Wall Street'i kurtarmak
Şant Manukyan
Hazine Planı'nın detayları yavaş yavaş ortaya çıkıyor, son verilere göre öğrenci, kredi kartı, araba kredisi gibi diğer kredilere dayalı enstrümanlarda mortgage bazlı varlıklar gibi kurtarma operasyonunun bir parçası olabilecek durumda, ancak yine de söz konusu ürünlerin tamamı mı yoksa belli niteliklere sahip kısmı mı satın alınacak tam olarak açıklanmış değil.
Nasıl gerçekleşecek?: Önce tavan fiyat belirlenecek ve ardından Reverse Auction (Elindeki menkule en düşük fiyatı veren bankanın teklifi kabul edilip tüm mallar o fiyattan alınacak) adı verilen bir sistemle X enstrüman üzerinden bankaların satış fiyatı toplanacak ve en düşük fiyat baz kabul edilerek alım yapılacak. Menkullerin yönetimi özel bir kurumda olacak (herhalde gene Blackrock falan olur)
Hangi kurumlar dahil edilecek?: Burada tam bir netlik olmasa da Hazine'nin ilk açıklamalarında sadece ABD orijinli bankaların başvurabileceği belirtilmişti ancak daha sonra Paulson, ABD'de operasyonu olan bankaların da Amerikalılar'ı etkilediğini söyleyerek daha geniş bir yelpazede baktıklarını belirtti.
Miktar ne olacak?: Miktar olarak 700 milyar dolarlık limit konuşulsa da T+1 tarihinde bu miktarın çok daha az olması söz konusu olacaktır. Daha önce de bahsettiğim bir karşılaştırma üzerinden gidersek dotcom balonunda yükselişin önemli bir kısmını oluşturan şirketler sadece bir fikir üzerine (örneğin internetten hayvan yemi satışı) oluşturulmuş ve değerleri 200 dolara kadar çıkmıştı. Dolayısı ile köpük patladığında hisselerin de fiyatı ortada bir şey olmadığı için sıfıra düştü. Bu kez farklı bir durumla karşı karşıyayız. Ne kadar karmaşık olsa da geri sardığınızda tüm ürünlerin altında bir mortgage, bir konut ve bir geri ödeyememe oranı var. Konutun fiyatının 100 olmadığını hatta şu ana kadar düştüğü kadar bir defa daha düşebileceğini biliyoruz ancak değeri sıfır değil. Yine benzer bir şekilde geri ödeyememe oranı çok yüksek olmasına ve daha da yükselebileceğine rağmen yüzde 100 olmayacak (olsa da konut yerinde duruyor) . Bu nedenle ABD bu enstrümanları istediği kadar taşıyabilmesi durumunda şu anda geçen değerlemelerin üzerinde bir fiyattan satabilecek ve kâr bile edebilecek durumda. Kâr etmese bile konuşulan 700 milyar dolardan çok daha az bir miktarı kullanmış olacağını düşünüyorum. Ancak konut piyasasının dip yapması yakın olsa da yukarı gitmesi uzun zaman alacak. Benzer bir örneğin 1980'lerde Latin Amerika'ya açılan kredilerde yaşandığını ve alınan bir kararla bankaların mark to market yapmadan kötü kredileri bilançolarında taşıyabildiklerini ve bir süre sonra batma noktasından kâr etme noktasına geldiklerini daha önce de belirtmiştim. Bu kez miktarın büyüklüğü nedeni ile bu işi ABD bilançosu yükleniyor gibi.
Dolar: Söz konusu hareket dolar negatif ve enflasyonist olarak algılanıyor olsa da 6 ay sonra bunun tam tersi olacağını düşünüyorum.Para arzında bir artış olmayacağı gibi ABD sorununu çözmek için çalışan tek ekonomi ve orta vadede büyüme sorunları faiz indirimi vs nedeni ile Euro karşısında değer kazanmaya devam edecektir. S&L krizinde de açıklanan paketin bütçe dengeleri üzerinde benzer etkileri olmuş ancak dolar değer kazanmıştır. Kısa vadede ise piyasa dolar satma fikrini daha fazla sevebilir. Dikkat ederseniz krizin derinleştiği zamanlarda öne çıkan para birimi Euro değil, dolar oldu. MB'lerin müdahalesi de dolar likiditesi vermek üzerine idi.
Söz konusu kurtarma planı gerçekleştiği takdirde her gün bir zarar silme beklentisi açıklayan raporlardan kurtulduğumuz gibi bankaların bilançoları da daha sağlıklı bir hale kavuşacak. Ancak geçen yıla oranla bankaların küçüldüğü gerçeğini değiştirmeyecek. Bankalar toksit enstrümanlardan kurtulduğu için yeniden eski tempoda kredi açmaya başlamayacak. Konut fiyatları yükselerek servet etkisi yaratmayacak. Bu nedenle büyüme sorunları devam edecek ve uzun vadede hisse yatırımı çekici olmayacak.Özellikle endüstriyel emtiaların da aynı nedenle uzun vadeli trendinin aşağı yönlü olmaya devam ettiğini düşünüyoruz. Deflasyon beklentimizi ötelemiş olsak da koruyoruz.
Ancak kısa vadede çok ciddi bir ralli beklemeye devam ediyoruz (godot) dikkat ederseniz krizin en kötü anında bile BKX banka endeksi ve XLF Finans Fonu yeni bir dip yapmadı. Ulaştırma endeksi temmuz ayında bile yeni bir dip oluşturmadı. Endekslerin temettü getirisi/10 yıllık getiri makası son dönemin en düşük seviyesine geriledi. Seçim nedeni ile senatörlerin tüm itirazına rağmen bu planı ufak revizyonlar yaparak geçirmekten başka bir şans yok gibi görünüyor.