Yabancı yatırımcıların TL macerası: Girişler, çıkışlar ve swap kısıtlamaları

Kurdaki oynaklığın arttığı geç­tiğimiz haftadan önce, ya­bancı yatırımcıların TL varlıkla­ra belirgin giriş yapmış olması ve toplam TL pozisyonunun oldukça yüksek seviyelere ulaşması, piya­salarda artan volatiliteye katkıda bulunmuş gibi görünmektedir.

TCMB’nin yüklü döviz satışının yanında, swap kısıtları sebebiy­le yurt dışı faizlerin ulaştığı yük­sek seviye, daha fazla çıkışın önü­ne geçmiş gözüküyor. Kurdaki oy­naklık bir süre düşük kalabilirse, bu faiz seviyelerinden kısa vade­li portföy yatırımlarına tekrar gi­riş olabilir.

Dalgalanma öncesi po­zisyon TCMB’nin açıkladığı son portföy verilerine göre, 14 Mart haftasında yabancı yatırımcıla­rın hisse senedi portföyü 0.5 mil­yar dolar artarken, devlet tahvili portföyü 0.6 milyar dolar yüksel­di. Döviz cinsi yatırımlar tarafında ise, devlet eurobond portföyü 0.5 milyar dolar, şirket ve banka euro­bond portföyü de 0.2 milyar dolar geriledi. (Grafik)*

Burada önemli bir nok­taya dikkat çekmek ge­rekir. Genellikle piyasa­da devlet tahvili ve euro­bond için kullanılan akım verisi, TCMB’nin açık­ladığı fiyat ve kur/parite hareketlerinden arındı­rılmış kesin alım verisi­dir. Ancak bu veri, Tür­kiye’deki bankaların yurt dışı şubeleri ile yapılan işlemleri de içermektedir. Yabancı yatırımcıların fon akımlarını takip ederken, bu hareketleri hariç tutu­yoruz.

Bunun yanında, BDDK’nın açıkladığı bankaların bilanço dı­şı döviz pozisyonu ile TCMB’nin swap miktarındaki değişimden hareketle, ağırlıklı olarak yaban­cı yatırımcılarla ilişkili olduğunu düşündüğümüz swap pozisyon­larındaki akımları hesaplıyoruz. Buna göre, 14 Mart haftasında bu kanaldan nette 1.7 milyar dolar­lık oldukça yüksek bir swap (carry trade) girişi gerçekleşti.

Böylece, 14 Mart haftasında ya­bancı yatırımcıların toplam port­föy girişinin 2.1 milyar dolar ol­duğunu hesaplıyoruz. Kur perfor­mansı açısından daha belirleyici olan TL cinsinden portföy (hisse, DİBS, carry trade) girişi ise 2.8 milyar dolar olarak yüksek gerçek­leşti.

2024 başından beri en belirgin yabancı portföy girişi 41.4 milyar dolar ile swaplara olurken, bunu 15 milyar dolar ile devlet tahville­ri takip etmektedir. Hisse senet­lerinde ise 2024 başından bu yana halen 1.8 milyar dolarlık çıkış gö­rülmektedir.

TCMB’nin geçtiğimiz hafta 25 milyar dolar civarında bir döviz satışı yaptığını dikkate alırsak, 2024 başından beri TL cinsi yatı­rımlardaki 55 milyar dolarlık gi­rişin 10-15 milyar dolar civarında bir kısmı kapanmış olabilir.

Swap kısıtları çıkışı sınırlıyor

2018’deki kur dalgalanmasının ardından, TL’nin yabancı piyasa­larda açığa satışını engellemek amacıyla offshore swap piyasasına kısıtlamalar getirilmiştir. Bu kı­sıtlamalar, yabancı yatırımcıların TL borçlanma imkanlarını kısıt­layarak, TL’ye karşı spekülatif iş­lemleri zorlaştırmıştır. Bu düzen­lemede, Türk bankalarının yaban­cı muadilleriyle yapabilecekleri swap işlemleri, bankaların öz ser­mayelerinin belirli bir yüzdesi ile sınırlandırılmıştır.

Yabancı yatı­rımcılar TL’nin kısa vadeli faizin­den faydalanmak istediklerinde, dövizlerini satarak elde ettikleri TL’yi swap işlemleri yoluyla yurti­çi bankalara borç vermektedir. An­cak bu pozisyonları hızla kapat­mak istediklerinde TL borçlanma­ları gerekmektedir. Kısıtlamalar nedeniyle yurtiçi bankaların be­lirli bir noktadan sonra limitle­ri dolduğunda, bu imkan ortadan kalkmakta ve yurtdışı piyasalar­da TL faizleri hızla yükselmekte­dir. Örneğin, geçen hafta 1 haftalık vadede swap faizi yüzde 130’a ka­dar yükselmişti. Daha önce Mayıs 2023’te bu faizin yüzde 335’e ka­dar çıktığı görülmüştü.

Bu durum yurt içi faiz hadleri­ni fazla etkilemezken, yurt dışı TL faizindeki bu yükseliş, yabancıla­rın TL yatırımlarını azaltma eği­limlerini de sınırlamıştır. Ayrı­ca piyasada volatilitenin azalması durumunda da bu faiz düzeyi bazı yatırımcılara cazip gelerek, tek­rar girişi destekleyebilir. Yabancı yatırımcıların portföy hareketleri (kümülatif, milyar USD)

Kaynak: TCMB, BDDK, kendi hesaplamalarımız