Yabancı kurumlara bölgesel yönetim merkezi teşviki
Yabancı sermayeli büyük şirketler Avrupa, Asya ve Ortadoğu’da veya diğer yerlerde bulunan iştiraklerinin ve bürolarının koordinasyonu ve yönetimini kolaylaştırmak için bölgesel yönetim merkezleri oluşturma ihtiyacı duymakta; bunu gerçekleştirmektedirler.
Günümüzde birçok ülke yabancı yatırımcıların bölgesel yönetim merkezlerini ülkelerinde kurmalarını cezbetmek için çeşitli teşvikler sağlamış ve bu sayede başarılı olmuşlardır. Hindistan bölgesel hizmet merkezi olma başarısı yanında bu alanda da başarılı olan ülkelerden biridir.
Türkiye de çok uluslu kurumların bölgesel yönetim merkezlerini ülkemize çekmek için son yıllarda önemli gayretler göstermiştir. Ekonomi Bakanlığı’nca 3 Temmuz 2012’de yayınlanan yönetmelikle irtibat bürosu olarak kurulmak suretiyle, Bölgesel Yönetim Merkezleri’nin ülkemizde faaliyet göstermelerine imkan sağlanmıştır. 2016 yılında Bölgesel Yönetim Merkezleri’nin kurulmasını teşvik amacıyla 6728 Sayılı Kanun’un 55’inci maddesi ile 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun muafiyetlerle ilgili 4’üncü maddesi birinci fıkrasına eklenen (ö)bendi ile yabancı kurumlarca kurulacak bölgesel yönetim merkezleri belirli şartlarla kurumlar vergisinden muaf tutulmuştur.
Aynı kanunla Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin 14’üncü bendine eklenen (b)alt bendi ile bölgesel yönetim merkezinde çalışanların ücretlerine gelir vergisi istisnası öngörülmüştür.
Bölgesel yönetim merkezleri ve yasal düzenleme
Yukarıda belirtilen (ö) alt bendi hükmü’’ Tüm giderlerinin kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumlar tarafından karşılanması ve söz konusu giderlerin tam veya dar mükellefiyete tabi her hangi bir kurumun hesaplarına intikal ettirilmemesi veya karlarından ayrılmaması kaydıyla, Ekonomi Bakanlığı’ndan alınan izne istinaden kurulan bölgesel yönetim merkezlerine kurumlar vergisi muafiyeti sağlamaktadır. Türkiye’de tam veya dar mükellefiyete tabi her hangi bir kurumun, bölgesel yönetim merkezinin yönetimi altında bulunması muafiyet hükmünün uygulanmasına engel teşkil etmeyecektir.
Bölgesel yönetim merkezlerine ilişkin muafiyet hükmünün uygulama esasları ve 6728 Sayılı Kanun’la Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yapılan diğer değişikliklerle ilgili olarak hazırlanan (1)No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nde değişiklik öngören 11.No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğ Taslağı hazırlanmış ve Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesinde kamuoyu görüşüne açılmıştır. Bu taslağa göre bölgesel yönetim merkezlerinin muafiyet esasları aşağıda olduğu gibidir.
Muafiyet şartları
Bölgesel yönetim merkezlerinin muafiyeti için;
• Ekonomi Bakanlığı’ndan alınan izne istinaden kurulmaları.
• Tüm giderlerinin kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumlar tarafından karşılanması
• Söz konusu giderlerin Türkiye’de tam veya dar mükellefiyete tabi herhangi bir kurumun hesaplarına intikal ettirilmemesi veya kârından ayrılmaması gerekir.
Ekonomi Bakanlığı’ndan izin alma gereği ve faaliyetleri
Yabancı kurumlarca, bölgesel yönetim merkezlerinin, Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği’ne esaslarına uygun olarak Ekonomi Bakanlığı’ndan izin alınarak kurulmaları ve ülkelerdeki birimlerine yönelik olarak aşağıdaki faaliyetleri yürütmeleri gerekir. Bölgesel yönetim merkezleri;
• Yatırım ve yönetim stratejilerinin oluşturulması, planlama,
• Tanıtım, satış, satış sonrası hizmetler, teknik destek,
• Marka yönetimi, finansal yönetim,
• Ar-Ge, yeni geliştirilen ürünlerin test edilmesi, laboratuvar hizmetleri,
• Araştırma ve analiz,
• Çalışanların eğitimi, gibi faaliyetlere ilişkin koordinasyon ve yönetim hizmetlerinin sağlanması alanlarında hizmet vermek amacıyla kurulabilmektedir.
Söz konusu yönetmelik kapsamında yukarıda sayılan alanlarda grup şirketlerine hizmet vermek amacıyla ve Ekonomi Bakanlığı tarafından verilen izne istinaden kurulan bölgesel yönetim merkezleri. Türkiye’de ticari faaliyette bulunmamak kaydıyla, muafiyetten faydalanabileceklerdir. Bölgesel yönetim merkezlerinin Ekonomi Bakanlığı tarafından verilen izin konusu dışında faaliyette bulunmaları durumunda ise muafiyet şartları kaybedilir.
Tüm giderlerinin kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumlar tarafından karşılanması
Bölgesel yönetim merkezlerinin muafiyetten yararlanabilmeleri için. tüm giderlerinin kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumlar tarafından karşılanması şarttır.
Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nde yer alan düzenlemelere göre kurulan ve hizmet vermekte olan bölgesel yönetim merkezleri. Türkiye’de ticari ve diğer gelir getirici veya Ekonomi Bakanlığı tarafından verilen izin konusu dışında bir faaliyette bulunamamakta ve gelir elde edememekte olup bütün masraflarını yurt dışından getirecekleri dövizlerle karşılamak zorundadırlar. Aksi halde muafiyet şartları ihlal edilmiş olacaktır.
Ayrıca, bölgesel yönetim merkezlerinin giderlerinin. Türkiye’de tam veya dar mükellefiyete tabi herhangi bir kurumun hesaplarına intikal ettirilmemesi veya kârından ayrılmaması da gerekmektedir.
Muafiyetten yararlanan bölgesel yönetim merkezlerinin giderlerinin. Türkiye’de tam veya dar mükellefiyete tabi herhangi bir kurumun kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün değildir.
Bölgesel yönetim merkezi çalışanlarına ücret istisnası
Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/14-b) alt bendi hükmü istisnanın şartlarını belirlemiştir. Buna göre; Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi iş verenlerin, Ekonomi Bakanlığı’ndan alınan izne istinaden kurulan bölgesel yönetim merkezlerinde münhasıran merkezin faaliyet izni kapsamında istihdam ettikleri hizmet erbabına Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler gelir vergisinden istisnadır. Bu ücretler damga vergisine de tabi değildir.