Ya gelir artacak ya da yastık altındaki para piyasaya akacak

Bu günler ekonomimiz için çok önemli. Aylardır yılın son 3 aylık döneminde ekonominin harekete geçmesini bekliyorduk.

Ekonominin harekete geçmesi talebin uyanması demektir. İç talep kadar dış talep ihracat da artacak ki üretim harekete geçsin. Üretim harekete geçsin ki ardından yatırımlar başlasın, işçi talebi canlansın.

İhracat, bizim kontrolümüz dışında gelişiyor. Bizim kontrolümüzde olması gereken sadece döviz kuru. Fakat onu da kontrol edemiyoruz. Türk Lirası gene aşırı değerlenmeye başladı. Aşırı değerlenme ihracatı köstekliyor. İthalatı teşvik ediyor.

Ucuz ithalat iç piyasada (krizden etkilemeyen) üst gelir grubunun talebini emiyor. Üst gelir grubunun altındakiler ise krizden en fazla etkilenen kesim.

İşte bu krizden etkilenen üst gelir grubu altındakilerin talebi önem taşıyor. Bunların talebinin canlanması ise gelirlerinin artmasına veya yastık altındaki birikimlerini harcamalarına bağlı.

Uzun süredir yastık altındaki paraların piyasaya çıkması bekleniyor. Gerçekçi olmak gerekir. insanların ihtiyaçları var ise, yastık altındaki paralarını uzun süre harcamadan duramazlar. Açık anlatımıyla yastık altı boşaldı. Uzun süredir Anadolu'daki altın satışları da bunun bir işaretidir.

O halde üst gelir grubu altındakilerin talebinin canlanması gelirlerinin artmasına bağlı olacak demektir.

Kamu personelinin ve özel kesim çalışanların maaş ve ücretlerinde emeklilerin gelirlerinde önemli ölçüde artış sağlanamıyor.

Esnafın, çiftçinin gelirlerinde de artış yok. İşsiz sayısı artıyor.

Bu tabloda iç talep nasıl canlanabilir?

Kredi faizleri ucuzladı ama insanlar artık tüketici kredisi kullanarak harcama yapmaktan korkuyor. Konut kredileri dışında tüketici kredilerine talep yok.

Bu durumda iç talep nasıl canlanabilir? Bir çok ülkede iç talebi canlandırmak için hükümetler piyasaya para döktü. Bizde buna "can suyu" adı veriliyor. Reel kesimde talep daralması nedeniyle üretimlerini durduranlar ve yavaşlatanlar uzun süredir can suyunun önemimi anlatma arayışında.

Görülen o dur ki Hükümet'in can suyu vermeye niyeti yok. Sadece o kadar ile de değil. Hazırlanan 2010 yılı bütçe taslağı piyasayı daha da sıkacak bir yapıda oluşturulmuş durumda.

İşte bu büyük bir risk ortaya çıkarıyor. 2009 yılının son 3 ayında canlanma beklenen ölçüde olmaz ise, özel tedbirler alınmadığı takdirde talep sorunu 2010 yılında da devam edecek ve çözülemeyecek demektir.