğitebilirler. Bu nedenle öğrenme ve adaptasyon yetenekleri sayesinde kullanıcı ihtiyaçlarına göre kendi­lerini geliştirebilirler. Bu da ajanların daha karmaşık ve dinamik görevleri yerine getire­bilmelerini sağlar.

İş dünyasında “agent - akıllı ajan” kullanımı ve örnekleri

Akıllı ajanlar, veri analizi ve karar destek sistemlerinde önemli rol oynar. Büyük veri setlerini hızla analiz ederek, iş dünyasının stratejik kararlar almasını sağlar. Örneğin, bir finans kuruluşu, piyasadaki değişiklik­leri anında analiz eden bir akıllı ajan kulla­narak yatırım stratejilerini optimize edebi­lir. Lojistik ve tedarik zinciri yönetiminde, akıllı ajanlar, en verimli rotaları belirleye­rek zaman ve maliyet tasarrufu sağlar. Ama­zon’un Kiva robotları, depo içinde ürünleri toplama ve taşıma işlemlerini otomatikleş­tirerek bu ajanlara somut bir örnek oluştu­rur. Ya da Tesla’nın otonom sürüş teknolo­jileri, akıllı ajanların günlük yaşamımıza nasıl entegre olabileceğini gösteren en uç örneklerden biridir. Düşünsenize araç kul­lanmak için bir kişinin yapması gereken her şeyi yapabilen sistem aslında bir “şoför ajans” hatta ondan da fazlasıdır.

Hiç kuşkusuz, akıllı ajanların yete­nekleri daha da gelişecek ve çok daha kompleks görevleri yerine getirebilir hale gelecekler. Tasarımdan, üretime, pa­zarlamadan, satış ve müşteri hizmetlerine, lojistikten, finans ve insan kaynaklarına ka­dar tüm fonksiyonlarda ve alanlarda ajan­lar insanların işini kolaylaştırmak ve daha doğru yapmaları için pire gibi çalışacaklar. Akıllı ajanlar geleceğin iş dünyasında vaz geçilmez olacaklar.