Ya istihdam hedefi abartılı ya büyüme hedefi çok düşük

İstihdam artışında bu yılın hedefi çok büyük. Getirilen bir dizi teşvikle bu yıl istihdamda tam 2.5 milyon artış sağlanmasının amaçlandığı belirtiliyor.

En son veri geçen yılın kasım ayına ait ve Türkiye’deki toplam istihdam 28.3 milyon. Yani biz bir yılda bu sayıyı neredeyse yüzde 9 oranında artıracağız.

İstihdam teşvikleri, işsizliğin temel nedeninin işgücü maliyetlerinin yüksek olduğu tezine dayanıyor. Elbette bu da bir etken ama asıl sorun işgücü maliyetleri mi, yoksa klasik ifadeyle piyasada yaprak kımıldamıyor oluşu mu?

İşletmeler yeterince satış yapamayınca, bağlı olarak üretimlerini kısmak durumunda kalınca, az üretim için daha az eleman da yeterli olunca tabii ki istihdam artmıyor, hatta dönem dönem geriliyor.

İstihdam büyümeye bağlı Girişte de belirttik; getirilen bir dizi teşvik sayesinde istihdamda bu yıl 2.5 milyon artış hedefleniyor. Bir yılda 2.5 milyon istihdam yaratılabilir mi?

Türkiye şimdiye kadar hiçbir yıl istihdamda bu boyutta bir artış sağlayamadı. Şimdiye kadar en hızlı artış 1.4 milyon kişiyle 2011 yılında sağlanabilmiş durumda. 2011’in bir özelliği var, büyüme hızı tam yüzde 11.1 olmuştu.

Yani istihdam artışıyla büyüme hızı arasında belirgin bir ilişki var. Hem hızlı bir büyüme olmadan istihdam artışı nasıl sağlanabilir ki?

Geride kalan on yılın istihdam artışı ve büyüme oranlarına baktık. İki büyüklük arasındaki ilişkiyi grafikte çok kolaylıkla gözlemek mümkün.

Ne kadar büyürsek istihdam da o kadar artıyor. Belli yıllarda ters yönlü bir ilişki ortaya çıksa da genel eğilim böyle. Hem böyle olması da gayet normal.

İkisinden biri yanlış

Tablo ve grafikte son on yılı kapsıyoruz ama 2009 yılında Türkiye ekonomisinin küçülmüş olması ve istihdamın neredeyse hiç artmaması ortalamayı bozduğu için son dokuz yılın verileriyle hesaplama yaptık.

2010-2018 dönemi... Bu dokuz yılda istihdam 8 milyon 119 bin kişi artmış. Yani bu dönemde yıllık ortalama istihdam artışı 902 bin kişi, sayıyı yuvarlayalım, 900 bin kişi.

Yine bu dokuz yıl toplamında Türkiye ekonomisi yüzde 73.9 büyümüş. Yıllık ortalama büyüme yüzde 6.35, oranı yuvarlayalım yüzde 6.

Şöyle kaba bir hesap yapalım. Türkiye ekonomisi ortalama yüzde 6 büyüyerek 900 bin kişilik istihdam yaratma potansiyeline sahip.

Ve şimdi de soralım. Bir yılda 2.5 milyon istihdam yaratmamız için ne kadar büyümemiz gerekir?

Basit bir işlem tabii ki. Bu yılki büyüme hızımızın yüzde 16-17’yi bulması gerekir ki 2.5 milyon istihdam yaratmamız mümkün olsun.

Ama deniliyorsa ki, “Biz öyle yüksek büyüme hızına erişmeden de bu istihdamı yaratabilecek durumdayız”, tek kelimelik bir soru yeterli olacaktır: “Nasıl?”

Türkiye’nin bu yılki büyüme hızı hedefinin yüzde 2.3 olduğunu da belirtmeden geçmeyelim.