Vergi incelemesine neden seçilebilirsiniz?
VERGİ PORTALI / Zeki Gündüz / YMM, PricewaterhouseCoopers Vergi Hizmetleri Ortağı zeki.gündü[email protected] Vergi incelemesine seçilme nedenleri; . Tamamen tesadüfen, . Bir konu genel olarak taranırken, . Sektör incelemesi sırasında, . Bir başka şirket incelenirken, ona mal veya hizmet satmış veya almışsanız, . İhbar varsa (genellikle de eski çalışanlardan gelir), . İkili anlaşmalar çerçevesinde alınan bilgiler, . Kara para incelemeleri, . Tek vergi numarası uygulaması çerçevesinde toplanan bilgilerden hareketle yapılan kontroller (banka faiz gelirleri incelemeleri, gayrimenkul satış incelemeleri, borsa satış incelemeleri), . Beyanname, ekleri ve bilanço/gelir tablosu dip not tutarsızlıkları, . Mali İdare'ce fişlenmiş olma (sahte belge kara listesine girme), . Kasa hesabının şişkinliği, . Yüksek ortaklar cari hesabı, . Şişkin bir "kanunen kabul edilmeyen gider" rakamı, . Düzeltme beyanları, . İade talepleri, . Sürekli ve yüksek miktarlı devreden KDV, . Sürekli zarar beyan ediliyor olması, . Büyük mükellef olma (sürekli inceleme geliyor), . Karlılık oranının sektörel ortalamaya göre sapma göstermesi (elektronik beyan sonrası vergi idaresi daha fazla veriyi elektronik ortamda alıp işleyebilir, karşılaştırabilir hale getirilebilir), . Beyannamenin diğer indirim satırında gösterilen rakamlarla ilgili yeterli açıklama yapılmamış olması. Vergi incelemeleri: "Hasbelkader keyfe keder" Vergi incelemeleri şirket hayatında çok önemlidir. Bu nedenle de önemi ölçüsünde dikkatle izlenmeli ve gerekli adımlar atılmalıdır. Uygulamada bazen oldukça ilginç yaklaşımlarla karşılayabiliyoruz. İnceleme başlıyor, bitiyor, tutanak alınıyor, rapor tebliğ ediliyor, dava açma süresinin bitimine az kala müşavir aranmaya başlanıyor. Tabii bu, en abartılmış hal, fakat şu veya bu eksikle bu tür durumlarla sık karşılaşıyoruz. Bu konuda yapılması gerekenlerle ilgili olarak hazırladığımız liste, ekler bölümünde tablo olarak iki bölüm halinde yer almaktadır. İlk bölümde inceleme aşamasındaki sürecin yönetimi, ikinci bölümde de inceleme sonrası süreç yönetimi ele alınmıştır. İnceleme elemanları ile ilişkilerde sorunlar yaşandığı gözlenmektedir. Bazen sorunlar sadece tavır ve yaklaşımla ilgili olabilmekte, başlangıçta gösterilecek özenle gereksiz gerginlikler engellenebilmektedir. Örneğin; . İnceleme işyerinde yapılacaksa inceleme elemanına dışarıya bakan penceresi de olan, makul büyüklükte ve makul ölçülerde tefriş edilmiş bir oda tahsis edilmelidir, . Güvenlik ve bina giriş görevlilerine önceden haber verilmeli, inceleme elemanının kimliğinin alınmaması konusunda uyarılmalıdır, . İnceleme elemanına şayet işyerinde yemek çıkıyorsa işyerinde hangi usulle yemek sağlandığı konusunda bilgi verilmeli ve tercihi sorulmalıdır, . İşyerinde yemek verilmiyorsa yemek konusunda nasıl bir yöntem tercih ettiği kendisine sorulmalıdır, . İnceleme yerine gidiş-geliş için araba talebinde bulunulmuşsa, temiz ve makul bir otomobil yeterli olacaktır, . İnceleme elemanlarıyla gereksiz sohbetlere girişilmemeli, kendilerinden bir davet gelmedikçe rahatsız edilmemelidirler, . İnceleme sırasında olabildiğince doğrudan konuyla ilgili, muhasebe müdürü seviyesinden aşağı olmamak üzere irtibat üst seviyeden ve tek elden sürdürülmelidir. Bazen bu ufak tefek nüanslar bile sürecin sağlıklı sürdürülebilmesi için önemli olabilmektedir. " Karşılık ayrılacak mı? " Karşılık tutarı ne olacak? " Karşılık hangi aşamada kapatılabilecek? " Şirketin denetçisi haberdar edildi mi? " Şirketin yönetici ve ortaklarından haberdar edilmesi gereken herkes haberdar edildi mi? " Uzlaşılacak tutarı belirlerken gecikme faizi tutarını da hesaba kattınız mı? " Uzlaşma kararı alırken henüz zamanaşımına uğramamış dönemlere etkisini de değerlendirdiniz mi? " Yargıdaki davalarda Anayasa Mahkemesi'nin vergi ziyaını iptal eden kararından hareketle 2004 sonuna kadar olan dönemlerle ilgili davalarda Anayasa'ya aykırılık iddiasında bulunuldu mu? " Örtülü Kazanç Dağıtımı iddiası ile yapılan tarhiyatla ilgili olarak ilişkili şirket vergi anlaşmalı bir ülke mukimi ise anlaşmaların ilgili maddesinin işletilmesi talebinde bulundunuz mu? " Uzlaşmaya giderken vekaletname hazır mı? " İmza sirküleri hazır mı? " Tutanağı imzaya gidenlerin bu konuda yetkisi var mı? " Yanınıza şirketin kaşesini aldınız mı? Vergi incelemesi süreci nasıl yönetilir Vergi incelemesi süreç yönetimi ? İnceleme öncesinde alınacak tedbirler alındı mı? Sorunlar Sorunların analizi Olası tehditler biliniyor mu? Savunma dayanakları ve belgelenmesi ? İnceleme başladığında Alarm düğmesine basıldı mı? Süreç sorumluları kim? İnceleme elemanının sorduğu sorular? İnceleme elemanının istediği belgeler? İnceleme elemanının istediği çalışmalar? Defter ve belgeler tutanakla mı teslim edildi? İncelemenin yapılacağı yer konusunda karar verildi mi? İnceleme elemanları ile yapılan teknik müzakereler nasıl yürütülüyor? Şirket yönetimi ile süreci yürütenler bir araya gelip değerlendirme yapıyorlar mı? İnceleme elemanı ile olan ilişkilerde gerekli özen gösteriliyor mu? Tutanak alınırken nelere dikkat edilmeli? . Kayıtlara uygun mu? . Açıklamalarımız tam ve istediğimiz şekilde yer alıyor mu? . Bize göre olmaması gereken ifadeler var mı? . Tarhiyat öncesi uzlaşma istemeli miyiz? İnceleme sonrası süreç nasıl yönetilir İnceleme sonrası süreç yönetimi - Raporla ilgili analiz yapıldı mı? - Konuyla ilgili yardım alınacak uzmanların tespiti yapıldı mı? - Farklı uzman görüşleri alındı mı? - Uyuşmazlığın çözümünde izlenecek yola karar verildi mi? Uzlaşma . Tarhiyat öncesi mi? . Tarhiyat sonrası mı? . Hazırlık Uzlaşılabilecek rakam tespit edildi mi? Uzlaşmada kullanılabilecek savunma noktaları belirlendi mi? Yazılı bir ön metin hazırlandı mı? Rakamlar biliniyor mu? Kimler katılacak? Yargı . Literatür taraması yapıldı mı? . Mukteza ve yargı kararları tarandı mı? . Duruşma düşünülüyor mu? . Duruşmada kim yer alacak? Yargı sonrası . İdare kararı anladı mı? . İdarenin yaptığı işlemler doğru mu? - Süreç izleniyor mu? - Taraflar zaman zaman bir araya gelip durum değerlendirmesi yapıyor mu? - Gidişata göre neler yapılıyor? - İhtiyati tahakkuk/ihtiyati haciz uygulandı mı? - Yurtdışı çıkış yasağı uygulandı mı? - Teminat istendi mi? - Yürütmeyi durdurma kararı gerekiyor mu?