Vergide uzlaşma kaldırıldı, cezalar ne olacak?

Uzlaşma mü­essesesi ver­gi usul kanunun­da düzenlenmiş olup, mükellef­lerin ikmalen, re’sen veya ida­rece tarh edilen vergilere ilişkin vergi ziyaı ceza­ları ile kanunen belirlenmiş tutarı aşan usul­süzlük ve özel usulsüzlük ce­zaları ile ilgili olarak yargıya başvurmadan, vergi idaresi ile anlaşmak amacıyla başvuru­lan idari bir çözüm yoludur.

Uzlaşma müessesesi tarhi­yat öncesi uzlaşma ve tarhiyat sonrası uzlaşma olmak üzere ikiye ayrılır. 7524 sayılı kanu­nun 14 üncü maddesi ile vergi usul kanununda değişiklik ya­pılarak vergi aslı tarhiyat ön­cesi ve tarhiyat sonrası uzlaş­ma kapsamından çıkarılmış olup vergi ziyaı cezaları ile ka­nunla belirlenen tutarı aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için ise uzlaşma hak­kı devam etmektedir.

Kanun 02.08.2024 tarihinde yürür­lüğe girmiş olup, 02.08.2024 tarihinden önce uzlaşma ta­lep edildiği halde henüz uzlaş­ma günü verilmemiş, uzlaş­ma günü verilmiş ancak uz­laşma görüşmesi yapılmamış ya da çeşitli nedenlerle uzlaş­ma günü ertelenmiş veya uz­laşma talep süresi geçmemiş olan vergi ve cezalara ilişkin eski hükümler uygulanacak­tır. Düzenleme uyarınca vergi aslına dava açma hakkı devam etmekte olup, davanın mükel­lef lehine kesinleşmesi halin­de uzlaşılan cezaların ne ola­cağına ilişkin durum belirsiz­liğini korumaktadır.

Uygulamada vergi asıllarında uzlaşma olmuyordu

7524 sayılı kanun düzenle­mesi öncesinde vergi asılları kanunen uzlaşma kapsamı­na girmesine rağmen, uzlaş­ma komisyonları genellikle vergi aslında indirim yapmı­yor, vergi ziyaı cezaları ile özel usulsüzlük cezalarında ise yüzde 80 le yüzde 90 oranla­rında indirim yapılıyordu. Ka­nun gereği vergi aslının uz­laşma konusu olması, vergiye bağlı olarak hesaplanan vergi ziyaı cezasında uzlaşıldığın­da, vergi aslının da dava ko­nusu yapılma imkânı ortadan kalkıyordu. Yani uzlaşmaya vergi aslı ve vergi cezası bir­likte konu edildiğinden dola­yı vergide ve cezada ayrı ayrı uzlaşma veya dava etme hakkı bulunmuyordu.

Vergi aslına dava açılması halinde cezalar ne olacak

Vergi usul kanununda yer alan düzenleme uyarınca üze­rinde uzlaşılan ve tutanakla tespit olunan hususlar hak­kında dava açılmaz ve hiçbir mercie şikâyette bulunamaz. Vergi asıllarına dava açma hakkı var, cezalarda uzlaşıla­ma vaki olmaz ise onlar için de dava açma hakkı olduğu­nu unutmayalım.

Vergi as­lının dava konusu yapılması ve mükellef lehine kesinleş­mesi halinde ilginç bir durum ortaya çıkmış olacak. Bu du­rumda vergi aslı hukuken or­tadan kalkmış, cezası ise uz­laşılmış haliyle tahsil edilmiş veya tahsil edilmeye çalışılı­yor olacak. 7524 sayılı kanun sonrası bu duruma ilişkin her hangi bir düzenleme yapılma­mış bulunuyor. Bize göre ver­gi aslını ortadan kaldıran ke­sinleşmiş bir mahkeme kara­rı olması halinde vergi aslına bağlı olarak kesilen cezalar dayanaksız kaldığından dola­yı bu cezaların düzeltme hü­kümlerine göre vergi dairesi tarafından düzeltilebilmesi­ne yönelik düzenleme yapıl­ması yerinde olacaktır. Diğer bir durum, vergi aslına dava açılması, cezalarda ise uzlaş­manın vaki olmaması ve ce­zaya da dava açılması duru­mudur.

Bu durumda vergi aslı için ayrı bir dava ceza için ayrı dava açılmış olacak. Bu tür da­valar ise hukuk danışmanla­rının görüşleri doğrultusun­da İYUK hükümlerine göre re’sen veya talep üzerine bir­leştirilebilir. Son olarak uz­laşılan tutarın kanuni ödeme sürelerinde ödenmesi halinde uygulanan ilave %25 oranın­daki indirimin de yürürlükten kaldırıldığını hatırlatalım.