Vergi levhası tasdik zamanı
Dr. Mehmet ŞAFAK
Bilindiği gibi iş ortamının güven içinde olmasının önemi göz önünde tutularak Vergi Usul Kanunu'nun 5'inci maddesi ile vergi mahremiyeti hükmü getirilmiştir. Ancak vergi güvenliği de önemli olduğundan, mahremiyet hükmüne bazı istisnalar getirilmiştir. Buna göre gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde gösterilen kazançlarla vergilerin vergi dairelerinde ilanı, iş yerlerine vergi levhası asılması, sahte veya yanıltıcı belge düzenleyen ve kullananların meslek odalarına bildirilmesi, kesinleşen ancak zamanında ödenmeyen vergi ve cezaları ödemeyenlerin ilanı mahremiyet hükmünün ihlali sayılmaz.
Bugün, yazımızda mayıs ayı içinde tasdik ettirilerek ilgili yerlere asılma zorunluluğu getirilmiş olan vergi levhaları üzerinde duracağız.
Gelir vergisi mükelleflerini 2008 yılı kazançlarını 2009 yılı Mart ayında, kurumlar vergisi mükellefleri de nisan ayında beyannamelerini vergi dairelerine verdiler. Mayıs ayında da mükelleflerin vergi levhalarını tasdik ettirip gerekli görülen yerele asmaları gerekmektedir. Bu zorunluluk yukarıda belirtildiği gibi, Vergi Usul Kanunu'nda vergi mahremiyeti ile ilgili 5. maddesinde mahremiyet kuralının istisnası olarak yer almıştır. Maddeye göre ''Gelir vergisi mükellefleri (kazancı basit usulde tespit edilenler dahil) ile kurumlar vergisi mükelleflerinden sermaye şirketleri her yıl mayıs ayının son gününe kadar vergi tarhına esas olan kazanç tutarları ile bunlara isabet eden vergi miktarlarını gösteren levhayı merkezlerine, şubelerine, satış mağazalarına iş sahipleri ile mükellefler tarafından kolayca okunup görünecek şekilde asmak zorundadırlar. İlan ve levhalara ilişkin diğer hususlar Maliye Bakanlığı'nca belli edilir.''
Konu ile ilgili Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri'nde bugüne kadar konu ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Şekli ve içeriği anılan genel tebliğlerle belirlenen vergi levhalarının önce tasdik ettirilmesi ve asılması zorunlu olan işyerlerine asılması gerekir.
Yukarıda belirtildiği gibi VUK'nun 5'inci maddesi ile kapsamı ve sınırları belirlenen vergi levhası asma zorunluluğu levhanın şekli ve içeriği, kanunun verdiği yetki çerçevesinde, 142, 143, 146 ve 272 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile ayrıntılı olarak belirlenmiştir.
Vergi levhalarının tasdiki
Tasdik makamı
Vergi levhasında yer alacak bilgiler, bağlı bulunulan vergi dairesince tasdik edilir. Tasdik için dilekçe ile baş vurulmasına gerek yoktur. Ayrıca, 272 seri no'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nde, 3568 sayılı kanun kapsamındaki meslek mensuplarına da, belli şartlarla tasdik yetkisi verilmiştir. Yeminli mali müşavirler, serbest muhasebeci mali müşavirler bu kapsamda tasdike yetkilidirler. Bu yetki Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 257. maddesinde verilen yetki çerçevesinde Maliye Bakanlığı'nca verilmiştir.
Birden fazla vergi levhası asacak olanlarda tasdik
Mükelleflerin ne miktarda vergi levhası tasdik ettirecekleri iş yerlerinin sayısına bağlıdır. Tek işyeri olanların sadece bir levha tasdik ettirip asmaları tabiidir. Ancak, Birden fazla işyeri veya aynı işyerinin muhtelif kat ve reyonlarına vergi levhası asmak zorunda olanların, normal olarak, bunların hepsini ayrı tasdik ettirmeleri gereklidir.
Tasdikli olmadan çıkarılacak fotokopiler geçerli sayılmaz. Yalnız, 143 seri nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nde, çok şubeli firmalar için (örneğin bankalar) merkez için tasdik ettirilen levhanın, baskı suretiyle matbaada çoğaltılacak örneklerinin kullanılabileceği kabul edilmiştir.
Esasen, vergi levhasının aslından, fotokopi suretiyle örnek çıkarmakla, matbaada baskı suretiyle örnek çıkarmak arasında, örnek çıkarma tekniği bakımından fark yoktur. Fotokopi hangi ölçüde değer taşıyorsa, matbaada baskı suretiyle çoğaltılarak çıkarılacak örnek de, ancak o ölçüde değer taşıyabilir. Buna rağmen 143 seri no'lu tebliğde, matbaada baskı suretiyle çoğaltılarak çıkartılmış örneğe ayrı bir yer verilmiş, bunlar tasdikli asılla aynı hükümde sayılmıştır. Belki şunun üzerinde durulabilir. Fotokopi münferiden çıkarılacak bir örneği ifade edeceği için, her zaman çıkarılabilir. İçeriği itibariyle, bir tek örneğe ilişkin değişiklik daha kolaydır. Matbaada baskı suretiyle çoğaltmada, önce zaman itibariyle bir bağlılık vardır. Ayrıca tüm örnekleri kapsayacak içerik değişikliği daha güçtür.
Vergi levhasının zamanında tasdik ettirilmemesi
Vergi levhası zamanında tasdik ettirilmediğinde, mükellefin tasdik için mayıs ayından sonra, vergi dairesine başvurma durumu doğar. Bu takdirde kanuni süreden sonra, tasdik için başvurma, vergi levhasının asılmadığının tespiti anlamında değerlendirilir ve özel usulsüzlük cezası alınır. Özel usulsüzlük cezası 2009 yılı için 160.- TL'dir. Doğaldır ki, kanuni süreden sonra, vergi levhasının asılmamış olduğunun tespit edilmesi üzerine vergi dairesine müracaat edilmesi durumunda bu baş vurunun da ayrı bir tespit sayılması söz konusu olmaz.
İşyerinin muhtelif kat ve reyonları veya birden fazla işyerine vergi levhası asması gerekenlerde, bir defada birden fazla yerde vergi levhasının asılmamış olmasının tespit edilmesi, tek tespiti ifade eder. Tek cezayı gerektirir. Aynı anda örneğin merkezde ve şubede veya muhtelif kat ve reyonlarda vergi levhası bulunmadığının tespit edilmesi dolayısı ile ayrı ayrı ceza kesilmesi söz konusu olamaz. Ancak, örneğin merkez-şube ikilisinde, merkezde levha asılmış olsa bile, şubede asılmamış olması ayrı cezayı gerektirir.
Vergi levhalarının asılması
Vergi levhası asma zorunluluğu olanlar
Vergi levhası asmak mecburiyetinde olanlar; ticari, zirai ve mesleki kazançları dolayısıyla gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri, ticari kazancı basit usulde tespit edilen gelir vergisi mükellefleri, kurumlar vergisi mükellefi olan anonim, limited ve eshamlı komandit şirketlerdir. Kooperatiflerin ve iktisadi kamu müesseselerinin vergi levhası asmalarına gerek yoktur. Kolektif şirket, komandit şirket ve adi ortaklık gibi şahıs ortaklıklarında, ortakların her birini ayrı ayrı vergi levhası asmaları zorunludur.
Vergilendirme dönemi olarak kendilerine özel hesap dönemi tanınmış mükellefler ise vergi levhalarını,beyanname verme süresini izleyen bir ay içinde tasdik işleminden sonra işyerlerine asacaklardır.
Her ne şekilde olursa olsun, yıl içinde mükellefiyet tesis ettirenler, mükellefiyetin tesisinden itibaren bir ay içinde vergi levhasını tasdik ettirip asarlar.
Mükellefin iş nevi, işyeri adresi ve bağlı olduğu vergi dairesinin değişmesi halinde bu değişikliklerin meydana geldiği tarihten itibaren bir ay içinde yeni vergi levhasının tasdik ettirilmesi ve gerekli yerlere asılması zorunludur.
Vergi levhalarının asılacağı yerler
Vergi levhası mükelleflerin sadece merkezlerine değil, tüm işyerlerine asılacaktır. Levhalar iş sahipleri ile müşteriler tarafından kolayca okunup görülebilecek şekilde mükelleflerin;
- Merkezlerine,
- Şubelerine,
- Satış mağazalarına,
- Taşımacılık işi yapanların taşıtlarına asılmalıdır.
İşyerinde birden fazla kat veya reyon olması halinde her kat ve reyon için bu levha asılacaktır. Konuyla ilgili 146 seri no'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile; her katta birden fazla reyon bulunması halinde, o kat için yalnızca bir adet vergi levhasının asılması, bir adet tasdikli vergi levhası bulunduran mükelleflerin bunun tasdiksiz fotokopilerini de kullanabilmeleri uygun görülmüştür.
Turizm organizasyonu faaliyetinde bulunan firmaların, vergi levhalarını sabit işyerlerine asmaları yeterli olup, ayrıca kendilerine ait vasıtalara veya kiraladıkları vasıtalara vergi levhası asmalarına gerek bulunmamaktadır. Ancak kiralanan vasıtalarda vasıta sahibine ait vergi levhasının asılı olması gerekmektedir.
Meslek mensuplarının levha tasdiki ve bildirilmesi
Yukarıda sayılan, vergi levhasını tasdike yetkili meslek mensupları mükellefin ilgili hesap dönemi tahakkuk fişini dikkate almak suretiyle tarih, ad ve soyadını yazarak levhayı imzalar (Mühür bulunanlar mühür de tatbik ede). Tahakkuk fişinin bir örneği de zamanaşımı süresince saklanır. Bu kişiler ayrıca, her yılın mayıs ayı sonuna kadar levhasını tasdik ettikleri kişilerin ad ve soyadları (Tüzel kişilerde unvanları) ile vergi kimlik numaralarına ilişkin bilgileri haziran ayının 25'ine kadar bağlı oldukları vergi dairelerine Vergi Usul Kanunu'nun 149. maddesi uyarınca bir yazı ekinde bildirirler
Meslek mensupları yıl içinde yeni işe başlayan mükelleflerin vergi levhalarını mükellefiyetin tesis edildiği tarihten itibaren 1 ay içinde tasdik edebilecekler ve vergi levhası tasdik edilirken mutlaka vergi dairesince verilmiş vergi sicil numarası (Gerçek kişiler için TC kimlik numarası) aranacaktır. Bu şekilde vergi levhası tasdik edilen mükelleflere ilişkin bildirim tasdik süresinin yani mükellefiyetin tesis edildiği tarihten itibaren 1 ayın bitim tarihinden itibaren 25 gün içinde yapılır.