Vergi indirimi ve ödenek artışı isteyenlerin çokluğu bütçeyi zorluyor

Bütçe, iktidarın nerelere para harcayacağını, bu harcamalar için nerelerden para bulacağını gösteren bir belgedir.

2018 yılında bütçe harcamaları 762 milyar TL. Gelirleri 696 milyar TL, bütçe açığı 66 milyar TL olarak hedeflendi.

Bütçenin ana gelir kaynağı halktan toplanan vergilerdir.

Halktan toplanan vergilerin büyüklüğü, vergi gelirlerinin GSYH’ya (milli gelire) oranına bakılarak, vergilerin yapısı ise, dolaysız ve dolaylı vergi dağılımına bakılarak değerlendirilir.

-Bir yıl içinde toplanacak vergilerin büyüklüğü, “vergi yükü”, her ülkede farklı oluyor. Bir yıl içinde toplanacak vergilerin GSYH’ya oranı ortalaması OECD ülkelerinde yüzde 34 iken, Fransa’da yüzde 45, Almanya’da yüzde 34, İspanya’da yüzde 33, Yunanistan’da yüzde 36, bizde yüzde 24-yüzde 26 oranında. Bizde vergi yükünün yüzde 17.8’i vergi gelirlerinden, yüzde 8.9’u sosyal güvenlik primlerinden oluşuyor.

-Vergi yapısı, verginin kimlerden nasıl alındığı gösteriyor. Vergi halktan dolaylı veya dolaysız vergi olarak toplanıyor.

Dolaysız vergiler gelir, kazanç ya da servet üzerinden alınan vergiler. Çok kazanan, çok serveti olan kazancına ve servetine göre vergi ödüyor.

Dolaylı vergiler, mal ve hizmet alım satımında ödenen vergiler. Alım satım yapanın gelirine bağlı değil. Bu nedenle, en varlıklı kişi de en fakir kişi de aynı vergiyi ödüyor. Örneğin maydanozun vergisi alanın gelir durumuna göre değişmiyor. KDV ve ÖTV en önemli dolaylı vergi kaynağı.

-Bizde 2016 yılında toplam vergi gelirinin yüzde 34.3’ü dolaysız, yüzde 65.7’si dolaylı vergi gelirinden oluştu.

OECD ülkeleri ortalamasında toplam vergi gelirlerinde dolaylı vergi payı yüzde 34, dolaysız vergi payı yüzde 66 oranında. OECD ülkeleri bizim durumumuzun tam tersi bir vergi yapısına sahip.

Bütçeden yapılacak harcamaların dağılımı her zaman önemli ama, 2018 yılında daha da önemli. Çünkü:

-Savunma harcamalarına,

-Ekonomiyi canlandırma, destekleme harcamalarına,

-Sosyal transferlere,

-İktidarın büyük projelerine daha fazla ödenek ayrılması zorunluluğu var.

Terörün devam etmesi, Doğu sınırlarımızdaki sıcak çatışmalar, savunma harcamalarına daha fazla ödenek ayrılmasını zorunlu kılıyor.

2018 bütçesine savunma ve güvenlik harcamaları için konulan 18.7 milyar TL ödenek fazla değil, azdır. Savunma harcamalarına daha fazla imkan aktarılması zorunluluğu var.

Savunmaya ve diğer harcama alanlarına daha fazla ödenek ayrılması, bütçe gelirlerinin, vergi gelirlerinin artırılmasına bağlı.

Ekonomi güçlü olacak, büyüyecek ki, vergi gelirleri artsın. Vergi gelirlerinin toplanmasında harcanmasında, bu ilke öne çıkıyor.

Ekonominin canlandırılması, büyümenin temini arayışında 2018 bütçesinde reel sektöre 17 milyar TL dolayında imkan ayrıldı.

Bunun 3.2 milyar TL’si ihracat desteğine, 2.6 milyar TL’si tarımsal kredi desteklerine,1.5 milyar TL’si esnaf kredisi desteklerine, 0.9 milyar TL’si turizm desteklerine, 3.0 milyar TL’si kredi garanti fonu desteğine gidecek.

Kamu artık üretken yatırım yapmıyor. Alt yapı yatırımı olarak inşaat yatırımlarına para harcıyor. 2018 yılında 85 milyar TL’lık yatırım harcaması öngörülüyor..

Daha önce kamu-özel sektör ortaklığı ile gerçekleştirilen büyük projeler kapsamında köprü ve otoyol garantilerine 3.6 milyar TL, şehir hastanelerine 2.6 milyar TL ayrıldı.

Bütçelerden sosyal harcamalara ayrılan pay her ülke için önemlidir. Ama bizim için çok daha önemlidir. İşsiz sayımız çok. Gelir dağılımını düzeltemiyoruz. Fakirliği önlemeye çalışıyoruz. İktidar bu nedenle sosyal harcamaları artırıyor.

Bütün bunlara rağmen bizde sosyal harcamaların GSYH’ya (Milli gelir) oranı düşük. Sosyal harcamaların GSYH’ya oranı Fransa’da yüzde 31, Yunanistan’da yüzde 27, İspanya ve Portekiz’de yüzde 24, bizde yüzde 13-14 dolayında.

2018 bütçesinde sosyal yardım harcamalarına 50.8 milyar dolar ayrıldı.

Gerçekçi olalım.2017 yılı zor bir yıldı. 2018 Yılı da rahat bir yıl olmayacak.

Bütçe gelirlerini artırmak güç. Borçlanmak güç. Buna karşılık başta savunma harcamaları olmak üzere çok harcama kaleminde artışı kontrol etmek güç.

İktidar “Büyük Proje” harcamalarını devam ettirecek. Her kesimin Hükümetten bir talebi var. Teşvik, destek, vergi indirimi demek, bütçe gelirlerinin azalması demek.

Özetle 2018 yılında bütçe gelirleri beklenenden az, harcamaları beklenenden fazla olabilir. Bu ise Hazine’nin daha çok borçlanmasına yol açar.

Özetle, 2018 bütçesi yıl içindeki ekonomik ve politik gelişmelerden, terör harcamalarından ve Doğu sınırlarındaki sıcak savaşın getireceği ek yüklerden etkilenecek. İyimser bekleyiş, ek yüklerin gelmemesi ve bütçenin açıklanan büyüklükler kapsamında gerçekleşmesidir.