Vergi incelemesinde olanlarda matrah artırımı

Bazı kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasını öngören ve geçtiğimiz hafta TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndan geçen tasarı, bu makaleyi okuduğunuz an itibariyle belki de yasalaşmış olacak. Büyük bir olasılıkla da birkaç gün içinde Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe girecek.

Tasarının en önemli düzenlemelerinden birisi matrah ve vergi artırımı yapılmasına ilişkin düzenleme. Bu benim meslek hayatımdaki altıncı matrah ve vergi artırımı düzenlemesi olacak. Matrah ve vergi artırımı yapılmasını düzenleyen daha önceki beş kanun ve uygulama yılları şöyle: 1983/2801, 1992/3787, 2003/4811, 2011/6111, 2016/6736.

Matrah ve vergi artırımı ne sağlar?

Matrah ve vergi artırımı yapılması yararlananlara çok önemli bir avantaj sağlıyor. Matrah ve vergi artırımı yapılan vergilerde, ilgili yıllar için vergi incelemesi ve tarhiyat yapılmasını engelliyor. Matrah veya vergi artırarak belli bir tutar ödeniyor, bunun karşılığında incelenmeme garantisi sağlanıyor. Bir bakıma sigorta.

Hangi vergiler için matrah ve vergi artırımı yapılabilir?

Matrah artırımı bütün vergiler ve bütün yıllar için yapılamıyor. Tasarıya göre matrah artırımı; yıllık gelir ve kurumlar vergisinde 2013-2016 yılları için; bazı ödemelerle sınırlı olarak gelir/kurumlar vergisi stopajı ile katma değer vergisinde 2013-2017 yılları için mümkün.

İncelenmiş olanlar ve incelemede olanlar matrah artırımı yapabilirler mi?

Daha önce haklarında vergi incelemesi yapılanlar matrah ve vergi artırımı yapabiliyor. Bu durumda, aynı dönem ve vergi için yeniden incelenmeme garantisi sağlanıyor.
Kanun’un yayımı tarihi itibariyle incelemede olanların da matrah ve vergi artırımı yapmaları mümkün.

Matrah artırımı yapılması devam eden incelemeleri nasıl etkiler?

Tasarıya göre, kanunun yayımı tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri devam edecek. Matrah veya vergi artırımı yapılması incelemeyi otomatik olarak sonlandırmıyor. Ancak, artırımda bulunan mükellefler hakkında başlanılan vergi incelemelerinin, (Kanunun bu ay yayımlanacağı varsayımıyla) temmuz sonuna kadar sonuçlandırılamaması halinde, inceleme sonlanacak. İncelemenin devamı ve tarhiyat olanaksız hale gelecek.

İnceleme süresinde tamamlanırsa ne olacak?

Kanunun yayımı tarihi itibariyle incelenenlerin, inceleme tamamlanıp rapor vergi dairesi kayıtlarına girmeden önce matrah artırımında bulunmaları, artırılan matrahın incelemede bulunacak matrah farkından mahsup edilmesi olanağı sağlıyor.
Bu olanaktan yararlanmak için başvurunun zamanında yapılması önemli.

Mahsup işlemi nasıl yapılacak?

Matrah artıran bir mükellef kanunun yayımı tarihinden önce incelemeye alınmışsa ve inceleme 31 Temmuz tarihinden önce tamamlanmışsa, matrah artırımının zamanında yapılması koşuluyla, artırılan matrah bulunan matrah farkından düşülecek ve kalan tutar üzerinden tarhiyat yapılacak. Bulunan fark, artırılan tutardan daha küçükse, herhangi bir tarhiyat yapılmayacak. Benzer işlem vergi artırımı yapanlarda da vergi tutarları karşılaştırılarak yapılacak.

Matrah artırımı ne zamana kadar yapılabilir?

Matrah artırımı için ağustos ayı sonuna kadar başvuru yapmak mümkün. Ancak yukarıda da belirtiğim gibi, incelemede olanlar açısından, inceleme raporu vergi dairesine teslim edilmeden artırım yapılması sonuçları açısından önemli.

Matrah ve vergi artırımında vergi zamanında ödenmezse ne olur?

Matrah veya vergi artırımı sonucu hesaplanan verginin tercihe bağlı olarak peşin veya taksitlendirerek ödenmesi mümkün. Peşin ödemede süre eylül sonu itibariyle bitiyor. Taksitle ödemeyi tercih edenler ise ilk taksit Eylül olmak üzere, ikişer aylık dönemler halinde azami altı eşit taksitte ödeyebilirler.

Tasarıda eski uygulamalardan farklı olarak, hesaplanan verginin öngörülen şekilde ödenmemesi halinde, gecikme zammıyla birlikte takip edileceği ancak matrah artırımının avantajlarından yararlanılamayacağı öngörülmüş. Bu çerçevede matrah artırımı yapanların ödeme düzenlemelerine mutlak uymaları gerekecek.

İncelemede olanlardan matrah artırımı yapmayanlar için başka olanak yok mu?

Yukarıda da belirttiğim gibi, kanunun yayımlandığı tarihten önce başlanıldığı halde, bu tarihe kadar tamamlanamamış olan vergi incelemelerine devam edilecek.

Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tarh edilecek vergi, ceza ve gecikme faizi için tasarının 4. maddesinde ayrı bir düzenleme var. Bu düzenlemeye göre, inceleme ne zaman biterse bitsin, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak sağlanan olanaktan yararlanılabilir.

Bu kapsamda olanların, tarh edilen verginin yarısı ile Yİ-ÜFE aylık değişim oranına göre hesaplanacak faiz tutarını ödemeleri durumunda, verginin kalan yarısı ile vergi aslına bağlı ceza tutarı ve gecikme faizi siliniyor.