Ya bir de Merkezler İstanbul'da olmasa…
İSO 500'ün son on yıllık verileri hem firma sayısı, hem üretimden satışlarda özel sektör firmalarının metropol ağırlığının azaldığını, Anadolu firmaları ağırlığının arttığını ortaya koyuyor. Ancak, özellikle holdinglerin Anadolu üretim merkezlerinde ürettiklerinin metropoldeki merkezlerine kaydediliyor olması bu tablonun net olarak görülmesini engellerken, Anadolu kentlerinin de üretimin ve vergilerin kentlerine kaydedilmemesine itirazlarına yol açıyor.
Gelenekselleşen İSO 500 çalışması birçok konuda farklı incelemelere fırsat veriyor. Bunlardan birini arkadaşımız İbrahim Ekinci gerçekleştirmiş. 2002 ve 2011 yılı tablolarını inceleyerek metropol olarak İstanbul Ankara ve İzmir-Ege özel sektör firmalarıyla Anadolu firmalarını hem sayısal hem üretimden satışlar açısından ele alıp karşılaştırma yapmış. Bu karşılaştırmasına İSO 500'deki kamu kuruluşlarını dahil etmemiş.
Ortaya çıkan sonuç, hem sayısal olarak İSO 500'de metropollerin firma sayıları gerilerken, Anadolu firmalarının sayılarının arttığını gösteriyor. Metropollerin firma sayısı 302'de 261'e gerilerken, Anadolu firmalarının sayıları 170'ten 226'ya yükselmiş durumda. Buna göre son on yılda İSO 500 içinde metropol firmaları sayısal olarak yüzde 60.4'ten yüzde 52.2'ye gerilerken, Anadolu firmaları yüzde 34'ten yüzde 45.2'ye yükselmiş durumda. Geri kalanları ise her iki dönemde de kamu kuruluşları.
Hem de İSO 500'deki üretimden satışlar toplamı 2002'den 2011'e 82.3 milyardan 324 milyara yüzde 293 artış gösterirken, kamu hariç özel sektör üretimden satış artışı da 72.1 milyar liradan 304.7 milyar liraya yüzde 423 artış gösteriyor, bunun içinde metropollerin payı yüzde 63'ten yüzde 56'ya gerilerken, Anadolu'nun payı yüzde 31'den yüzde 43'e yükselmiş durumda.
Bütün bunlar Anadolu'nun İSO 500'daki özel sektör firmaları içinde hem sayısal olarak, hem de üretimden satış olarak artış kaydederken, metropol firmalarının gerilediğini ortaya koyuyor…
Doğaldır ki bu rakamlar metropol, Anadolu firmaları rakamlarını tam olarak ortaya koymuyor. Çünkü birçok holding Anadolu'da üretim yaptırırlarken, merkezleri metropolde özellikle İstanbul'da olduğu için orada kayda aldıkları için aslı Anadolu'da yapılan üretimden satışlar metropollere kaydedilmiş oluyor.
Bu Anadolu kentlerinin uzun süreden beri itirazlarına neden olan bir konu. Üretimlerinin metropole holding merkezlerine kaydedilmesinin kentlerinin verilerinin yanlış yansımasına neden olduğunu, öne sürüyorlar. Bunun kentlerine kamu desteği açısından olumsuz yansıdığını belirterek, hem üretim hem vergi gelirleri paylarının düşük kaldığına itiraz ediyorlar.
Bunun sonucunda "Ya bir de üretim alanlarında üretilenler o kentlere kaydedilse, metropol merkezli firmaların kayıtları metropolde tutularak eşitsizlik yaratmasa" diyorlar.