Yabancıların üslendiği kamu ihalelerinde en az yüzde30 yerli katkı şartı

Sanayi İşbirliği Programı yönetmelik tasarısı Bakanlar kuruluna sunuldu. Buna göre 2015  yılında ülkemizde 5 milyon dolar üzerinde kamu ihalesi alan yabancılar en az yüzde 30 yerli katkı ile ihaleleri gerçekleştirecekler. Büyük kamu ihalelerinin gündemde olduğu dönemde doğru bir adım atılıyor.  

Sanayi İşbirliği Programı (SİP) yönetmelik tasarısının bakanlar kuruluna sunulduğu arkadaşımız Mehmet Kaya’nın haberinde yer alıyor.

Bu yönetmelik tasarısına göre, 5 milyon doların üzerinde kamudan ihale alan yabancıların, bu işlerde en az yüzde 30 seviyesinde Türkiye’den alımı yada üretim yaptırma zorunluluğu şartı geliyor. Bunun için bu büyüklükte ihale kazanan yabancılar yüzde 30’un ülkede kalması için ya doğrudan Türkiye’de kendileri üretim yaparak, yada yerli ortakla yatırım yaparak, ortak girişimle yada Türkiye’den alım yoluyla bu şartı yerine getirecekler. Yönetmelik yayınlandıktan sonra 2015 bütçesiyle açılacak kamu ihalelerinde yabancı katılımcıların bu şarta uymaları istenecek. Bu gelişme ile Savunma Sanayiinde uygulanmakta olan off-set programının benzeri bütün kamu ihalelerinde geçerli olacak.

Mehmet Kaya’nın haberinin ekinde yer alan tabloda 16 ülkeden birinde Fransa’da off-set uygulaması yok. Almanya ve İngiltere’de zorunlu olmasa da doğrudan off-set uygulaması söz konusu, 13 ülkede ise off-set uygulamaları zorunlu. Birçok ülkede sadece kamu alımlarında değil, özel sektör yabancı ürün  alımlarında da off-set uygulamaları gündeme geliyor.

Geçenlerde yazdığım bir yazımda THY ve yerli bir özel sektör firmasının uçak alımlarında zorunlu yerli alımın bulunmadığını, buna karşın Çin’in Boeing’ten bu tür bir alım için hem ülkesinde belli parçaları üretecek bir fabrika kurdurmayı, hem de  Bombardier uçaklarının üretimi için bir Çinli firma ile ortaklık kurulması zorunluluğunu da şart olarak sözleşmelerinde yer verdirdiği bilgisini aktarmıştım.

Bu bilgiyi OSTİM’in Çinli firmanın Ankara metrosu vagonlarının şartnamede yerli üretimin yer almasına karşın, yaptırmamasına itirazından öğrenmiştim. Bu yeni gelişme sonrası bu tür olumsuzlukların ortadan kalkacağına inanıyorum.

2011-12 ve 2013 yıllarında kamu ihalelerinin içerisinde yabancıların aldığı ihalelerin paylarına baktığımda, sırasıyla yüzde 5.05, yüzde 2.78 ve yüzde 2.08 olduğunu görüyorum.

Buna göre üç yılda yabancıların aldığı toplam kamu ihalelerinin tutarı 8 milyar 166 milyon liraya ulaşmış durumda. Eğer Sanayi İşbirliği Programı o dönemde gündemde olsaydı, bu ihaleleri kazanan yabancılar zorunlu olarak 3 milyar 649 milyon liralık yerli katkı almak zorunda kalacaklardı.

Büyük kamu projelerin gündemde olduğu bu dönemde birçok yabancı firmada bu projelerde yer almak istiyor. O nedenle 5 milyon doların üzerindeki kamu ihalelerinde yer alan yabancıların Sanayi İşbirliği Programına bağlı olarak en az yüzde 30 yerli katkıyı zorunlu olarak sağlamaları sistemleştiriliyor. Bu dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi bizim ülkemizde de ihale kazanan yabancıların off-set kuralı içerisinde yerli katkı sağlamasını doğru olarak gündeme getirecek. Ayrıca, bu işbirlikleriyle yerli firmaların dışa açılmaları kolaylaşacağı gibi, know-how elde etmeleri de söz konusu olacaktır.