Vergi indiriminde yeni dönem
İç talebi canlandırmak amacıyla mart ayı ortasında yürürlüğe konulan ÖTV ve mart ayı sonundan itibaren uygulanan KDV indirimlerinin devam ettirileceği zaten bekleniyordu, dolayısıyla dünden itibaren uygulamaya konulan yeni düzenlemede sürpriz yok. Uygulamanın aynen sürmeyeceği de biliniyordu. Nitekim, belli ürünlerde vergi oranları ilk indirime göre biraz artırılarak devam ettirilecek. İlk uygulamanın süresi üç aydı, bu kez süre ÖTV indiriminde üç buçuk aya çıkarıldı, KDV indiriminin süresi ise yine üç ay olacak.
Çekici, midibüs, özel amaçlı taşıt ve kamyon için ilk dönemde yüzde 1 olan ÖTV, ikinci indirim döneminde de aynen korunacak. Otobüsten, ilk dönemde olduğu gibi ikinci indirim döneminde de ÖTV alınmayacak. İndirime konu diğer mallarda ise ilk üç aya göre oranlar bir miktar artırılacak.
Bilgisayar ve mobilyada da KDV indirimi ilk dönemdeki düzeyinde sürdürülecek. Bu ürünlerde normalde yüzde 18 olan KDV oranı nisan, mayıs ve haziran ayları için yüzde 8'e indirilmişti; oran, temmuz, ağustos ve eylül aylarında da yüzde 8'de tutulacak.
Vergi indirimi sayesinde eldeki stoklar büyük ölçüde eridi ve Maliye Bakanlığı'nın vergi tahsilatı önemli bir artış gösterdi. Özellikle otomobilde stoklar eridiği gibi, talep karşılanamaz oldu. Satış, vergi indiriminin uygulamaya konulmasıyla birlikte geçen yılın bile üstüne çıktı.
Oranların düşürülmesi vergi tahsilatında bir kayba yol açmadı, aksine tahsilat daha da arttı. Ama acaba bu her zaman gerçekleşebilecek bir durum mu, doğrusu tartışılır. İçinden geçtiğimiz dönem, her türlü harcamanın olabildiğince kısıldığı bir dönem. Hele otomobil gibi, beyaz eşya ve mobilya gibi pek de zorunlu olunmayan harcamalar için bekleme eğilimi ağır basınca üreticiler ve bu malların ticaretini yapanlar için zor günler başladı. Çare olarak da fiyatları aşağı çekecek ve tüketimi harekete geçirecek vergi indirimi gündeme geldi. Bu sayede Maliye'nin vergi geliri hızlı bir artış gösterdi. Örneğin motorlu taşıtlardan alınan ve ocakta 178 milyon, şubatta 165 milyon olan ÖTV, vergi indiriminin uygulamaya girdiği mart ayında 263 milyona yükseldi. Tahsilat, nisanda 253 milyon, mayısta 271 milyon lira oldu. Diğer ürünlerde de benzer tablolar ortaya çıktı.
Vergi indiriminin harekete geçirdiği tüketim artışı, stokların büyük ölçüde erimesini sağladı ve bu durum üretimi canlandırdı. Son aylarda sanayideki kapasite kullanımı ve üretim rakamlarında gözlenen harekette kuşkusuz bu vergi indiriminin de etkisi var.
Şimdi merak edilen, vergi indirimlerinde ikinci perdenin açılmasından sonra ne olacağı. Acaba, vergi indirimine konu mallara yine yoğun bir talep yaşandığını ve vergi tahsilatının hızla arttığına mı tanık olacağız, yoksa vergi indirimi uygulanacak üç buçuk ay gibi önemli bir süre avantajına sahip olduklarını gören tüketicilerin işi ağırdan alacaklarına mı?
Öyle anlaşılıyor ki, piyasadaki hareket biraz hız kesecek, bunun doğal sonucu olarak da vergi tahsilatında ilk dönemde yaşanan tırmanış yavaşlayacak.
ÖTV indiriminde sürenin üç aydan üç buçuk aya çıkarılması tüketicinin acele etmemesine yol açacak etkenlerden biri. Ayrıca, vergi oranlarındaki indirimin azaltılması, yani ilk üç aylık döneme göre bir artış yapılması da tüketiciyi frenleyecek bir başka etken.
Vergi indiriminin piyasalara etkisinin hafifleyerek sürdüğünü göreceğiz. Satışlar görece düşeceği için vergi tahsilatında o ilk dönemdeki hızlı artışlara rastlanmayacak. Satış "1'den 2'ye çıkacak, vergi 2'den 1'e inecek", vergi tahsilatında da değişen çok şey olmayacak.