Yabancı sınırlamasının futbolumuza etkisi
Geçen haftanın en önemli olaylarından birisi: futbolumuzda yabancı sınırlamasının kaldırılmasıydı. Bundan sonra takımlar 28 kişilik kadrolarında 14 tane yabancı oyuncu bulundurabilecekler. İsterlerse 18 kişilik maç kadrolarının onbiri yabancı oyunculardan oluşabilecek. Bu durumda yedi oyuncu yerli olmak zorunda...
Yabancı sayısının milli takım performasına ne tür etkisi olduğu konusunda geçen hafta bazı tartışmalar yaşandı. Biz de bu hafta bu konuyu irdelemek istedik. Gerçekten de yabancı sayısı ile milli takım performansımız arasında bir korelasyon var mı? Ayrıca, konuya bir de kulüp futbolumuz açısından yaklaşmak istedik. 1993 ile 2014 dönemleri arasında kulüpler bazında UEFA nezdinde ortaya konan performansı inceledik. Burada acaba yabancı sayısıyla, kulüp performansları arasında bir ilişki var mı onu araştırdık.
Milli takım performansımızı yabancı sınırlaması nasıl etkiledi?
Futbola seçkin katkılarıyla Kafatopu bloğu, yabancı oyuncu sayısının milli takım performansına olan etkisini aşağıdaki grafikle analiz etti.
Grafiğe göre, futbolumuz da altın çağı yaşadığımız 2002-03 ile 2008-09 döneminde milli takımımız önemli bir performans ortaya koydu ve 2002 Dünya Kupası’nda FIFA sıralamasında 7. sıraya kadar yükselme başarısı gösterdi. Bildiğiniz üzere bu tarihte Türk Milli Takımı Dünya Kupası’nda yarı final oynadı ve turnuvayı üçüncü olarak tamamladı. Bir sonraki sene milli takımımız Federasyon Kupası’nda yine aynı başarıyı tekrar etti. O seneyi 8. sırada tamamladık. 2006 Dünya Kupası’nı ıskaladıktan 27. sıraya kadar sırası geriledikten sonra, 2008 tarihinde bu kez Euro 2008’e gitme ve bu turnuvada yarı finale yükselme başarısı gösterdik. Bu performans bizi FIFA sıralamasında yeniden 10. sıraya kadar taşıdı. Ne yazık ki, bu tarihten sonra milli takım performansımız serbest düşüşe geçti ve milli takım FIFA nezdinde hızla irtifa kaybetmeye başladı. 2010-11 sezonunu 42. sırada bitirirken, şu an 48. sıraya kadar geriledi.
Milli takımımız yukarıda da ifade ettiğimiz gibi 1996, 2000 ve 2008’te Avrupa Şampiyonaları ile 2002 Dünya Kupası’na katıldı. Bu performansların sergilendiği dönemde yabancı sınırlaması nasıldı? Şimdi ona bakalım. Grafikte Milli Takım’ın FIFA sıralamasında her yılın ocak ayı itibarıyla yeri ile yabancı sayısı uygulamaları verilmektedir.
Süper Lig'deki yabancı sayısındaki değişimler
►1991-1992 sezonundan itibaren kulüpler en fazla 3 yabancı bulundurabilecekler.
►1996-1997 sezonundan itibaren 3+1.
►9 Temmuz 1997 4 yabancı (4 yabancıya izin var ama bu futbolculardan birinin sözleşmesi 31 Mayıs 1998’de bitmek zorunda)
►13 Ocak 1999-5 yabancı (Federasyon sezonun 2.yarısı itibariyle 5. yabancı kararını alıyor ama Tahkim Kurulu bu kararı bir sonraki sezona erteliyor)
►2000-2001 sezonundan itibaren 5+1 yabancı
►2005-2006 sezonundan itibaren 6 yabancı
►2007-2008 sezonundan itibaren (Temmuz) 6+1
►2007-2008 sezonu ortası (2007 Aralık) 6+2
►2010-2011 sezonundan itibaren 6+2+2
►2013-14 sezonundan itibaren 6+0+4
►2014-15 sezonunda 5+0+3 Tabloyu değerlendirdiğimizde; milli takımın en başarılı olduğu 2002- 03 ile 2008-09 döneminde yabancı sayısının 5+1 ile 6+2 arasında değiştiğini gözlemliyoruz. Buna göre, yabancı oyuncu sayısındaki artış, sanki milli takım performansına olumlu yansımış gibi görünüyor. Oysa, milli takımın en başarılı olduğu döneme kadar geçen sürede, özellikle 2002 Dünya Kupası’na kadar ki süreçte, yabancı oyuncu sınırlaması 3 ile 5+1 arası değişiyor. Yani, daha az yabancı ile milli takım take-off dönemine girmiş ve bundan sonra da tarihinin en büyük başarılarına ulaşmış görülüyor. Yabancı oyuncu sayısındaki artış ile milli takımın başarısı arasında bir bağ kurmak tabloya bakıldığında pek mümkün görünmüyor.
Kulüpler bazında performansımız ve yabancı sınırlaması arasında ilişki var mı?
Kulüpler bazında UEFA nezdinde Türk futbolunun 1993-2015 sezonları arasında sportif performans gelişimine bakıldığında ise, futbolumuzun en başarılı olduğu 1996/97 sezonunda ülkemizin UEFA sıralamasında 8. sıraya, 2000-01 sezonunda 7. sıraya ve 2001/02 sezonunda da 8. sıraya kadar yükseldiğini görüyoruz. Bu sezonlardan sonra UEFA sıralamasında Türk futbolunun genel olarak sıralamadaki yeri 10.sıra ile 15. sıra arasında değişmiştir. 2006 yılında UEFA’da 15. sıraya kadar gerileyen kulüp futbolu, 2006-15 döneminde en iyi sıra olarak 2011 ve 2013’te sadece 10. sıraya kadar yükselebilme başarısı göstermiştir.
Yabancı sayısının en fazla olduğu dönemler, bize farklı gerçekleri gösteriyor!
UEFA ülke sıralamasında en başarılı olduğumuz dönemlerde, Süper Ligimizdeki yabancı sınırlamasına baktığımızda ise yabancı oyuncu sınırının 4 ile 5+1 arasında değiştiğini gözlemliyoruz. Buna karşılık 2006 ile 2015 dönemleri arasında kulüplere en fazla yabancı oyuncu bulundurma fırsatı verilen bu sezonlarda, Türk futbolunun UEFA’daki sıralamasını 10. sıranın üzerine taşıyamadığını görüyoruz. Oysa, kulüpler bazında yabancı oyuncu sayısının en fazla olduğu dönemlerde Türk futbolunun UEFA nezdinde performansını (UEFA sırasını) daha yukarılara çıkartması beklenirken, kulüp futbolunun bunun tersi bir performans ortaya koyduğunu analizimiz bize gösteriyor. Yabancı oyuncu sayısındaki artışın, milli takım futbolunu olumsuz etkileyeceği genel algısının ise, (analiz sonucuna göre) çok da gerçeği yansıtmadığını söyleyebiliriz.
Sonuç: beklenti ve algılar doğru değil!
Sonuçta; yaptığımız analiz bize, futbolumuzdaki yabancı sayısındaki artış ile Türk futbolunun sportif performansı arasında sıkı bir ilişkinin bulunmadığını gösteriyor. Yabancı oyuncu sayısındaki artışın, futbolumuza sportif anlamda pozitif ya da negatif bir etkisinin olup olmadığını, belki başka değişkenleri de içeren farklı analizlerle ele almak gerekiyor. Analizimizden çıkan bir başka sonuç ta; yabancı oyuncu sayısındaki artışın, milli takım futbolunda bir düşüşe, kulüp futbolunda ise bir yükselişe neden olması beklentisi veya algısının çok da gerçeği yansıtmadığıdır. Aksine, analizimiz tersine sonuçları bizim önümüze koyuyor.
