Yabancı, üretim ve ileri teknolojide pay azaltıyor
Yabancı sermayenin en önemli faydasının yüksek teknoloji ve know how ile büyük sermaye gerektiren yatırımları gerçekleştirmek şeklinde açıklanır. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) yabancı kontrollü girişimlere ilişkin istatistikleri, son yıllara hakim olan eğilimin, yabancı sermayeyle arzulanan en temel beklentiye ters yönde olduğunu gösteriyor.
Yabancı kontrollü girişimlerin üretim ağırlıkları ve teknoloji düzeylerindeki eğilimlere baktığımızda üç önemli gelişme dikkat çekiyor. Birincisi yabancı kontrollü girişimlerin üretimdeki ağırlıkları gerileme eğilimi içinde. İkincisi yabancı kontrollü işletmelerin fiziki üretim yapan sektörlerdeki ağırlığı azalıyor ama büyük yatırımlar gerektirmeyen montaj, satış, danışmanlık, mühendislik gibi hizmet ağırlıklı alanlardaki ağırlığı artıyor.
Üçüncüsü yabancı kontrollü işletmelerin üretiminde yüksek teknolojinin payı azalırken, orta düzey teknolojinin payı artıyor.
TÜİK'in yayınladığı 2013 yılı verilerini, aynı standartlara sahip en eski veri olan 2009 yılı ile karşılaştırdığımızda ortaya çıkan görünüm şöyle:
• Üretimdeki yabancı kontrol oranı, 2.02 puan azalarak yüzde 15.39'dan yüzde 13.36'ya geriledi.
• Ekonominin ve üretimin omurgasını oluşturan imalat sanayiinde yabancı kontrol oranı 2.76 puan azalarak yüzde 17.22'den yüzde 14.46'ya indi.
• İmalat sanayiinde yabancı kontrol oranının en fazla düştüğü sektör, yüksek teknolojinin damga vurduğu bilgisayarlar, elektronik ve optik ürünler oldu. Bunu yine know how açısından önemli ilaç sektörü izliyor. Elektromikte yabancı kontrol oranı 30.54 puanlık keskin bir düşüşle yüzde 44.64'ten yüzde 14.11'e indi. İlaçtaki yabancı kontrol oranı ise 8.57 puan azalarak yüzde 50.99'dan yüzde 42.42'ye düştü.
• Yabancı kontrol oranı, teknoloji ve know how açısından önemli olan elektrikli teçhizat üretiminde 4.16 puan, otomotivde 3.37 puan düştü.
• Buna karşın yabancı kontrol oranının en fazla artış gösterdiği sektörler makine ve ekipmanların kurulum ve onarımı sektörü ile içecek üretimi oldu. Montajdaki yabancı kontrol oranı 8.66 puanlık artışla yüzde 3.10'dan yüzde 11.76'ya sıçradı. Meşrubat ve alkollü içkilerdeki yabancı kontrol oranı ise 3.78 puan artarak yüzde 14.59'dan yüzde 18.38'e çıktı.
• Üretici ana sektörler arasında yabancı kontrolünün arttığı tek ana söktör madencilik ve taş ocakçılığı. Madencilikte yabancı kontrol oranı 2.44 puan artarak yüzde 11.77'den yüzde 14.21'e çıktı. Ancak alt sektörlerine baktığımızda bunun da üretim alanında değil destek hizmetleri alanında olduğu görülüyor. Yabancı kontrol oranı metal cevheri madenciliğinde 10.12 puan düşerken, madenciliği destekleyici hizmet faaliyetlerinde 51.16 puanlık bir sıçrama ile yüzde 5.82'den yüzde56.98'e fırlamış.
• Yabancı kontrollü üretim içindeki yüksek teknoloji payı 6.18 puanlık ciddi bir düşüşle yüzde 10.85'ten yüzde 4.67'ye kadar düştü. Orta düzey teknolojinin payı ise 12.76 puan artıb
•Teknoloji ağırlıklı sektörlerde yabancı payı artışı üretimde değil, hizmet ağırlıklı alanlarda gerçekleşti. Bilgi ve iletişimde yabancı kontrol oranı 2.58 puan artarak yüzde 39.56'dan yüzde 42.14'e çıktı. Mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler, 9.76 puanla yabancı kontrol oranının en hızlı arttığı ana sektör oldu. Bu sektörde yabancı kontrol oranı yüzde 13.24'ten yüzde 22.99'a çıktı.
