Yabancı teknolojide ortaya sektörde hizmetlere kayıyıyor
Yabancı sermayenin faydalarından bahsetmek isteyenlerin ilk söyledikleri, yüksek teknoloji ve know how getirerek üretimde katma değeri artıracağı ve büyük kaynak getiren sanayi ve altyapı yatırımları için sermaye getireceği olur.
Oysa Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yabancı kontrollü girişimlere ilişkin istatistikleri, Türkiye’de hakim olan gidişin hiç de buna uygun olmadığını gösteriyor. Yabancı sermayedeki tersine gidişin, özellikle 2013 yılında hızlı bir atak yaptığı görülüyor. Bunun Türkiye’deki Gezi olayları sonrasında yaşanan siyasal iklim değişikliği ile de bağlantılı olma ihtimali çok yüksek. TÜİK’in verilerine göre yabancı kontrollü girişimlerin durumu ve sektörlerdeki ağırlıkları konusundaki öne çıkan gelişmeler şöyle:
• İmalat sanayiindeki yabancı kontrollü üretimde yüksek teknolojinin payı azalırken orta teknolojinin payı artıyor. 2009’da yabancı kontrollü üretim içinde yüksek teknolojinin payı yüzde 10.85 iken 2014’te yüzde 4.41 ile 5 yıl öncesinin yarısından bile az. Yabancı kontrollü üretimde yüksek teknoloji payındaki en hızlı düşüş 3.16 puan ile 2013’te olmuş.
• 2009 ile karşılaştırıldığında orta- yüksek düzey teknolojili üretim ile orta düşük teknolojili üretimin payının 5 yılda yaklaşık 5’er puan artmış.
• Düşük teknolojili üretimin payı da 2009’a göre 3.54 puan azalmış durumda. Ancak 2014’te tüm teknoloji gruplarının payı gerilerken sadece düşük teknolojili üretimin payının artmış olması dikkat çekiyor. İmalat sanayiindeki yabancı kontrollü üretimde yüksek teknolojinin payı 2014’te 0.26 puan, orta-yüksek teknolojinin payı 1.49 puan, orta-düşük teknolojinin payı 1.28 puan azalırken, düşük teknolojinin payı 3.04 puan arttı.
• İmalat sanayiinde yabancı kontrollü üretimin payı 2009’da yüzde 17.22 iken 2014’te yüzde 15.12 oldu. İmalat sanayiinde yabancı kontrollü üretimin payı 5 yılda 2.10 puan azaldı. Üretimde yabancı payının en hızlı arttığı sektörler, yüksek teknoloji gerektirmeyen içecek imalatı ile makine ve ekipmanların kurulumu, onarımı oldu. Üretimde yabancı payının en hızlı gerilediği alt sektörler ise yüksek teknoloji ve know how gerektiren bilgisayar ve elektronik imalatı ile eczacılık oldu.
• Maden üretiminde yabancı payı 5 yılda 2.57 puan arttı. Ancak metal cevheri madenciliğinde yabancı payı hızla gerilerken yükselen taraf üretim ayağı değil madenciliği destekleyici hizmetler oldu.
• İnşaatta yabancı üretimi payı 5 yılda 2.03 puan gerilerken, asıl düşüşün bina türü inşaatlar dışındaki uzmanlık gerektiren özel inşaat faaliyetlerinde olması dikkat çekici.
• Buna karşın üretimde yapancı payının en fazla arttığı sektörler mesleki, bilimsel ve teknolojik hizmetler, sağlık, bilgi ve iletişim hizmetleri, konaklama ve lokantacılık ile ulaştırma ve depolama hizmetleri oldu.
