Yabancının dövizine nasıl muhtaç olunduğunun resmidir!

Yurtdışında yerleşikler ya da kısaca yabancılar 22-29 Mart haftasında rekor düzeyde Türk menkul kıymeti sattı.

Yabancıların söz konusu haftada gerçekleştirdikleri satış hisse senedinde 602 milyonu, devlet iç borçlanma senedinde 736 milyonu buldu.

Son haftadaki satışın büyüklüğünü daha kolay anlayabilmek için yılbaşından 22 Mart'a kadar olan dönemdeki gerçekleşmeyi aktaralım.

Yabancılar, yılbaşından 22 Mart'a kadar olan dönemde bir milyar 479 milyon dolarlık hisse senedi almışlardı. Bu tutarın neredeyse yarısına yakını, 602 milyon dolarlık kısmı bir haftada satılmış oldu.

Yabancı yatırımcılar devlet iç borçlanma senedinde ise 22 Mart'a kadar 839 milyon dolarlık satış yapmışlardı.Yabancılar bu satışa bir haftada 736 milyon dolarlık satış daha eklediler.

Sonuç olarak yurtdışında yerleşikler yılın ilk çeyreğinde 878 milyon dolarlık hisse senedi aldılar, buna karşılık bir milyar 574 milyon dolarlık devlet iç borçlanma senedi sattılar. Üç ayın toplamındaki net satış da böylece 697 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Yabancı çıktı, döviz de...

Yazımıza bir grafik ekleyerek yurtdışı yerleşiklerin giriş-çıkışlarının döviz kuruna olan etkisini ortaya koymak istedik.

Kuşkusuz döviz kurunu etkileyen yalnızca yabancıların net giriş çıkışları değil. Kurun yönünü belirleyen bir dizi ekonomik ve siyasi etken var.

Kaldı ki bu etkenler yalnızca yurtiçi kaynaklı da değil. Yurtdışında bizim hiçbir şekilde etki edemeyeceğimiz gelişmeler yaşandığı ve bunun döviz kurunu etkilediği de bir gerçek.

Ama şunu da biliyoruz ki ağırlıklı etki bizden kaynaklanıyor. Uyguladığımız ekonomi politikaları ve siyasette yaşanabilecek gelişmeler zaman zaman kaygı uyandırabiliyor ve yabancılar Türkiye'den çıkmaya yönelebiliyor.

Mart ayının son haftasında yaşanan durumu girişte aktardık. Bir haftada çok yoğun bir çıkış yaşandı ve bu durum döviz kurları üstünde de etkisini gösterdi.

Zaten bu çıkışın izlerini Londra'da rekor kıran swap faizleriyle gözlemiştik. Londra'da rekor düzeylere çıkan faizi vermekten kaçınanların da Türkiye'de sahip oldukları menkul kıymetleri hızla ellerinden çıkardıkları zaten bir sır değildi.

Varlıklar olabildiğince hızlı bir şekilde satıldı, dövize dönüldü ve işte karşımıza bu grafik çıktı.

Kaldı ki 5.44'lük kur, mart ayının ortalamasını gösteriyor. Dolar kurunun son haftalarda 5.60'larda salındığını biliyoruz.

Döviz çıkışı geçen hafta da martın son haftasındaki kadar değilse de muhtemelen sürmüştür. Nisanın ilk haftasındaki durumu perşembe günü öğreneceğiz.

Ama son dönemdeki gelişmelerden çıkarılması gereken temel ders şu olmalı:

"Yabancı gelmezse, hele hele giderse biz bu dövizi tutma şansına sahip değiliz."

Bu tutarlar net hareketi gösteriyor

Yabancıların hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi alım satımına ilişkin tutarlar kur ve fiyat hareketinden arındırılmış net düzeyi gösteriyor.

Bu hesaplama Merkez Bankası tarafından yapılıyor ve tutarlar da yine Merkez Bankası tarafından ilan ediliyor.

Net tutardan kastedilenin ne olduğu bir örnekle açıklamaya çalışalım:

Yabancı bir yatırımcının elinde bir şirketin 100 adet hisse senedi olduğunu varsayalım. Bu hisse senedinin yılbaşındaki fiyatı 10 lira, o tarihteki dolar kuru da 5 lira olsun. Bu yatırımcının portföy büyüklüğü 1.000 lira, döviz cinsinden ise 200 dolardır.

Mart sonuna geldik, bu hisse senedinin fiyatı örneğin 8 liraya düştü. Portföy büyüklüğü artık 800 liradır. Döviz de 5.5 liraya çıkmışsa portföy daha da düşmüş ve döviz cinsinden 145 dolara inmiştir.

Bu durumun tersi de yaşanabilir tabii ki. Hisse fiyatı artar, kur sabit kalır ya da düşer.

Ama değişmeyen gerçek yabancının elinde hala 100 adet hisse senedi bulunduğudur. İşte Merkez Bankası'nın hesaplaması bu 100 hissenin olup olmadığına ilişkindir. Merkez Bankası'na göre yabancının portföyü 200 dolardan 145 dolara inmiştir ama bu görünürde bir iniştir, gerçek anlamda bir çıkış yoktur. Yabancının sahip olduğu hisse senedinin stok düzeyi değişmiştir, ama senet olduğu gibi durmaktadır.