Vergi incelemesi sürecine 10 yıl öncesinden öneriler
Nazmi KARYAĞDI - Gelir İdaresi E.Strateji G.D.Bşk E.Baş Hesap Uzmanı
ABD’nin doğu sahillerine gidenler açısından Türkiye ile arada 7 saatlik bir saat farkı vardır. Bir başka ifadeyle Türkiye’den ABD’ye gidiyorsanız o gün sizin için 31 saattir. Tersine ABD’den Türkiye’ye geliyorsanız gün 17 saattir.
2003 yılında ABD’nin Boston şehrine yüksek lisans yapmak üzere gittiğimde ilk gün benim için de 31 saatti. Yani hayatımdaki olağanüstü günlerden biriydi. Kâinat dediğimiz yapı bana ekstradan bir 7 saat daha vermişti. İşte yüksek lisanstaki hedefim de; ABD’ye gelirken bana ekstradan verilen 7 saatin giderken de ekstradan alınacağı gerçeğinden hareketle, bu fırsatı değerlendirip ülkeme dönerken döviz tasarrufu ile değil, bilgi hazinesi ile dönmek olmuştu.
Ne mutlu ki sağlanan imkânı değerlendirerek 4 çuval kitap, 2 yıllık araştırma ve İngilizce olarak yazılmış olan “Tax Audit at the IRS” (ABD Gelir İdaresinde Vergi İncelemesi) yüksek lisans tezi ile dönmüştüm. Tezimde yer alan ve ABD’de vergi incelemesinde uygulanan ancak Türk vergi hukukunda olmayan, incelemede mükellef hakları konusundaki uygulamaların bazılarını 2006 yılında kamuoyu ile paylaşmıştım (Vergi Dünyası, Ağustos 2006).
Son günlerde kamuoyunun gündemine gelen, vergi incelemelerinde zamanaşımı süresinin 5 yıldan 3 yıla indirileceği konusu, yazımda belirttiğim 6 farklı uygulamadan biriydi. Bu önerinin hayata geçecek olması beni diğer önerileri de yeniden gündeme getirmek açısından yüreklendirdi. İşte diğer öneriler:
1- İnceleme sırasında mükellefin gecikme faizini kesebilmek için pişmanlık benzeri bir beyanda bulunabilmesi,
2- Mükellefin inceleme sonuçlarını kabul etmemesi durumunda arabuluculuk müessesesine başvurması,
3- Mükellef aynı konulardan önceki iki yılda incelenmiş ve inceleme mükellefe herhangi bir yeni yük getirmeksizin sonuçlanmışsa, incelemenin başlangıç aşamasında bitirilmesi,
4- Mükellefin bilgisi dışında bir inceleme yapılmışsa (tarhiyat yapılmışsa), mükellefin kendisinden istenen vergi ve ceza konusunda somut gerekçelerle itiraz edebilmesi ve incelemenin yeniden yapılması.
5- Üst düzey yetkililerin vergi incelemesini etkilemesi durumunda para ve hapis cezası uygulaması. Vergi incelemesinde mükellef haklarını geliştirici önerilerden “Vergi incelemesi, beyanname doldurulduktan ve İdareye verildikten sonra 3 yıl içinde yapılmalı” hususu hayata geçiyor.
Diğer önerilerin de dikkate alınması umuduyla…