Vergisel açıdan ülke bazlı raporlamada güncel durum

OECD’nin, Matrahın Aşındırılması ve Ka­rın Taşınması (BEPS) projesinin aksiyon planlarından biri ülke bazlı raporlamadır (Ey­lem 13). Eylem kapsamında, tüm çok uluslu iş­letmelerin faaliyet gösterdikleri vergisel yetki alanları için çeşitli toplu veri setleri hazırlama­ları gerekmektedir.

Bu veri setlerine, Ülke Baz­lı (CbC) Rapor adı verilmektedir. Raporlar, üst düzey transfer fiyatlandırması ve BEPS risk değerlendirmelerinde kullanılmak üzere ilgili vergi idareleri ile paylaşılmaktadır.

Ülke bazlı raporlama ihtiyacı

Kurumlar vergisine ilişkin veri eksikliği, ver­giden kaçınmanın mali ve ekonomik etkilerinin ölçülmesinde önemli bir kısıtlama oluşturmuş, yetkili makamların ilişkili şirketler arasındaki işlemlere ilişkin transfer fiyatlandırması de­ğerlendirmeleri yapmasını zorlaştırmıştır. Bu durum, nihai olarak vergi denetimlerin etkinli­ği açısından zafiyete neden olmuştur.

Hangi veriler raporlanıyor?

Raporlanan veriler arasında gelir miktarı, vergisi öncesi kâr, ödenen ve tahakkuk eden vergilerin yanı sıra faaliyet gösterilen ülke ba­zında ayrıştırılmış olarak sermaye, birikmiş kazançlar, çalışan sayısı ve maddi varlıklar yer almaktadır.

Rakamlar ne diyor?

Şubat 2024 itibarıyla, 3300’ün üzerinde ra­por vergi idareleri ile paylaşılmıştır. Bu durum, konsolide grup geliri en az 750 milyon euro olan her çok uluslu şirketin halihazırda bir CbC ra­poru sunması gerektiği ve kalan boşlukların da kapanmakta olduğu anlamına gelmektedir. CbC raporlarının ilk değişimi Haziran 2018’de ger­çekleşmiştir. OECD’nin desteğiyle vergi idare­leri, kendi yetki alanlarına yönelik riskleri da­ha iyi anlamak için CbC raporlarını vergisel ris­ki değerlendirme süreçlerine dahil etmektedir.

Güncel durum

Sürecin etkin işlemesi için ülkeler arasında bir akran değerlendirme aşaması mevcuttur. Bu değerlendirme süreçlerine ilişkin veriler düzenli aralıklarla kamuoyu ile paylaşılmak­tadır. Bu kapsamda, OECD, 16 Eylül tarihin­de, 2024 akran değerlendirme raporlarının bir derlemesini yayınladı*.

Yedinci yıllık akran değerlendirmesi bul­guları şunları içermektedir:

Ülke bazlı raporlama uyumunda artış

Önceki edisyonda yer alan 110›a kıyasla, 115’ten fazla vergisel yetki alanında rapor­lama için yerel bir yasal çerçeve bulunmak­tadır. Ayrıca, birkaç ülkede resmi yayınlan­mayı bekleyen nihai mevzuat bulunmak­tadır. Bu incelemede, 19 devlet yerel yasal veya idari çerçevelerini uygulamak veya sonlandırmak için genel öneriler alırken, 37 devlet uygulamalarını belirli alanların­da iyileştirmek için bir veya daha fazla öne­ri almıştır.

Bilgi değişimi anlaşmalarında artış

Önceki edisyonda yer alan 93’ e kıyasla, bilgi değişimi açısından, 93 yetki alanı çok taraflı ve­ya ikili yetkili makam anlaşmaları imzalamıştır.

Geliştirilmiş gizlilik güvenceleri

Vergi Amaçlı Şeffaflık ve Bilgi Değişimi Kü­resel Forumu, otomatik bilgi değişimi standar­dına ilişkin olarak 99 vergisel yetki alanı için gizlilik ve veri güvenceleri konusunda değer­lendirme yapmıştır. Bu yetki alanlarından hiç­biri eleştiri almamıştır.

Türkiye’nin durumu

1 Ocak 2019’dan itibaren konsolide grup geli­ri eşiği 750 milyon avro olan şirketler için ilgili mevzuat yürürlüktedir. Akran değerlendirme­sine göre, yurtiçi hukuki ve idari çerçeve, bilgi değişimi anlaşmaları ve raporların uygun kulla­nımı konusunda tam uyumlu görülmüştür. Hiç şüphesiz, bu sonuçlar Türk vergi idaresinin bi­rikim ve kapasitesini yansıtması bakımından oldukça önemlidir. Yeni vergi yönetişiminde ve küresel vergi gelirlerinin toplanmasında tüm ülkeler birbirleriyle zorunlu bir eşgüdüm ve iş birliği içerisinde.

Daha önce başka yazılarım­da ele aldığım üzere, bu kadar büyük veri setle­rinin ne işe yaradığı, vergi denetimi üzerindeki etkisi, ülke politik beklentilerini karşılayıp kar­şılamadığı önemli bir soru işareti. Hem mükel­lefler hem idare için önemli bir iş yükü olan bu süreç yönetimlerinin vergi gelirleri üzerindeki etkisini ölçebilmekten çok uzaktayız. Kamuoyu beklentileri açısından, bu konuda, OECD’nin koordinatör bir kuruluş olarak daha fazla inisi­yatif alması gerekmektedir.

*https://www.oecd-ilibrary.org/taxati­on/country-by-country-reporting-compi­lation-of-2024-peer-review-reports_f3d3f­36f-en