Vodafon Arena Beşiktaş’a sınıf atlatacak!
Beşiktaş- Bursaspor maçıyla taraftarına merhaba diyen Vodafon Arena, daha şimdiden sağladığı gelir, yaratacağı olumlu atmosfer ve işlevleriyle Beşiktaş’a sınıf atlatacak bir stat olacak gibi görünüyor. Şüphesiz ki, son teknolojinin yoğun olarak kullanıldığı Vodafon Arena sayesinde Beşiktaş hem sportif, hem de mali ve iktisadi anlamda Fenerbahçe ve Galatasaray ile arasındaki farkı kapatabilecek fırsatları yakalama olanağına sahip. Vodafon Arena’nın böylesi bir potansiyele sahip olduğunu Bursaspor maçıyla da test etmiş olduk. Bu bakımdan, kulüp yeni stadın kendisine sağlayacağı ekstra avantajları süreç içinde iyi kullanabilirse, Beşiktaş içeride ve dışarıda önemli rekabet üstünlüklerine ulaşabilir.
Vodafon Arena koltuk başına maliyeti en yüksek stat
Rakiplerin statlarıyla karşılaştırıldığında 400 milyon TL’ya ulaşan toplam maliyeti ile Vodafon Arena en pahalı stat konumunda. 2013-2016 arası inşa edilen Vodafon Arena’ya yapılan TL harcamalar, bu dönemin ortalama Amerikan Dolar kuru olan USD/TL= 2.439 TL1 olarak baz alındığında, toplam stat maliyeti 164 milyon dolara; koltuk başına maliyet rakamı da 3 bin 913 dolara ulaşıyor.
Aşağıdaki tablodan da görülebileceği üzere, koltuk başına maliyette Vodafon Arena 3 bin 913 dolar maliyete sahipken, onu 3 bin 82 dolar maliyetle Türk Telekom Arena izliyor. Üçüncü sırada ise 2 bin 191 dolar koltuk başına maliyetle Kayseri Kadir Has Stadı bulunuyor. Geçen sene hizmete giren Bursa Timsah Arena’nın koltuk başına maliyeti 2 bin 73 dolar olarak gerçekleşirken, henüz daha inşası tamamlanmamış Yeni Trabzonspor Stadyumu'nun koltuk başına maliyeti 2 bin 123 dolar civarında gerçekleşecekmiş gibi görünüyor.
Fenerbahçe’nin kısmi stat inşaatıyla tamamladığı, minimum maliyet ve ortalama konforla gerçekleştirilen Şükrü Saraçoğlu’nun koltuk başına maliyeti ise 795 dolar ile en düşük stat durumunda.
Yıllık sponsorluk gelirinde Vodafon Arena ilk sırada
Yıllık sponsorluk gelirleri bakımından statların karşılaştırılması yapıldığında ise, Vodafon Arena sahip olduğu 18 milyon 125 bin dolarlık gelirle birinci sırada yer alıyor. Vodafon Arena’yı 15 milyon dolarla Türk Telekom Arena izliyor. Şükrü Saraçoğlu’nun yıllık sponsorluk gelirleri toplamıysa 9 milyon dolar düzeyinde.
Stat verimliliğinde Şükrü Saraçoğlu ilk sırada!
Statların temel verimlilik analizleri ölçümlemesinde kullanılabilecek araçlarından birisi olan sponsorluk gelirlerinin stat maliyetlerine oranında Şükrü Saraçoğlu ilk sırada kendisine yer buluyor. Bu bağlamda, Stat ismi sponsorluk gelirlerinin stat maliyetlerini karşılayıp karşılamama durumunu değerlendirdiğimizde, Vodafon Arena’nın toplam stat sponsorluk gelirlerinin stat maliyetini karşılama oranı %88.4 iken, bu oran Türk Telekom Arena’da %93.2 civarında…Fenerbahçe’nin stat maliyetinin düşüklüğü, stat sponsorluk gelirlerinde üçüncü sırada olan Fenerbahçe’yi %2.25’lik oranla ilk sıraya yükseltiyor.
Yeni trend statlar koltuk başına katma değer’i yükseltiyor
Futbolun endüstriyel dönüşüm süreci içinde elit statlar, 365 gün yaşayan ve futbol dışı etkinlikler dahil olmak üzere önemli parasal gelir yaratan yapılara dönüştü. Futbol taraftarının da bir ‘tüketici taraftar’ haline gelmesi, kulüplerin statların koltuk başına katma değerini artıracak yeni bir konfor yapılanmasına gitmelerine neden oldu. Bugün Avrupa’nın önde gelen futbol kulüplerinin toplam gelirleri içinde, maç günü gelirlerinin payı yüzde 40’ı bulabiliyor. Bu alanda, İngiliz kulüpleri başı çekiyor. Maç günü gelirleri içinde sadece bilet bedeli değil, stadyumda yapılan her türlü tüketim harcaması da var. Bu gelirler kulüplerin finansal geleceklerini açısından büyük öneme sahip. Bu anlamda Avrupa’da statlarda koltuk başına maç günü geliri yıllık 400 euroya kadar çıkabiliyor. Maç başına ortalama doluluk oranının %31 olduğu Süper Lig’de ise ortalama maç günü gelirlerimiz, koltuk başına Yıllık 95 euro seviyesinde. Yani, Avrupa’nın dörtte biri kadar koltuk başına ortalama maç günü gelirine sahibiz. Üç büyük kulübü çıkarttığımızda ise, stat başına doluluk oranı %17’ye, maç başı koltuk gelirlerimiz de ortalama 15 euroya kadar düşüyor…
Maç günü gelirleri toplam gelirin üçte birine yakın
Süper Lig’de maç günü gelirlerinin payı %28’e ulaşırken, naklen yayın gelirlerinin payı %57; sponsorluk gelirlerinin payı ise %15 civarında. Bu oranlar içinde maç günü gelirlerinin %30’a yakın çıkmasının temel nedeniyse üç büyüklerin toplam gelirlerinin ortalamayı yukarı çekiyor olması…
Statların sadece üçte biri doluyor!
Süper Lig’de üç büyükler dahil ortalama seyirci sayısı 8.504 kişi. Buna göre statlarımızda doluluk oranı %31. Yani, yaklaşık üçte bir civarında. Üç büyüklerin toplam 2014-15 ortalama seyirci sayısını düştüğümüzde, Süper Lig’de ortalama doluluk oranı %17’e düşüyor.
Vodafon Arena Beşiktaş’a sınıf atlatabilir
Günümüzde beş yıldızlı elit statlar maç günü gelirlerinin artırılmasında çok önemli role sahip yapılar olarak karşımıza çıkıyor. Nitekim, Galatasaray’ın Ali Sami Yen’de yıllık ortalama 10 milyon dolar civarında olan kombine kart geliri, Türk Telekom Arena’nın açılmasından sonra 75-80 milyon dolara; Sarı lacivertlilerin eski Şükrü Saraçoğlu stadındaki yıllık kombine kart satış gelirleri de 12 milyon dolar seviyesinden, Stat renove edildikten sonra 60 milyon dolara kadar yükselebilmiştir.
Yani, elit statlar sahip oldukları farklı işlevlerin de etkisiyle, maç günü gelirini 6-7 kat artırabilmekteler. Bu bağlamda, Vodafon Arena da Beşiktaş’ın maç günü gelirlerinin artırılmasında önemli bir fonksiyona sahip olacaktır. Maç günü gelirlerinin dışında sponsorluk gelirleri de, bu statların sayesinde çok önemli oranlarda artış kaydetmektedir. Yukarıda da bahsettiğimiz üzere, Vodafon Arena Beşiktaş’ın sponsorluk gelirlerinin astronomik artmasında kilit rol oynamıştır. Tüm bunlar da gösteriyor ki, yeni trend elit statlar kulüplerin iktisadi olarak gelirlerini önemli tutarlarda arttırıyor. Bu durum ise kulübe orta ve uzun vadede sportif rekabet üstünlüğü sağlıyor. Bu üstünlüğü iyi kullanan kulüpler sportif performansta rakiplerine önemli farklar atabiliyorlar. Bu kapsamda bakıldığında, Fenerbahçe’nin Şükrü Saraçoğlu’nu renove ettikten, Galatasaray’ın da Türk Telekom’a geçtikten sonra, Süper Lig’de sportif performansı domine etmeleri bir tesadüf değildir.
Elit statlar genel giderleri yüksek statlardır!
Yeni trend elit statlar bir taraftan parasal geliri artırırken, diğer taraftan da hızla kulüplerin giderlerini artırıcı bir etkiye sahiptir. Çünkü futbolda gelirler arttıkça, giderler de artar ve bunun sonucunda verimlilik düşer. Parasal geliri maksimize etmekte çok fayda sağlayan bu statlar, aynı zamanda yüksek işletme ve genel giderlere sahiptirler. Başta stadın bakım ve çalışan giderleri olmak üzere, doluluk oranında başa baş noktasının yakalanamaması, bir süre sonra pozitif çalışan çarpanı, bu kez terse (negatife) döndürür. Bu nedenle, kulüp stat gelirlerini çok efektif ve verimli kullanmak zorundadır. Özellikle bu statların doldurulması konusunda- Hesapsız oyuncu transferi gibi- popülist uygulamalara yönelinmesi, bir süre sonra mali disiplinin bozulmasına sebep olabilir. Bunun sonucunda da kulüp, operasyonel maliyetleri karşılamaktan uzak, ambiansını yitirmiş boş bir statla karşı karşıya kalabilir.
Üstelik, stat finansmanının önemli bir bölümünün krediyle sağlandığı da düşünülürse, bu durum kulübü süreç içinde, içinden çıkamayacağı bir fasit daireye de götürebilir.
Bu tür statlar sayesinde beklenmedik parasal gelir artışı yaşayan kulüpler, zaman içinde bu gelirlerini, yerinde ve verimli kullanamazlarsa, hızla finansal disiplinden uzaklaşabiliyorlar. Bu durum ise süreç içinde kulüpleri önemli finansal darboğazlara sürükleyebiliyor.
Beşiktaşlı taraftar daha pahalıya maç izleyecek!
Koltuk başına yüksek maliyet doğal olarak, bilet fiyatlarını da artırıcı bir etkiye sahip. Bir diğer nokta da, stadı doldurmak için transfer bütçesinin büyütülmesi, ortalama bilet fiyatlarını yukarıya itebilir. Beşiktaş yönetiminin bunu dengelemede kullanacağı en önemli araçlarından birisi loca fiyatlarını yüksek tutarak, koltuk fiyatlarını ortalama bir seviyeye çekmek olabilir. Avrupa’da ortalama bilet ücretleri Premier Lig’de 45, La Liga’da 40, Bundesliga’da 27, Serie-A’da 25 ve Lig1’de 24 euro düzeylerinde. Bu bağlamda Beşiktaş’ın da yeni sezonda belirleyeceği kombine kart ve bilet fiyatlarını, bu tutarlara yakın bir seviyede tutacağını tahmin ediyorum. Bu da gösteriyor ki, gelecek sezon Beşiktaş taraftarı artık bundan sonra daha pahalıya maç izlemek zorunda kalacak. Pahalı bilet fiyatları, düşük futbol kalitesiyle birleşirse, bu kez de tribünleri doldurmak kulüp için önemli bir sorun olabilir.
Beşiktaş’ın tüm bunları düşünerek hareket edeceğine inanıyor ve yeni stadın Beşiktaş’a ve dolayısıyla Türk futboluna üstün başarılar getirmesini diliyorum.
